Δεν έχει ξενώνες, ούτε ενοικιαζόμενα δωμάτια. Δεν έχει καν ταβέρνες. Ο τουρισμός εκεί δεν έχει αναπτυχθεί, παρόλα αυτά, όμως, το χωριοδούκι – κόσμημα στον ορεινό όγκο της Πίνδου, βόρεια του Μετσόβου, έχει καταφέρνει να συζητιέται σε ολόκληρη την Ελλάδα για την ομορφιά, το διάχυτο παραδοσιακό του στοιχείο και τον τρόπο με τον οποίο οι κάτοικοί του έχουν καταφέρει να ζουν στηριζόμενοι αποκλειστικά και μόνο στην τέχνη τους.
Ο λόγος για την κτισμένη πριν τον 16ο αιώνα και κομμάτι της αρχαίας Τυμφαίας Μηλιά Μετσόβου την οποία μέχρι σήμερα θα ακούσεις να αποκαλούν Αμέρου, όπως ακριβώς λέγεται στη βλάχικη διάλεκτο.
Η τόσο ιδιαίτερη Μηλιά με τα πετρόχτιστα σπίτια βρίσκεται κοντά στα όρια Ιωαννίνων – Γρεβενών, είναι χτισμένη σε υψόμετρο 1.180 μέτρων ενώ απέχει περί τα 12 χιλιόμετρα από το Μέτσοβο, γεγονός που την καθιστά δελεαστικότατη επιλογή για μονοήμερη.
Θα πρέπει, όμως, να είσαι προετοιμασμένος πως εκεί τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά…
Χωρίς ξενώνες και ταβέρνες
«Αυτό είναι πρόβλημα», θα σκεφτείς. Έλα, όμως, που δεν είναι! Αν και η Μηλιά δεν έχει αναπτυχθεί τουριστικά, ο επισκέπτης δεν θα μετανιώσει λεπτό την εκδρομή του στα χώματά της.
Ταβέρνα στο χωριό δεν υπάρχει, αυτό όμως δεν σημαίνει πως φεύγεις νηστικός. Στο παραδοσιακό κρεοπωλείο του χωριού, βλέπεις, τα Σαββατοκύριακα ψήνουν ντόπια κρέατα (κοκορέτσι, μπριζόλες, σουβλάκια και ό,τι άλλο περνά από το μυαλό σου), ενώ υπάρχει κι ένα café – mini market, όπου μπορείς να φας κρέπες και πίτσα. Ακόμα, η Μηλιά έχει τρία καφενεία: Το La Suatsile -που στα βλάχικα σημαίνει «στις φίλες»-, το «Καφενείο η Μηλιά» και ένα τρίτο… που δεν έχει όνομα.
Οι γυναίκες του χωριού ετοιμάζουν συχνά πίτες με τυρί και πράσο, γι’ αυτό αν τα πετύχεις κάπου μη διστάσεις. Το καλοκαίρι δε, συνηθίζουν να φτιάχνουν τραχανά με ντόπιο γάλα και τυρί για τον οποίο αξίζει να ρωτήσεις και αν είσαι τυχερός και βρεις, να αγοράσεις για το σπίτι.
Όσο για την διαμονή; Οι επισκέπτες μπορούν να μείνουν είτε στο διπλανό χωριό Κρανιά που απέχει 10 λεπτά με το αυτοκίνητο από τη Μηλιά, είτε στο Μικρολίβαδο κάτι λιγότερο από 20 λεπτά μακριά. Εκεί, θα βρεις έναν πολύ «ζεστό» μικρό ξενώνα. Αν, πάλι, επιθυμείς πολυτέλειες, καλύτερα να επιλέξεις το Πίνδος Resort στην Κρανιά.
Τεχνίτες… από κούνια οι Μηλιώτες
Ο οικισμός δεν έχει τυχαία χαρακτηριστεί με Προεδρικό Διάταγμα ως παραδοσιακός. Αυτή τη στιγμή, στη Μηλιά υπάρχουν περίπου 15 εργαστήρια ειδών λαϊκής τέχνης, καθώς οι κάτοικοι του χωριού είναι γεννημένοι τεχνίτες. Τα εργαστήρια γλυκτικής και επεξεργασίας ξύλου είναι η βασική πηγή εσόδων των ντόπιων, οι οποίοι περνούν την τέχνη τους στα παιδιά τους κι εκείνα με τη σειρά τους στις επόμενες γενιές. Πλέον, βέβαια, οι νεότεροι δεν τα κάνουν όλα στο χέρι όπως οι παππούδες τους, αλλά με τη βοήθεια μηχανημάτων. Πάντα με το ίδιο μεράκι όμως.
