Της Ειρήνης Μυλωνά
Όποιος επισκεφθεί τη Λευκάδα σίγουρα θα υποκλιθεί στη γοητεία της. Από τη μια η μακρά ιστορία και η πλούσια παράδοση, και από την άλλη οι φυσικές ομορφιές και τα καταγάλανα νερά του νησιού, σε προκαλούν να τη γνωρίσεις και να την εξερευνήσεις…
Η Λευκάδα ανήκει στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Επτανήσων στο Ιόνιο Πέλαγος και απέχει από την Ακαρνανία λιγότερο από 100 μέτρα. Συνδέεται με την ξηρά με πλωτή γέφυρα η οποία γυρίζει γύρω από τον εαυτό της επιτρέποντας τη διέλευση μικρών πλοίων από τη διώρυγα του νησιού. Έχει έκταση 302,5 τ. χιλ. και είναι το τέταρτο σε μέγεθος νησί των Επτανήσων με πληθυσμό 23.000 κατοίκους. Η Λευκάδα μαζί με τα γύρω νησάκια, Μεγανήσι, Κάλαμο, Καστό, Σκορπιό, Σκορπίδι, Μαδουρή, Σπάρτη, Θηλειά και Κυθρό, αποτελούν διοικητικά το Νομό Λευκάδας. Το νησί είναι κατά το 70% ορεινό. Έχει ψηλά βουνά με ψηλότερη κορυφή στο κέντρο τα Σταυρωτά (1.182 μ.). Η δυτική πλευρά της είναι απόκρημνη σχηματίζοντας πολλές εκτεταμένες παραλίες με άμμο. Στην αξιόλογη χλωρίδα του νησιού περιλαμβάνονται αρκετά δάση με πεύκα και μερικά με μια σπάνια ποικιλία δρυός.
Ιστορικά στοιχεία
Η Λευκάδα, “Λευκάς Πέτρη” κατά τον Όμηρο, στα αρχαία χρόνια ήταν γνωστή ως Νήρικος, όπως ονομαζόταν η πρωτεύουσά της. Κατά μία επικρατούσα άποψη, πήρε το σημερινό της όνομα από τα λευκά, άγρια βράχια στο νοτιότερο ακρωτήριο του νησιού, τον Λευκάτα, εκεί που ο μύθος θέλει την ποιήτρια Σαπφώ να δίνει τέλος στη ζωή της από έρωτα. Ο γερμανός αρχαιολόγος Νταίρπφελντ, βοηθός του Ερρίκου Σλήμαν που ανακάλυψε την Τροία και τις Μυκήνες, ήταν εκείνος που υποστήριξε τη θεωρία ότι η Λευκάδα είναι η ομηρική Ιθάκη. Στις ανασκαφές του στο Νυδρί έφερε στο φως σημαντικά ευρήματα από την εποχή του Χαλκού (2.000 π.Χ. περίπου).
Κατά την αρχαιότητα, το νησί συνδέθηκε με την Κόρινθο και την ακολούθησε συμμετέχοντας σε όλα τα μεγάλα γεγονότα της αρχαίας εποχής. Πολέμησε εναντίον των Περσών, έλαβε μέρος στον Πελοποννησιακό Πόλεμο, στην εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου και αντιστάθηκε στους Ρωμαίους τον 3ο μ.Χ. αιώνα.
Στη βυζαντινή περίοδο, η Λευκάδα ενσωματώθηκε στο Δεσποτάτο της Ηπείρου. Οι μαρτυρίες για εκείνη την εποχή είναι λιγοστές. Ωστόσο, τα Ιόνια νησιά περιήλθαν στους Ενετούς το 1293. Ακολουθεί μια περίοδος που Ενετοί και Τούρκοι διαδέχονται οι μεν τους δε, ως το 1503 που η Λευκάδα παραδίδεται με συνθήκη στους Τούρκους. Το 1684 καταλαμβάνεται πάλι από τον Ενετό Φραγκίσκο Μοροζίνι. Ακολουθεί μια περίοδος με συνεχείς αλλαγές. Στη συνέχεια, οι Γάλλοι διαδέχονται τους Ενετούς το 1797, μετά έρχονται οι Ρωσότουρκοι και αργότερα οι Άγγλοι (1815). Η ένωση της Λευκάδας με την υπόλοιπη Ελλάδα έγινε το 1864 όταν εκθρονίστηκε ο Όθωνας. Για λίγα χρόνια το νησί ευημερούσε, η αστική τάξη ανέπτυξε το εμπόριο, αλλά το 1900 περονόσπορος κατέστρεψε όλους τους αμπελώνες του νησιού, σπέρνοντας την απελπισία στους κατοίκους. Τότε άρχισε η μεγάλη μετανάστευση προς την Αμερική και τον Καναδά. Μετά το τέλος των πολέμων η ζωή άρχισε να βελτιώνεται και για τη Λευκάδα από το 1960.
