Το αρχαίο θέατρο Θορικού. (Φωτογραφία: Δημήτρης Βλάικος)
Λαύριο-Παλαιά Φώκαια: 25 χλμ. με ελεύθερη είσοδο.
Μια ανάσα από την Αθήνα, η Λαυρεωτική χερσόνησος είναι ένας προορισμός για όλα τα γούστα, με προσβάσιμες παραλίες σχεδόν σε κάθε στροφή, καλό φαγητό και πλούσια ιστορία, που αξίζει να ανακαλύψετε. Oι περισσότεροι έχουμε συνδέσει το Λαύριο με τα μεταλλεία που λειτουργούσαν στην περιοχή μέχρι τη δεκαετία του 1980. Η αλήθεια είναι ότι ο βιομηχανικός χαρακτήρας του προσείλκυσε και το δικό μου ενδιαφέρον. Διαθέτει όμως πολλά περισσότερα.
Οι κυριακάτικοι επισκέπτες του είναι παρέες ζευγαριών με μικρά παιδιά που απολαμβάνουν τους ελεύθερους χώρους, τις πλατείες και τη βόλτα στη μαρίνα, οικογένειες με εφήβους, που στη συνέχεια καταλαμβάνουν τα τραπεζάκια της παραλιακής για καφέ ή παγωτό, λάτρεις των θαλασσινών και των φρέσκων ψαριών. Το άρτιο ρυμοτομικό σχέδιο της πόλης του 1865 αποδεικνύεται λειτουργικό και στη μετά COVID εποχή, αφού ο κόσμος περπατά άνετα, τα πιτσιρίκια παίζουν και τα μαγαζιά γεμίζουν χωρίς να δημιουργείται συνωστισμός.
Στην είσοδο της πόλης, πριν από το Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου (επισκέψιμο με ραντεβού, τηλ. 22920-25316), όπου το ΕΜΠ έχει αναπαλαιώσει μια σειρά σημαντικών κτιρίων, συναντάτε τον Κυπριανό με το παραμελημένο φοινικόδασος και τα σπίτια των πρώτων μεταλλωρύχων που κατοίκησαν στο Λαύριο στη σύγχρονη ιστορία του. Το πλούσιο σε μέταλλα (μόλυβδο και ασήμι) υπέδαφος του Λαυρίου γνώριζαν, ωστόσο, και οι αρχαίοι Αθηναίοι, οι οποίοι με την εξορυκτική δραστηριότητα στην περιοχή στήριξαν την άνθηση της αθηναϊκής πολιτείας.
Για να δείτε από κοντά τα έργα που μαρτυρούν έως τις μέρες μας την ευρηματικότητα και την ευφυΐα των αρχαίων Αθηναίων, αφήστε πίσω σας τους φοίνικες και στρίψτε δεξιά ανηφορίζοντας προς τον οικισμό του Αγίου Κωνσταντίνου. Μπείτε στην περιοχή του Εθνικού Δρυμού και περιηγηθείτε στην Κοιλάδα της Σούριζας. Περπατήστε δίπλα στα απομεινάρια αρχαίων οικισμών, πλυντηρίων μεταλλεύματος και πηγαδιών για τον εξαερισμό των στοών. Προχωρήστε με κατεύθυνση προς Σούνιο και θαυμάστε το Έγκοιλο Χάος, ένα γεωλογικό φαινόμενο που ονομάζεται «δολίνα» και οφείλεται πιθανότατα σε κατάρρευση υπόγειων στοών.
