Ερωδιοί, κορμοράνοι και αργυροπελεκάνοι να πετούν σε σμήνη πάνω από την ασημένια λίμνη… Λίγο πιο πέρα, νεροβούβαλοι και άλογα βόσκουν αμέριμνα στις όχθες της… Βρισκόμαστε στον υγροβιότοπο της Κερκίνης που έχει ως επίκεντρό του την ομώνυμη λίμνη. Μία ξύλινη βάρκα «σκίζει» τα νερά της λίμνης στα δύο και το μόνο που ακούς είναι το… κράξιμο από τα πανέμορφα πτηνά που κάνουν ελεύθερες πτήσεις πάνω από τα ήσυχα νερά της λίμνης.
Πολλά από τα αποδημητικά είδη πουλιών που συναντάμε στον υγρότοπο, ο οποίος αποτελεί έναν από τους 10 διεθνούς σημασίας υγροτόπους της χώρας σύμφωνα και με τη συνθήκη Ramsar, προστατεύονται από τη Σύμβαση της Βόννης. Τα φυτά, αν και διατηρούν μια μόνιμη παρουσία, αλλάζουν εικόνα από έτος σε έτος. Η ωραιότερη εποχή στη λίμνη είναι το τέλος του καλοκαιριού και το φθινόπωρο. Τα βουνά ωστόσο, έχουν αγριολούλουδα όλο το χρόνο, κάποια μάλιστα ανθισμένα ακόμα και τα Χριστούγεννα. Την άνοιξη, που έρχεται νωρίς, τα χωράφια γεμίζουν παπαρούνες και χαμομήλια. Όλη η περιοχή είναι γεμάτη χρώματα και οι λόφοι καλύπτονται με ανεμώνες, ασφόδελους και άλλα λουλούδια δημιουργώντας μια πανέμορφη εικόνα. Ως τον Ιούλιο τα βουνά γίνονται όλο και πιο όμορφα και η περιοχή είναι γεμάτη από χρώματα και ευωδιές. Τα θυμάρια και τα διάφορα άλλα βότανα συναγωνίζονται για να προσελκύσουν τις πεταλούδες, ενώ ξεχωριστό χώρο στις καρδιές των περιπατητών της φύσης έχουν οι ορχιδέες. Ακόμη στα βουνά ευδοκιμούν βρύα και λειχήνες που διακοσμούν μόνιμα τα δέντρα και τους βράχους, ενώ οι μύκητες περιμένουν μέχρι τις αρχές του χειμώνα για να κάνουν την καλύτερη επίδειξή τους.
Bird watching
Η παρατήρηση πουλιών είναι ένα χόμπι που αποκτά συνεχώς περισσότερους υποστηρικτές. Σε όλη την προστατευόμενη περιοχή κοντά στη λίμνη είναι εύκολο να δείτε σιρλοτσίχλονο, αμπελουργό και τσιφτά, ενώ ο βλάχος και το βουνοτσίχλονο είναι συνήθως ψηλά στα βουνά. Άλλα είδη που αξίζει να προσέξει κανείς είναι η ασπροκώλα, ο καλαμοκανάς, το τρυγόνι, τα διάφορα είδη δρυοκαλαπτών, ο νανομυγοχάφτης, ο βραχοτσοπανάκος, ο πετροκότσυφας, ο γαλαζοκότσυφας και τα αποδημητικά αγιοπούλια κυρίως στο δεύτερο μισό του Μαΐου. Τέλος, είναι καλό να θυμάστε ότι το γιδοβύζι και τουλάχιστον 6 είδη από κουκουβάγιες σάς κρατάνε συντροφιά μετά τη δύση του ηλίου, όταν τα υπόλοιπα πουλιά κοιμούνται και ο τόπος ησυχάζει. Ο γκιώνης παρότι όχι μόνιμος κάτοικος αναπαράγεται εδώ και είναι πολύ συνηθισμένος στα χωριά. Ο μπούφος είναι επίσης μόνιμος αλλά σπάνιος κάτοικος, που χρειάζεται να βγείτε έξω από τα χωριά το σούρουπο, για να τον παρατηρήσετε. Η ομορφιά των πουλιών στη λίμνη είναι εκπληκτική, σχεδόν απερίγραπτη και η εμπειρία πραγματικά ανεπανάληπτη.Τη χειμερινή περίοδο, τη λίμνη επισκέπτονται οι στικταετοί, τα φοινικόπτερα και περιστασιακά γερανοί ή ακόμη και μαύροι πελαργοί. Την άνοιξη και το καλοκαίρι έρχονται για να αναπαραχθούν ο κραυγαετός, ο χρυσαετός, ο φιδαετός, ο σταυραετός και ο θαλασσαετός. Ο υγρότοπος την άνοιξη ή νωρίς το καλοκαίρι προσφέρει κατοικία και σε μικρότερα αρπακτικά όπως τσίφτες, διπλοσάινα, σαΐνια και πετρίτες, που αναπαράγονται εδώ και είναι τα πιο κοινά αρπακτικά, ενώ είναι σχεδόν σίγουρο πως θα δείτε μαυροκιρκίνεζα και μαυροπετρίτες, καθώς περνούν ταξιδεύοντας συχνά σε μεγάλους αριθμούς. Ο υγρότοπος είναι πολύ γνωστός για τη λαγγόνα και τον αργυροπελεκάνο, που αναπαράγονται εδώ και έχουν μόνιμη παρουσία στην περιοχή. Επίσης, ένας μεγάλος αριθμός πουλιών που αναπαράγονται σε μικτές αποικίες στο παραποτάμιο δάσος είναι ο λευκοτσικνιάς, ο σταχτοτσικνιάς, ο πορφυροτσικνιάς, ο νυχτοκόρακας, η χουλιαρομύτα, η χαλκόκοτα και σε άλλα μέρη γύρω από τη λίμνη ο ομικροτσικνιάς, η σκουφοβουτηχτάρα και το νανοδουτηχτάρι.
