Της Ειρήνης Μυλωνά
Οι πυρκαγιές αποτελούν μέρος της οικολογίας των δασικών οικοσυστημάτων της χώρας μας και είναι φαινόμενο σύνθετο που ακολουθεί τους νόμους της φύσης. Η αλήθεια είναι ότι η πλήρης εξάλειψη των δασικών πυρκαγιών είναι αδύνατη, ακόμη κι αν υπήρχε ο τέλειος αντιπυρικός σχεδιασμός. Ωστόσο, εκτεταμένες πυρκαγιές, σαν και αυτές που ζήσαμε το περασμένο καλοκαίρι, έχουν δυσμενείς επιπτώσεις και επηρεάζουν αρνητικά την ανθρώπινη ψυχολογία και τις ανθρώπινες δραστηριότητες, συμβάλλοντας στη σταδιακή ερημοποίηση των πληγέντων περιοχών.
Ο κύκλος υποβάθμισης
Εντούτοις, έχει διαπιστωθεί ότι οι πυρκαγιές μπορεί να συμβάλουν θετικά στη φυσική ανανέωση και αύξηση της βιοποικιλότητας των δασικών οικοσυστημάτων, αλλά το σύνηθες είναι ότι επιδρούν αρνητικά, ιδιαίτερα όταν είναι επαναλαμβανόμενες σε μικρά σχετικά χρονικά διαστήματα, στον ίδιο τόπο, προκαλώντας την πλήρη υποβάθμισή του. Ο κύκλος υποβάθμισης των δασών ξεκινά με τις πρώτες πυρκαγιές που αρχικά οδηγούν στη μετατροπή τους σε θαμνοτόπους και συνεχιζόμενες ανεξέλεγκτα, οδηγούν σύντομα στην τέλεια υποβάθμιση της παραγωγικής ικανότητας του τόπου, με τελική κατάληξη την ερημοποίηση.
Ο κίνδυνος πυρκαγιάς
Ο όρος «κίνδυνος πυρκαγιάς» είναι αρκετά σύνθετος και χρησιμοποιείται για να εκφράσει μια εκτίμηση σχετικά με:
• Την ευκολία ανάφλεξης
• Το ρυθμό εξάπλωσης
• Τη δυσκολία έλεγχου
• Τις επιπτώσεις μιας πυρκαγιάς
Η πιθανότητα για έναρξη μιας πυρκαγιάς, ως αποτέλεσμα της παρουσίας και δράσης των γενεσιουργών αιτίων, ορίζεται ως επικινδυνότητα.
Η επικινδυνότητα μεταβάλλεται σε κάθε περιοχή κατά τη διάρκεια του έτους και εξαρτάται:
-από την ύπαρξη φυσικών ή ανθρωπογενών αιτίων
-από την ευφλεκτικότητα της καύσιμης δασικής ύλης και
-από τις καιρικές συνθήκες που επιδρούν σε αυτή
Η γνώση της επικινδυνότητας είναι ένα από τα βασικά στοιχεία που απαιτούνται για την εκτίμηση του συνολικού κινδύνου πυρκαγιάς σε μια περιοχή.
Η εκτίμηση του κινδύνου πυρκαγιάς σε καμία περίπτωση δεν προβλέπει τη συμπεριφορά μιας πυρκαγιάς που εξελίσσεται σε πραγματικό χρόνο.
Η σημασία του προκατασταλτικού σχεδιασμού
Η διαχείριση κάθε φυσικής καταστροφής έχει ως βασικό στοιχείο τον προκατασταλτικό σχεδιασμό και τη λήψη προληπτικών μέτρων, έτσι ώστε όταν συμβεί το φαινόμενο να μπορεί να εκτονωθεί μέσα από τα μέτρα και τις υποδομές του προκατασταλτικού σχεδιασμού και η συμπεριφορά του να μην ξεπεράσει τα όρια του μηχανισμού καταστολής.
Είναι γνωστό ότι οι δασικές πυρκαγιές μπορεί να προκληθούν από φυσικά αιτία (π.χ. κεραυνοί) ή από ανθρώπινες δραστηριότητες (κάψιμο σκουπιδιών, υπολείμματα καλλιεργειών κ.λπ.). Στην Ελλάδα, ο κίνδυνος εκδήλωσης δασικής πυρκαγιάς από ανθρώπινες δραστηριότητες έχει διαπιστωθεί ότι είναι εξαιρετικά μεγάλος.