Η ψαραγορά και τα ουζερί που βρίσκονται στους γύρω πεζόδρομους είναι ό,τι έχετε ανάγκη έπειτα από τη βόλτα στον Δρυμό. Σαρδέλες, μπαρμπούνια, χταπόδια, γαρίδες περιφέρονται πάνω σε δίσκους, έτοιμα να προσγειωθούν στο τραπέζι σας. Το κτίριο της αγοράς κατασκευάστηκε το 1885 από την Ελληνική Εταιρεία, για να στεγαστούν οι έμποροι της εποχής. Ακόμα κι αν δεν έχετε έρθει ποτέ στο Λαύριο, θα έχετε ακούσει για την ψαραγορά του. Η παρωχημένη εικόνα που είχα σχηματίσει στο μυαλό μου για την πόλη περιοριζόταν στα απολύτως βασικά γαστρονομικά στέκια – καφενεία, ουζερί, σουβλατζίδικα, ταβέρνες. Διαψεύστηκα. Στην κουζίνα της μοντέρνας ψαροταβέρνας Ψαρού (πλατεία Κανάρη, τηλ. 22921-59003), ο Γιάννης Γαλακτόπουλος ετοιμάζει δημιουργικά πιάτα που διατηρούν την ελληνικότητά τους. «Πρώτη φορά έχω τόσο κοντά μου την πρώτη ύλη που μαγειρεύω», μας λέει δείχνοντας τα ζωντανά καβούρια, που θα φτιάξει αχνιστά με μυρωδικά, και τη γλώσσα, που θα τυλίξει σε φύλλο καταΐφι. Όσο για γλυκό, επιβάλλεται ένα πέρασμα από την πλατεία Ηρώων Πολυτεχνείου, για ένα παγωτό από το Arte Italiana (τηλ. 22920-22620) – έχει και χωρίς ζάχαρη.
Tο Λαύριο ήταν η πρώτη βιομηχανική πόλη της Ελλάδας (19ος αιώνας) και από τα σημαντικότερα μεταλλουργικά και μεταλλευτικά κέντρα της Ευρώπης. Αν σας ενδιαφέρει η αρχιτεκτονική, πλήθος νεοκλασικών κτιρίων (δημαρχείο, ρολόι κ.ά.) και λείψανα της μεταλλευτικής δραστηριότητας που ανέπτυξαν η Ελληνική Εταιρεία Μεταλλουργείων Λαυρίου (1873) και η Γαλλική Εταιρεία Μεταλλείων (1875) υπάρχουν διάσπαρτα στην πόλη. Η Γαλλική Σκάλα, ένα από τα βιομηχανικά τοπόσημα του λιμανιού, κατασκευάστηκε το 1888 για να φορτώνονται τα μεταλλεύματα στα πλοία και αποτελεί το όριο μεταξύ του εμπορικού λιμανιού και του αγκυροβολίου για τις τράτες, ενώ οι εγκαταστάσεις της υπερσύγχρονης μαρίνας σκαφών αναψυχής ξεκινούν αμέσως μετά.
Προτού ξεχυθείτε στις παραλίες της Λαυρεωτικής Ριβιέρας, η επίσκεψη στο αρχαίο θέατρο Θορικού (τέλη 6ου αι. π.Χ.) θεωρείται απαραίτητη. Προς μεγάλη μου έκπληξη, είδα να περιηγούνται στον αρχαίο οικισμό, που βρίσκεται στον λόφο Βελατούρι, δυο τρία νεαρά ζεγάρια, μια τετραμελής παρέα και μια οικογένεια, όλοι Έλληνες! Ο αρχαιολογικός χώρος είναι ανοιχτός και από το σημείο που θα αφήσετε το αυτοκίνητό σας έως τις κερκίδες του θεάτρου με το ιδιαίτερο ελλειψοειδές σχήμα θα ανηφορίσετε ένα λιθόστρωτο καλντερίμι περίπου 50 μ. Το Θορικό ήταν ένας από τους αρχαιότερους οικισμούς της Αττικής και στην κορυφή του λόφου σώζονται ερείπια της ακρόπολης, πέντε θαλαμωτοί τάφοι και ίχνη εγκατάστασης από τη Νεολιθική, την Πρωτοελλαδική και τη Μεσοελλαδική περίοδο. Γύρω από το θέατρο υπήρχαν σπίτια, νεκροταφείο, στοές.
