Οι ωκεανοί είναι τεράστιοι, καλύπτοντας περισσότερο από το 70% της επιφάνειας της Γης. Διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στη ρύθμιση του κλίματος του πλανήτη, στη στήριξη των θαλάσσιων οικοσυστημάτων και στην παροχή μέσων διαβίωσης για εκατομμύρια ανθρώπους. Πρόσφατα, οι επιστήμονες παρατήρησαν όμως ότι το χρώμα τους αλλάζει, ένα φαινόμενο που συνδέεται στενά με την κλιματική αλλαγή, καθώς αυξάνονται οι παγκόσμιες θερμοκρασίες.
Αν και αυτή η αλλαγή στο χρώμα δεν είναι ορατή με γυμνό μάτι, οι δορυφορικές μελέτες είναι σε θέση να την χαρτογραφήσουν, με την πρόσφατη ευρωπαϊκή έκθεση για την κατάσταση του κλίματος, η οποία δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο του 2024 από την Υπηρεσία Κλίματος Copernicus της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποκάλυψε πόσο μεγάλη είναι η αλλαγή που συντελείται στον ωκεανό. Η κατανόηση λοιπόν αυτών των αλλαγών είναι απαραίτητη για την κατανόηση των ευρύτερων συνεπειών για το περιβάλλον και την ανθρώπινη ζωή.
Τι χρώμα έχουν οι ωκεανοί;
Το χρώμα του ωκεανού επηρεάζεται κυρίως από τον τρόπο με τον οποίο το ηλιακό φως αλληλεπιδρά με το νερό και από το τι υπάρχει σε αυτό. Στον ανοιχτό ωκεανό, το νερό εμφανίζεται μπλε επειδή απορροφά τα χρώματα στο κόκκινο τμήμα του φάσματος του φωτός και αντανακλά και διασκορπίζει το μπλε φως. Ωστόσο, η παρουσία άλλων ουσιών, όπως το φυτοπλαγκτόν, μπορεί να αλλάξει αυτό το χρώμα.
Το φυτοπλαγκτόν, με τη σειρά του, αποτελείται από μικροσκοπικά θαλάσσια φύκια που αποτελούν τη βάση του ωκεάνιου τροφικού πλέγματος. Είναι ζωτικής σημασίας για τη ζωή στη Γη, καθώς επιτελούν φωτοσύνθεση, όπως τα φυτά στην ξηρά, και παράγουν περίπου το μισό οξυγόνο του πλανήτη. Το φυτοπλαγκτόν περιέχει χλωροφύλλη, την οποία χρησιμοποιούν για να δεσμεύουν το ηλιακό φως για τη φωτοσύνθεση. Η χλωροφύλλη απορροφά τα μπλε και κόκκινα μήκη κύματος του φωτός και αντανακλά το πράσινο, με αποτέλεσμα οι περιοχές με υψηλές συγκεντρώσεις φυτοπλαγκτού να εμφανίζονται πρασινωπές.
Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι η κλιματική αλλαγή επηρεάζει σημαντικά την κατανομή και την αφθονία του φυτοπλαγκτού, αλλάζοντας έτσι το χρώμα των ωκεανών. Πιο συγκεκριμένα, οι ειδικοί διαπίστωσαν ότι η χλωροφύλλη – η φωτοκυτταρική χρωστική ουσία που βρίσκεται στο φυτοπλαγκτόν και τα φυτά και τους δίνει την πράσινη απόχρωσή τους – ήταν 200-500% υψηλότερη από το μέσο όρο στη Νορβηγική θάλασσα και στον Αλτανικό Ωκεανό βόρεια του Ηνωμένου Βασιλείου τον Απρίλιο του 2023, ενώ ήταν 60-80% χαμηλότερη στον ωκεανό δυτικά της Ιβηρικής Χερσονήσου. Στη Μεσόγειο Θάλασσα τα επίπεδα χοροφύλλης ήταν 50-100% υψηλότερα από το μέσο όρο τον Ιούνιο του 2023.
Βασικός «ένοχος» αυτών των αλλαγών είναι, σύμφωνα με τους επιστήμονες, η αύξηση των θερμοκρασιών των ωκεανών. Η σύνδεση είναι απλή: καθώς αυξάνονται οι παγκόσμιες θερμοκρασίες, αυξάνονται και οι θερμοκρασίες των ωκεανών. Έτσι, τα θερμότερα νερά μπορεί να οδηγήσουν σε αλλαγές στους πληθυσμούς του φυτοπλαγκτού. Ορισμένα είδη ευδοκιμούν σε θερμότερες συνθήκες, ενώ άλλα μπορεί να μειωθούν, οδηγώντας σε αλλαγές στους κυρίαρχους τύπους φυτοπλαγκτού σε διάφορες περιοχές. Αυτές οι μετατοπίσεις μπορούν να αλλάξουν το χρώμα του νερού, καθώς τα διάφορα είδη έχουν διαφορετικές συγκεντρώσεις χλωροφύλλης και αντανακλούν διαφορετικά το φως.
Επιπλέον, τα αυξημένα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα (CO₂) στην ατμόσφαιρα όχι μόνο θερμαίνουν τον πλανήτη αλλά και απορροφώνται από τους ωκεανούς, προκαλώντας οξίνιση. Αυτή η αλλαγή στο pH μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη και την κατανομή του φυτοπλαγκτόν, επηρεάζοντας περαιτέρω το χρώμα των ωκεανών.
Επιπτώσεις της αλλαγής του χρώματος των ωκεανών
Η αλλαγή του χρώματος των ωκεανών όμως, αν και κατανοητή, είναι κάτι περισσότερο από ένα οπτικό φαινόμενο, καθώς έχει βαθιές οικολογικές και κλιματικές επιπτώσεις.
Το φυτοπλαγκτόν λοιπόν αποτελεί το θεμέλιο των θαλάσσιων τροφικών πλεγμάτων. Οι αλλαγές στους πληθυσμούς του μπορούν να διαπεράσουν το οικοσύστημα, επηρεάζοντας τα ψάρια, τα θαλάσσια θηλαστικά, τα πτηνά και τελικά εμάς, καθώς μια μετατόπιση των ειδών φυτοπλαγκτού μπορεί να επηρεάσει ολόκληρη την τροφική αλυσίδα, οδηγώντας ενδεχομένως σε μείωση των εμπορικά σημαντικών ειδών ψαριών. Επιπλέον, το φυτοπλαγκτόν διαδραματίζει ζωτικό ρόλο στον κύκλο του άνθρακα απορροφώντας CO₂ κατά τη διάρκεια της φωτοσύνθεσης. Οι αλλαγές στην αφθονία και την κατανομή τους μπορούν να επηρεάσουν την ικανότητα του ωκεανού να δεσμεύει άνθρακα, επηρεάζοντας τη ρύθμιση του παγκόσμιου κλίματος.
Έτσι, αν και οι μεταβολές του χρώματος του ωκεανού δεν έχουν άμεση αρνητική επίπτωση σε εμάς τους ίδιους, τελικά μπορούν να επηρεάσουν από τα κλιματικά πρότυπα, έως την το ζωικό βασίλειο, αλλάζοντας την τροφική αλυσίδα με δραματικό αντίκτυπο. Τελικά, αυτή η αλλαγή είναι ένα ακόμα τρανταχτό παράδειγμα που μας υπενθυμίζει το πόσο συνδεδεμένα είναι τα πάντα στη φύση και το πόσο εύθραυστη είναι η ισορροπία τους. Αν αυτό δεν μας καλεί για δράση, τότε τι;
Πηγή: www.taxydromos.gr