Αναλύοντας στατιστικά τις αιτίες πρόκλησης δασικών πυρκαγιών στη χώρα μας, διαπιστώνουμε ότι το 35% των πυρκαγιών οφείλεται σε αμέλεια (κακός υπολογισμός στις καύσεις για καθαρισμούς, βραχυκυκλώματα γραμμών μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος, ανεξέλεγκτοι χώροι καύσης απορριμμάτων, παραλείψεις ή λάθη εκδρομέων κ.λπ.). Ένα μικρότερο ποσοστό περιπτώσεων, περίπου 20%, οφείλεται σε κακόβουλες ενέργειες και το υπόλοιπο 45% που καταγράφεται σε άγνωστα αιτία, κατανέμεται αναλόγως ανάμεσα στην αμέλεια και την πρόθεση. Συνεπώς, εφόσον το μεγαλύτερο ποσοστό των πυρκαγιών οφείλεται σε αμέλεια, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην ενημέρωση και κινητοποίηση των πολιτών για τον κίνδυνο πρόκλησης πυρκαγιάς.
Από τα παραπάνω προκύπτει εύλογα το συμπέρασμα ότι η αποτελεσματική αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών επιβάλλει τη λήψη μέτρων με τα οποία επιδιώκεται η άρση των αιτίων που άμεσα ή έμμεσα τις προκαλούν, καθώς και τη δημιουργία εκείνων των προϋποθέσεων που θα καταστήσουν το έργο της καταστολής περισσότερο αποτελεσματικό.
Μέτρα πρόληψης
Σύμφωνα με τον δασολόγο, κ. Κώστα Δημόπουλο, της Δ/νσης Δασοπροστασίας του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, η πολιτεία έχει λάβει τα παρακάτω μέτρα στην προσπάθεια πρόληψης των δασικών πυρκαγιών:
1. Έχουν ήδη κατανεμηθεί 1300 εποχικοί εργάτες για καθαρισμό της παρόδιας βλάστησης, δεξιά και αριστερά των δασικών δρόμων.
2. Θα διανεμηθούν 4-4,5 εκατ. ευρώ στα δασαρχεία για τη βελτίωση της βατότητας των δρόμων. Ήδη έχουν μοιραστεί 700.000 ευρώ, περίπου το 20%, σε περιοχές που είναι πιο επικίνδυνες για την εκδήλωση πυρκαγιάς και αναμένεται να μοιραστεί το υπόλοιπο 80%.
3. Έχει σταλεί εγκύκλιος στα δασαρχεία τα οποία θα τίθενται σε βάρδιες πρωί–μεσημέρι–βράδυ (μέχρι τις 10) και κάποια επί 24ώρου βάσεως και θα γίνονται περιπολίες. Το μέτρο αυτό της επιφυλακής θα ισχύσει μέχρι τον Οκτώβριο.
4. Πρόσθετο εποχικό προσωπικό στα δασαρχεία, γύρω στα 700 άτομα, ειδικότητας δασολόγων και δασοπόνων, για τη δασοπροστασία.
5. Για πρώτη φορά θα συμμετάσχει δασολόγος στο συντονιστικό κέντρο ΣΕΚΙΠΣ, στο πλαίσιο μιας στενότερης συνεργασίας με το πυροσβεστικό σώμα.
6. Σε επίπεδο νομού ή περιφέρειας (ακόμα δεν έχει διευκρινιστεί), θα δημιουργηθούν ομάδες (επιτροπή έμπειρων δασολόγων) που θα βοηθούν στο συντονισμό κατάσβεσης της φωτιάς όταν πλέον αυτή έχει εκδηλωθεί και έχει πάρει διαστάσεις (μετά από 5 ώρες).
Οδηγίες προστασίας του πολίτη
Τι πρέπει να προσέχετε για να αποτρέψετε την εκδήλωση πυρκαγιάς
• Μην καίτε σκουπίδια ή ξερά χόρτα και κλαδιά κατά τη διάρκεια των θερινών μηνών.
• Μην ανάβετε τους θερινούς μήνες υπαίθριες ψησταριές στα δάση ή σε χώρους που υπάρχουν ξερά χόρτα.