Σήμερα, μπορείτε να δείτε ένα αναστηλωμένο αρχαίο πλυντήριο, την είσοδο μιας στοάς (κλειστή με καγκελόπορτα) και άλλα ερείπια που αποδεικνύουν τη δραστηριότητα στην περιοχή πριν από το 3000 π.Χ. Αγναντέψτε απέναντι τη χερσόνησο του Αγίου Νικολάου, όπου βρισκόταν το λιμάνι του αρχαίου Θορικού. Αν επισκεφτείτε την περιοχή και ο καιρός το επιτρέπει, θα δείτε μέσα στο νερό τα ερείπια αρχαίου ναού. Αφού φτάσατε μέχρι εδώ, αξίζει να προχωρήσετε έως το Συρί για να δείτε τον νοτιότερο φάρο της Αττικής. Τον όμορφο κόλπο έχουν ανακαλύψει και απολαμβάνουν χομπίστες ψαράδες με τα καλάμια τους. Μπορείτε επίσης να κολυμπήσετε σε μία από τις παραλίες που επιλέγουν οι ντόπιοι, όπως είναι το Πανόραμα.
Ήρθε η ώρα για βουτιές! Στην περιοχή του Λαυρίου, οι παραλίες Πούντα Ζέζα και Λιμάνι του Πασά (Ποσειδωνία) δεν θα σας απογοητεύσουν. Είναι εύκολα προσβάσιμες και αρκετά άνετες ώστε να τηρούνται οι αποστάσεις. Έχουν δεντράκια, ψιλή άμμο και είναι προστατευμένες από τον βοριά. Αν θέλετε να προχωρήσετε προς Σούνιο, σταματήστε οπωσδήποτε για τις απαραίτητες προμήθειες στον φούρνο Βαμβακούση (61ο χλμ. Λεωφ. Σουνίου τηλ. 22920-39261) – κριτσίνια χαρουπιού, καλτσουνάκια σιροπιαστά, αλλά και μελιτίνια Σαντορίνης θα σας κρατήσουν… νόστιμη συντροφιά. Στην παραλία Σουνίου με την ψιλή άμμο, θα έχετε θέα στον ναό του Ποσειδώνα, ομπρέλες, ταβερνάκια, αν θελήσετε κάτι περισσότερο για φαγητό, και τέλειο ηλιοβασίλεμα. Συνεχίζοντας πάνω στην ακτογραμμή της Λαυρεωτικής με κατεύθυνση προς Αθήνα, κάντε μια στάση στην παραλία των Λεγραινών. Έχει πλούσια λευκή άμμο, γαλάζια νερά και είναι αρκετά μεγάλη ώστε να μη νιώθετε… στριμωγμένοι.
Σε πολλούς θυμίζει Κυκλαδονήσι. Λίγο πιο κάτω δώστε προσοχή, διότι δεν πρέπει να χάσετε την ταμπέλα που γράφει Θυμάρι (55ο χλμ. Αθηνών-Σουνίου). Έχει δύο παραλίες, μία με άμμο και μία με βοτσαλάκι, καθαρά νερά και beach bar, παρ’ όλα αυτά είναι συνήθως ήσυχες, γιατί πολλοί τις… προσπερνούν. Τελευταία μας στάση ήταν η παραλία της Παλαιάς Φώκαιας. Από τον δρόμο δεν έμοιαζε καθόλου ελκυστική, αξίζει όμως να της δώσετε μια ευκαιρία. Δεν έχει τη γραφικότητα που έχουν οι ελεύθερες παραλίες που αφήσατε πίσω σας, προσελκύει όμως νεαρές παρέες, έχει ζωντάνια, μουσική, κέφι… Γιατί όχι, καλοκαίρι είναι.
ΑΠΟ: https://www.kathimerini.gr/1082884/gallery/ta3idia/sthn-ellada/gnwrimia-me-th-layrewtikh