Η οξιά, η μαύρη πεύκη, η δρυς, το ρόμπολο (λευκόδερμη πεύκη) και η καστανιά χρησιμοποιούνται για την κατασκευή οικιακών σκευών, διακοσμητικών, βαρελιών και πολλών ακόμα χρήσιμων ειδών, τα οποία πωλούνται σε πανηγύρια της περιοχής ή εμπόρους που φτάνουν στη Μηλιά και τα αγοράζουν με σκοπό να τα εξάγουν.
Αξίζει να σημειωθεί, πως μέχρι σήμερα η ανεργία στο χωριό παραμένει στο 0%!
Η ιστορία της βαλσαμωμένης αρκούδας στην πλατεία του χωριού
Εντύπωση προκαλεί στην πλατεία του χωριού μια γυάλινη κατασκευή που «φιλοξενεί» μια βαλσαμωμένη αρκούδα. Σε αντίθεση με ό,τι θα πίστευαν οι περισσότεροι, το ζώο ούτε κυνηγήθηκε, ούτε θανατώθηκε για να καταλήξει να αποτελεί αξιοθέατο.
Όπως μας λέει ο κάτοικος της Μηλιάς Γιώργος Τατόλης, ήταν το 1992 όταν η αρκούδα βρέθηκε σοβαρά τραυματισμένη από κάποιον Μηλιώτη, ο οποίος προσπάθησε να τη σώσει αλλά δεν τα κατάφερε. Έτσι, αποφασίστηκε το ζώο να βαλσαμωθεί και να τοποθετηθεί σε ειδική κατασκευή προς ευαισθητοποίηση ντόπιων και επισκεπτών.
Αξιοθέατα
Μπορεί η Μηλιά να μην έχει Γυμνάσιο και Λύκειο και οι μαθητές να αναγκάζονται να… ταξιδεύουν με λεωφορείο στο Μέτσοβο για να πάνε σχολείο, το χωριό όμως έχει πολλά αξιοθέατα που σίγουρα δεν σε φτάνει μια μέρα για να δεις.
Το Μουσείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς Casa Αμερού (Το σπίτι της Μηλιάς, στα βλάχικα) αξίζει μια επίσκεψη. Το ίδιο και το Πολιτιστικό Κέντρο που φτιάχτηκε με χορηγία ενός Μηλιώτη που ζούσε στον Καναδά – πολλοί ντόπιοι μετανάστευσαν εκεί κατά τη δεκαετία του ’60.
Στη Μηλιά, θα βρεις ακόμα τρεις εκκλησίες: Τον Άγιο Νικόλαο, πολιούχο του χωριού, κτίσμα του 1754, την Παναγία και τον Άγιο Αθανάσιο. Η τόσο ιδιαίτερη αρχιτεκτονική τους δεν γίνεται να μην σε εντυπωσιάσει.
Για τους λάτρεις των σπορ, τέλη του Αυγούστου η Μηλιά αποτελεί σταθμό του Ultra Ursa Trail των 100 χιλιομέτρων με αφετηρία και τερματισμό την κεντρική πλατεία Μετσόβου.
Όποια εποχή κι αν επιλέξεις να εξερευνήσεις την υπέροχη Μηλιά Μετσόβου, πάντως, μην παραλείψεις να αγοράσεις τα σουβενίρ σου από το μοναδικό μαγαζί κοσμημάτων του χωριού.
Τελικά γιατί να επισκεφτείς τη Μηλιά;
Η απάντηση είναι μία: Για το γεγονός πως σου δίνει την αίσθηση πως γυρνάς πολλά χρόνια πίσω, πριν τα ελληνικά χωριά αλλοιωθούν από την τουριστική ανάπτυξη. Εκεί, οι άνθρωποι ζουν αποκλειστικά και μόνο από την τέχνη τους και δεν ξεχνούν τη σημασία της ελληνικής παράδοσης και της λαϊκής τέχνης. Θα σε υποδεχτούν με το χαμόγελο, θα σε φιλέψουν τα καλούδια τους και θα είναι πρόθυμοι να σε ξεναγήσουν στις ομορφιές του τόπου τους.
Είπαμε, εκεί τα πάντα ήταν και παραμένουν διαφορετικά…