• Αποφύγετε τις υπαίθριες εργασίες που ενδέχεται να προκαλέσουν πυρκαγιά (οξυγονοκολλήσεις, χρήση τροχού ή άλλου εργαλείου που δημιουργεί σπινθήρες).
• Μην πετάτε ποτέ αναμμένα τσιγάρα όταν βρίσκεστε σε υπαίθριους χώρους.
• Μην αφήνετε σκουπίδια στο δάσος. Υπάρχει κίνδυνος ανάφλεξης.
• Σεβαστείτε τα απαγορευτικά πρόσβασης σε περιόδους υψηλού κίνδυνου.
Πώς πρέπει να ενεργήσετε μόλις αντιληφθείτε πυρκαγιά
• Τηλεφωνήστε ΑΜΕΣΩΣ στο Κέντρο της Πυροσβεστικής (στον αριθμό κλήσης 199) και δώστε σαφείς πληροφορίες για την τοποθεσία και το ακριβές σημείο που βρίσκεστε, καθώς και πληροφορίες για την τοποθεσία και το ακριβές σημείο που βλέπετε την πυρκαγιά.
• Περιγράψτε το είδος της βλάστησης που καίγεται.
• Προσδιορίστε την κατεύθυνση της πυρκαγιάς.
• Μην κλείσετε το τηλέφωνο προτού δώσετε όλες τις απαραίτητες πληροφορίες
Αν το σπίτι σας βρίσκεται μέσα ή κοντά σε δάσος ή δασική έκταση
• Δημιουργήστε μια αντιπυρική ζώνη γύρω από το σπίτι σας, καθαρίζοντας και απομακρύνοντας σε ακτίνα τουλάχιστον 10 μέτρων τα ξερά χόρτα, τις πευκοβελόνες, τα ξερά φύλλα, τα κλαδιά κ.λπ.
• Κλαδέψτε τα δένδρα μέχρι το ύψος των 3 μέτρων, ανάλογα με την ηλικία τους και την κατάσταση των κλαδιών τους.
• Απομακρύνετε όλα τα ξερά κλαδιά από τα δέντρα και τους θάμνους.
• Μην αφήνετε τα κλαδιά των δένδρων να ακουμπούν στους τοίχους, τη στέγη και τα μπαλκόνια. Κλαδέψτε τα έτσι ώστε να υπάρχει απόσταση τουλάχιστον 5 μέτρων από το σπίτι σας.
• Αραιώστε γύρω από το κτίσμα τη δενδρώδη βλάστηση έτσι ώστε τα κλαδιά τού ενός δέντρου να απέχουν τουλάχιστον 3 μέτρα από τα κλαδιά του άλλου. Για λόγους ακόμη μεγαλύτερης ασφάλειας και όταν οι συνθήκες το επιτρέπουν, απομακρύνετε τη δενδρώδη και θαμνώδη βλάστηση γύρω από το κτίσμα σε απόσταση τουλάχιστον 10 μέτρων.
• Μην τοποθετείτε πλαστικές υδρορροές ή πλαστικούς οχετούς νερού στους τοίχους του κτίσματος.
• Προφυλάξετε εξωτερικά τα παράθυρα και τις γυάλινες πόρτες, τοποθετώντας παντζούρια από μη εύφλεκτα υλικά.
• Καλύψτε τις καμινάδες και τους αγωγούς εξαερισμού του κτίσματος με ειδικό, μη εύφλεκτο συρμάτινο σύρμα, έτσι ώστε οι σπίθες να μην μπορούν να διεισδύσουν στο εσωτερικό του κτιρίου.
• Μην αποθηκεύετε εύφλεκτα αντικείμενα κοντά στο σπίτι.
• Αποφύγετε την κατασκευή ακάλυπτων δεξαμενών καυσίμου κοντά στο σπίτι σας.
• Τοποθετήστε τα καυσόξυλα σε κλειστούς και προφυλαγμένους χώρους.
• Προμηθευτείτε τους κατάλληλους πυροσβεστήρες και μεριμνήστε για τη συντήρησή τους.
• Εξοπλιστείτε με σωλήνα ποτίσματος, μήκους ανάλογου της περιοχής που θέλετε να προστατεύσετε σε περίπτωση πυρκαγιάς.
Μία δεξαμενή νερού, μία απλή αντλία που λειτουργεί χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα κι ένας σωλήνας νερού, μπορεί να σας προστατεύσουν από την πυρκαγιά.
Πηγή: Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας
