Ξεκινώντας το παρόν κείμενο, θέλω να ξεκαθαρίσω το εξής: η πρόγνωση του καιρού, γίνεται μόνο από τις εθνικές μετεωρολογικές υπηρεσίες μέσω της επιστημονικά αποδεκτής μελέτης, η οποία χρησιμοποιεί μετεωρολογικά βοηθήματα (όργανα), επίγειους σταθμούς, διαστημικούς δορυφόρους, μετεωρολογικά μοντέλα μέσω Η/Υ, προγνωστικούς χάρτες κ.λπ, επιστημονικές παρατηρήσεις, δορυφορικές φωτογραφίες, μετρήσεις και φυσικά την κατάρτιση ειδικών επιστημόνων (μετεωρολόγων, φυσικών ή ακόμα και μαθηματικών). Αυτοί και μόνο αυτοί, είναι οι καθ’ ύλη αρμόδιοι για να εκδίδουν ασφαλείς προγνώσεις προς το κοινό, το οποίο εφόσον πρόκειται να κινηθεί στην ύπαιθρο, οφείλει να ενημερώνεται υπεύθυνα και ανάλογα με τη δραστηριότητα που θα εκτελέσει (αγροτική εργασία, θαλασσινή εξόρμηση, ορειβατική εκδρομή κ.λπ).
Έκτη αίσθηση ή μαντεψιά;
Όμως, πολλές φορές, παρ’ όλη την πληθώρα ενημέρωσης, είναι αδύνατο να μάθουμε την πρόγνωση του καιρού ή ακόμα, αν βρισκόμαστε σε μέρη εκτός μετεωρολογικής πρόβλεψης, είναι απαραίτητο να μπορέσουμε να «διαβάσουμε» τον καιρό για να προετοιμάσουμε ανάλογα τις επιλογές και τις κινήσεις μας στη Φύση. Πρέπει δηλαδή να κάνουμε μια πρακτική πρόγνωση του καιρού.
Πολλές φορές στα ταξίδια μας, ακούμε τους ντόπιους να συζητούν για τα λεγόμενα μερομήνια και να προετοιμάζονται για κακοκαιρία, ενώ τίποτα δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα. Έκτη αίσθηση ή μαντεψιά; Τίποτε από τα δύο. Εμπειρία πολλών χρόνων παρατήρησης και ανάγνωσης σημαδιών στον ουρανό, τη θάλασσα (αν είμαστε σε παραθαλάσσια περιοχή), τα ζώα και φυσικά στα επί τόπου καιρικά φαινόμενα που επικρατούν. Ας δούμε μερικές γενικές περιπτώσεις πρακτικών παρατηρήσεων σχετικών με την πρόγνωση καιρικών φαινομένων. Φυσικά, υπάρχουν κατά τόπους και πολλές άλλες παράμετροι, οι οποίες μπορεί να επηρεάζουν το μικροκλίμα μιας περιοχής αλλά τότε θα χρειάζονταν πολλοί τόμοι για να τα περιγράψουν.
Πότε προμηνύεται βροχή
Βροχή γενικότερα προμηνύεται όταν:
-Ο ήλιος είναι θαμπός ή λευκός.
-Ο ήλιος δύει πίσω από πυκνά σύννεφα, ενώ ο ορίζοντας προς την Ανατολή έχει το χρώμα του χαλκού.
-Ο ήλιος είναι καυτός και η ατμόσφαιρα είναι αποπνικτική (λόγω υγρασίας).
-Ο ήλιος στην ανατολή του είναι χλωμός ή κόκκινος και πίσω από σύννεφα.
-Η σελήνη φαίνεται αμυδρά.
-Η σελήνη ή ο ήλιος περιβάλλονται από μικρή άλω (στέμμα).
-Τα αστέρια είναι θαμπά.
-Κακοκαιρία (με ανέμους και βροχές) γενικότερα προβλέπεται και όταν:
-Ο ήλιος κατά τη δύση του ακτινοβολεί μέσα από σύννεφα.