Η πόλη και οι γύρω περιοχές
Μία από τις σημαντικότερες φυσικές ομορφιές της Λευκάδας είναι η Γύρα. Αυτή η στενή λωρίδα λευκής αμμουδιάς μήκους 7 χλμ., που αγκαλιάζει τη λιμνοθάλασσα στο βόρειο σημείο του νησιού, κάνει το τοπίο μοναδικό. Η λιμνοθάλασσα της Λευκάδας αποτελεί έναν σπουδαίο υγροβιότοπο όπου συναντά κανείς πολλά και σπάνια είδη πουλιών, όπως κύκνους, πελεκάνους, ερωδιούς, αγριόπαπιες, αγριόχηνες, φαλαρίδες κ.ά. Στην είσοδο του νησιού δεσπόζει το Κάστρο της Αγίας Μαύρας σαν σιωπηλός φρουρός και μάρτυρας άλλων εποχών. Κάποτε αγκάλιαζε την πρωτεύουσα και έκοβε το δρόμο σε εχθρούς και πειρατές. Είναι ένα από τα επιβλητικότερα κάστρα της εποχής και αποτελεί πρότυπο οχυρωματικής τέχνης των μεσαιωνικών χρόνων. Η εκκλησία της Αγίας Μαύρας που βρίσκεται μέσα στο κάστρο, διασώζεται πλήρως. Σήμερα το κάστρο δέχεται προσεκτικές εργασίες αποκατάστασης για να αποκτήσει την αρχική του εικόνα και να αξιοποιηθεί.
Μπαίνοντας στην είσοδο της πόλης, τον επισκέπτη “υποδέχονται” οι μεγάλοι ποιητές της Λευκάδας. Το πάρκο των ποιητών φιλοξενεί τις προτομές του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη, του Άγγελου Σικελιανού και του Λευκάδιου Χερν, καθώς επίσης και της Κλεαρέτης Δίπλα-Μαλάμου.
Περπατώντας στο πλακόστρωτο δρομάκι της οδού Νταίρπφελντ με τα εμπορικά και τουριστικά καταστήματα, ο επισκέπτης μπορεί ακόμα να δει πολλά από τα παραδοσιακά σπίτια της Λευκάδας, όπως η οικία Σκιαδαρέση με τα όμορφα μπαλκόνια. Η κεντρική πλατεία συγκεντρώνει πολύ κόσμο κυρίως τα βράδια.
Στο κέντρο περίπου της πόλης είναι η εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Χτίστηκε το 1687 με άδεια των ενετικών αρχών. Δοκιμάστηκε από τους σεισμούς του 18ου αιώνα και των αρχών του 19ου. Τελευταία ανοικοδομήθηκε το 1830. Ήταν ο πλουσιότερος ναός από όλους τους ναούς της πόλης. Έχει εντυπωσιακές εισόδους και παράθυρα ξεχωριστής τέχνης σε ρυθμό μπαρόκ. Το τέμπλο του είναι ιδιαίτερα επιβλητικό.
Μουσεία
Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Λευκάδας στεγάζεται στο Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Λευκαδίων. Τα ευρήματα που παρουσιάζονται καλύπτουν μια μεγάλη χρονική περίοδο, από τη μέση παλαιολιθική εποχή (200.000-35.000 π.Χ.) και φτάνει ως τους ύστερους ρωμαϊκούς χρόνους. Στο μουσείο εκτίθενται σε ξεχωριστή αίθουσα τα ευρήματα των ανασκαφών του γερμανού αρχαιολόγου Γουλιέλμου Νταίρπφελντ, ο οποίος, όπως προαναφέραμε, ανέπτυξε τη θεωρία ότι η Λευκάδα είναι η Ιθάκη του Ομήρου. Το μουσείο φιλοξενεί εργαλεία, κεραμικά, χάλκινα, κοσμήματα και κτερίσματα τάφων, κυρίως από την αρχαία Νήρικο, από το Νυδρί, τη Χοιροσπηλιά στην Εύγηρο και από τη σπηλιά στο Φρύνι.
