Το σύμβολο των Χριστουγέννων
Πολυτραγουδισμένος από τη δημοτική μας παράδοση και πολυαγαπημένος φιλοξενούμενος των σπιτών μας τις μέρες των Χριστουγέννων, ο έλατος είναι από τα πιο διαδεδομένα δέντρα, ειδικά στο βόρειο ημισφαίριο της γης και τα δάση του αποτελούν καταφύγιο για πολλά είδη θηρεύσιμων και μη πτηνών.
Ο γνωστός σε όλους μας έλατος ανήκει στην Κλάση των κωνιφεροφύτων (coniferospida ή coniferophyta) της Τάξης των κωνοφόρων (coniferae). Είναι μεγάλο δέντρο με διακλαδιζόμενους βλαστούς, αειθαλές, με φύλλα βελονοειδή και άνθη μονογενή. Ο ευθυτενής κορμός του φτάνει σε ύψος τα 80 μέτρα. Είναι ξυλώδες δέντρο που σχηματίζει κώνους (κουκουνάρια) μακρόστενους, όταν ωριμάσει ο καρπός τους εσωτερικά. Στο φλοιό και τις βελόνες λειτουργούν ρητινοφόροι πόροι.
Πολυάριθμα είδη
Τα έλατα αποτελούν τη μεγαλύτερη κάλυψη πρασίνου, ειδικά στο βόρειο ημισφαίριο του πλανήτη και υπάρχουν πολλά είδη. Στην Ελλάδα συναντάμε: Την Ελάτη την Κεφαλληνιακή, δένδρο πυραμιδοειδούς μορφής με οριζόντιους κλάδους, που φύεται στην υποαλπική ζώνη, σε 800 ως 1700 μέτρα υψόμετρο. Σχηματίζει εκτεταμένα δάση στην Κεφαλλονιά, την Αττική, την Αρκαδία, την Αχαΐα, τη Δωρίδα και αλλού.
Την Ελάτη τη Λευκή, ύψους 50 μέτρων, που απαντάται στο όρο Άθως. Ένα άλλο είδος Ελάτης είναι η Ερυθροελάτη (Picea) που απαντάται κυρίως στα δάση της Ευρώπης. Η Ερυθροελάτη η Υψικάρινος (Picea exelsa) η οποία θεωρείται το μακροβιότερο δέντρο της Ευρώπης, εκτεινόμενο νότια μέχρι τα όρη της Ροδόπης, γνωστό ως το δέντρο που δίνει τη σουηδική ξυλεία.
Προστατεύει τα εδάφη
Χιλιοτραγουδισμένος ο έλατος από τη δημοτική μας παράδοση για την κορμοστασιά και τη λεβεντιά του, ακριβοπληρώνεται στολισμένος τις εορτές των Χριστουγέννων, καλλιεργημένος ή μη, πληρώνει κι αυτός μερίδιο φόρου στο εορταστικό πνεύμα των ημερών, χάρη της συμμετρικής κορφής του. Χαρίζει από τα μελιτώματα των κλώνων του τον Αύγουστο, το σκουρόχρωμο αλλά αρωματικό μέλι, στα σμήνη των μελισσών που τον επισκέπτονται κάθε χρόνο, καθώς και το πολύτιμο οξυγόνο που παράγει χάρη της τεράστιας ανάπτυξης του βελονοειδούς φυλλώματός του. Σαν απέραντη φυσική μάζα πρασίνου, μαζί με τη φτέρη πάνω σ’ αυτά τα υψόμετρα, εκεί που καμία άλλη βλάστηση δεν ευδοκιμεί, συμβάλλει καθοριστικά στη μη διάβρωση του ωφέλιμου χώματος και στη συγκράτηση αναγκαίων ποσοτήτων βρόχινου ύδατος, που αποθηκεύονται από τις ετήσιες βροχοπτώσεις στο υπέδαφος.
Ασφαλές καταφύγιο
Παρέχει σιγουριά και ασφαλές άσυλο σε όλους σχεδόν τους φτερωτούς και τετράποδους κατοίκους του δάσους, στις σκοτεινές πυκνούρες του, αλλά και στα ηλιόλουστα λιβάδια, στα ανοίγματα του δάσους που χάρισε η φύση σε ράχες και πλαγιές των δασών μας.
Δίνει τροφή σε είδη που αρέσκονται στο μικρό σπόρο που περιέχουν οι κώνοι του, όπως οι σκίουροι, οι ντουνιάδες (σταυρομύτες, λοξίες). Συντηρεί ολοχρονίς την τσικλιτάρα και τους μικρότερους δρυοκολάπτες, προσφέροντάς τους μέσα από τα κλαδιά και τον τεράστιο κορμό του, τον κρυμμένο θησαυρό, τις εγκατεστημένες ξυλοφάγες προνύμφες και τα ξυλοσκούληκα.
Χαρακτηρίζεται μαζί με τη δρυ που φύεται χαμηλότερα, ο πλέον ιδανικός ξενιστής του ημιπαράσιτου Γκι (ιξός), με το μικρό 
κιτρινωπό καρπό του, αγαπημένο έδεσμα της Δεντρότσιχλας και άλλων μόνιμων και μη φτερωτών κατοίκων του δάσους, όπως οι τσίχλες, τα κοτσύφια και άλλα μικρότερα πουλιά.
Οι μεγάλοι εχθροί του
Στα απέραντα ελατοδάση βρίσκει καταφύγιο και ησυχία κατά την αποδημία της, το φθινόπωρο, η φάσσα την οποία συναντάμε να αρμενίζει κοπαδιαστά τις καταπράσινες δασωμένες κορυφές και τα φαράγγια των βουνών μας.
Αλλά και η μπεκάτσα συχνάζει εκεί μέσα, εκεί που βρίσκει τους πρώτους μήνες του φθινοπώρου το έδαφος κάτω από τα έλατα πρόσφορο για την τροφή της, υγρό από τις πρώιμες βροχές σ’ αυτά τα υψόμετρα. Εκεί θα παραμείνει μέχρι που θα υποχρεωθεί από τον πάγο και το πρώτο χιόνι να μετακινηθεί χαμηλότερα για να ξεχειμωνιάσει.
Νέοι εχθροί του έλατου είναι τρία είδη μυκήτων που προσβάλλουν το ριζικό του σύστημα και οι οποίοι θεωρούνται η μεγαλύτερη απειλή για τα δάση μας, μύκητες που ανήκουν στις οικογένειες φυτόφθορα, ριζοκτόνια και αδρομύκητες. Η όξινη βροχή στις ανατολικές χώρες της Ευρώπης, η προερχόμενη από τους ρύπους της βαριάς βιομηχανίας, επίσης αποτελεί κίνδυνο. Η παράνομη υλοτομία και η φωτιά δυσκολεύουν τη φυσική αναδάσωση, καθιστώντας από δύσκολη έως ανέφικτη, μετά την πυρκαγιά, τη διαιώνισή του, καθώς η αργή ωρίμαση του σπόρου μέσα στους κώνους καθυστερεί δύο έως τρία χρόνια.