-Η σελήνη δύο ημέρες πριν την πανσέληνο ή και κατά τη διάρκεια αυτής έχει κόκκινο χρώμα.
-Η σελήνη τού ενός τετάρτου (πρώτου ή τρίτου) είναι πλάγια.
-Τα πουλιά κουρνιάζουν κοντά στο έδαφος ή αποφεύγουν να πετάξουν μακριά από αυτό (π.χ., στη θάλασσα).
Σύνολο βαρομετρικών παρατηρήσεων
Εκτός όμως από τις ανωτέρω παραδοχές, υπάρχουν και οι παρακάτω πρακτικοί κανόνες που εξηγούνται άμεσα επιστημονικά και στηρίζονται σε ένα απλό και φτηνό όργανο που μπορεί ο καθένας να κατέχει και να μάθει να παρατηρεί: το βαρόμετρο. Εδώ, χρειάζεται να πούμε ότι το βαρόμετρο μετράει την ατμοσφαιρική πίεση, η οποία πολύ απλά, είναι η πίεση που ασκεί με το βάρος της η ατμόσφαιρα πάνω σε κάθε επιφάνεια. Οι μεταβολές της πίεσης σε συγκεκριμένο χρόνο και χώρο καθορίζουν τα ίχνη του καιρού, μάς δείχνουν δηλαδή πώς ο καιρός μεταβάλλεται σε πραγματικό χρόνο στο συγκεκριμένο χώρο (περιοχή). Ένα σύνολο βαρομετρικών παρατηρήσεων σε μεγάλη κλίμακα μάς δείχνει τη γέννηση, την κίνηση και φυσικά την επιρροή των βαρομετρικών συστημάτων (αυτά που αποκαλούνται χαμηλά ή υψηλά βαρομετρικά συστήματα) στον καιρό μιας περιοχής.
Σύμφωνα με τις ενδείξεις του βαρομέτρου όταν:
-Γενικά η ένδειξη του βαρομέτρου πέφτει, προβλέπεται κακοκαιρία.
-Γενικά η ένδειξη του βαρομέτρου ανεβαίνει, προβλέπεται καλοκαιρία.
-Η ένδειξη παραμένει σταθερά υψηλή, εξακολουθεί η καλοκαιρία ή αν παραμένει χαμηλή, εξακολουθεί η κακοκαιρία.
-Η ένδειξη πέφτει γρήγορα και στη συνέχεια σταματήσει, προβλέπεται γρήγορα κακοκαιρία με πιθανότητα μεγάλης έντασης (μπουρίνι ή καταιγίδα).
-Η ένδειξη ανεβαίνει γρήγορα (ή ανεβαίνει και μετά από λίγο σταματά η άνοδός του), προβλέπεται καλοκαιρία μικρής διάρκειας ή παροδική βελτίωση του καιρού.
-Η ένδειξη ανεβοκατεβαίνει γρήγορα, τότε προβλέπεται άστατος καιρός με ενίσχυση των ανέμων (με γρήγορη βαρομετρική πτώση προβλέπονται νοτιάδες, ενώ αντίθετα με γρήγορη βαρομετρική άνοδο προβλέπονται βοριάδες).
Παρατηρώντας τα πάντα
Κλείνοντας την πρακτική πρόγνωσης του καιρού, θα ήθελα να επισημάνω ότι καλό θα ήταν να μάθουμε να παρατηρούμε τα πάντα στη Φύση όταν βρισκόμαστε στην ύπαιθρο. Η εμπειρία και η γνώση έρχονται αργά, αλλά με μια μικρή προσπάθεια, μπορούμε και εμείς να «αυτοχριστούμε μετεωρολόγοι» στη συγκεκριμένη περίπτωση. Όχι για κανέναν άλλο λόγο, αλλά για να μην «πέσει ο ουρανός στο κεφάλι μας!».
Οδηγός βουνού