Το Λαογραφικό μουσείο του Μουσικοφιλολογικού Ομίλου “Ορφέας”, που ιδρύθηκε το 1937, περιλαμβάνει πολλά αξιόλογα και σπάνια εκθέματα, μια πλούσια συλλογή από την καθημερινή ζωή και τις ασχολίες των Λευκαδιτών. Η Δημόσια Βιβλιοθήκη που ιδρύθηκε το 1953 και η Συλλογή Μεταβυζαντινών Εικόνων Επτανησιακής Τέχνης στεγάζονται μαζί σε ένα παραδοσιακό λευκαδίτικο αρχοντόσπιτο, την οικία Ζουλίνου, στη δυτική πλευρά της παλιάς πόλης. Επίσης, πολύ κοντά βρίσκεται η Χαραμόγλειος Ειδική Λευκαδιακή Βιβλιοθήκη, που περιλαμβάνει δεκάδες χιλιάδες βιβλία και έντυπα, καθώς και άρθρα εφημερίδων, περιοδικών, ακόμα και κάρτες με θέμα τη Λευκάδα.
Παραδοσιακοί οικισμοί
Ο Άγιος Νικήτας είναι ένας παραδοσιακός παραθαλάσσιος οικισμός 12 χλμ. περίπου από την πόλη της Λευκάδας. Έχει εξελιχθεί σε σύγχρονο τουριστικό θέρετρο και συνεχίζει να αναπτύσσεται. Η περιοχή είναι γεμάτη ελιές και διαθέτει πανέμορφες παραλίες, τη μία δίπλα στην άλλη. Μία από αυτές είναι το Κάθισμα, εκτεταμένη αμμουδιά με καταγάλανα νερά, από τις ομορφότερες του Ιονίου. Ακόμα πιο νότια, ο επισκέπτης συναντά το χωριό Καλαμίτσι. Είναι χτισμένο ψηλά, στην πλαγιά της οροσειράς Ράχη κι είναι απομακρυσμένο από τη θάλασσα για προστασία από τους πειρατές. Είναι από τα πρώτα και μεγαλύτερα χωριά του νησιού. Το Καλαμίτσι είναι γνωστό για τα υφαντά του και για τη γεωργική του παραγωγή.
Πιο πέρα ο δρόμος οδηγεί στη Λυγιά, ένα μικρό γραφικό ψαροχώρι, μεγάλο αλιευτικό κέντρο του νησιού. Διαθέτει μεγάλο αριθμό από γρι-γρι που ανοίγονται στη θάλασσα για να φέρουν τα καλύτερα ψάρια στο νησί.
Ένα σημαντικό μνημείο της φύσης στην περιοχή αυτή είναι το δάσος των Σκάρων. Αυτό το δάσος διαθέτει σπάνια χλωρίδα με ένα δυσεύρετο είδος δρυός. Υπάρχουν αρκετά στοιχεία που αναφέρουν ότι το δάσος αυτό ήταν ιδιοκτησία του Τούρκου Αχμέτ Αγά, επί τουρκοκρατίας, ο οποίος το πούλησε αντί ενός ευτελούς ποσού στους ιερείς της Μονής Αγίου Γεωργίου στους Σκάρους.
Χρήσιμα τηλέφωνα
Νομαρχία Λευκάδας
Τμήμα Πολιτισμού-Τουρισμού 26450-21713
Αρχαιολογικό Μουσείο Λευκάδας 26450-21635
Λαογραφικό Μουσείο Καρυάς 26450-41590
Ελλομένειο Λαογραφικό Μουσείο 26450-93097
Λαογραφικό Μουσείο “Ορφέας” 26450-22473
Δημόσια Βιβλιοθήκη & Συλλογή Μεταβυζαντινών Εικόνων Επτανησιακής Τέχνης 26450-22502
Χαραμόγλειος Ειδική Λευκαδιακή Βιβλιοθήκη 26450-21465
Ιστορικό Αρχείο Νομού Λευκάδας 26450-23815
Ιερά Μονή Φανερωμένης 26450-21105
Φωτογραφίες πηγή: http://el.trekearth.com/gallery/Europe/Greece/Ionian_Islands/Lefkada