Πλούσια πανίδα
Εκτός από τα πουλιά, η λίμνη Κερκίνη φιλοξενεί πολλά είδη ζώων και ψαριών, αμφίβιων, ερπετών και θηλαστικών, αλλά η τεράστια πλειονότητα της πανίδας είναι τα ασπόνδυλα και ειδικά τα έντομα. Μια πρόσφατη εξελισσόμενη έρευνα έχει καταγράψει πάνω από 1.000 είδη εντόμων στην προστατευόμενη περιοχή, με τρία νέα είδη για την επιστήμη και πάνω από 50 για την Ελλάδα. Ο συνολικός αριθμός τους είναι πλέον μεγαλύτερος από 4.000. Επιπλέον, φιλοξενούνται πολλά ενδιαφέροντα είδη σαρανταποδαρουσών, χιλιοποδαρούσων, αραχνών και ένα είδος σκορπιού.
Αυτά που περισσότερο παρατηρούν οι επισκέπτες είναι οι πεταλούδες. Στα μέσα του χειμώνα εμφανίζονται μόνο τις πιο θερμές μέρες, αλλά τον υπόλοιπο χρόνο βρίσκονται παντού άφθονες και γοητευτικές. Και αν σας αρέσει η νύχτα τότε θα συναντήσετε μερικά από τα 350 είδη νυχτοπεταλούδας. Ο υγρότοπος της Κερκίνης έχει ακόμα 47 είδη ακριδών και τριζονιών, πολυάριθμα είδη από λιβελούλες, σκαθάρια, μύγες, πολλές μέλισσες και σφήκες. Επειδή ακριβώς έχει καταμετρηθεί ένας μικρός μόνο αριθμός η περιοχή προσφέρεται για εξερεύνηση από ερασιτέχνες ή έμπειρους εντομολόγους.
Στον υγρότοπο συναντιούνται συνολικά 31 είδη ψαριών. Το μέγεθός τους ποικίλει και αποτελούν τροφή για μεγάλο αριθμό ψαροφάγων πουλιών. Η λίμνη Κερκίνη φιλοξενεί κι έναν τεράστιο αριθμό αμφίβιων, 8 είδη βατράχων και φρύνων. Ακόμη, έχουν εντοπιστεί πολλά είδη ερπετών, 10 είδη σαύρας και 12 είδη φιδιών. Στις αναδασώσεις πεύκης ψηλά στα βουνά ζουν χαριτωμένοι σκίουροι. Αν είστε τυχεροί θα συναντήσετε ζαρκάδια, αλεπούδες, λαγούς, αγριόγατες, σκαντζόχοιρους και κουνάβια. Στα βουνά ζουν ακόμη αγριόχοιροι και μικρές ομάδες λύκων και τσακαλιών. Οι βίδρες αν και είναι δύσκολο να τις δείτε βρίσκονται στις υδάτινες συγκεντρώσεις, ενώ οι μικροτυφλοπόντικες ζουν στη βορειοανατολική πλευρά της λίμνης. Η πλειονότητα πάντως των θηλαστικών είναι νυχτερίδες, ποντίκια, αρουραίοι και μυγδαλίδες.
Στον υγρότοπο της Κερκίνης φιλοξενείται ο μεγαλύτερος πληθυσμός νεροβούβαλων στην Ελλάδα. Με το αργό τους βάδισμα, την αγάπη τους για τη λάσπη και το νερό, το μεγάλο τους μέγεθος είναι το σήμα κατατεθέν της περιοχής. Πάνω από 10.000 πουλιά φιλοξενούνται στην Κερκίνη, οποιαδήποτε εποχή του χρόνου. Στα τέλη του καλοκαιριού, με τους νεογέννητους κορμοράνους ο αριθμός αυξάνεται στις 20.000, ενώ το χειμώνα είναι πάνω από 30.000 κυρίως πάπιες και μπορείτε άνετα να παρατηρήσετε 18 είδη. Εκτός από τις πάπιες, μπορείτε να δείτε 3 ή 4 είδη χήνες και πιθανόν τα 3 είδη κύκνων της Ευρώπης. Στον υγρότοπο της Κερκίνης βρίσκει καταφύγιο ένας μικρός αριθμός από κεφαλούδια, φερεντίνια και βαλτόπαπιες μαζί με ένα μεγάλο αριθμό από καπακλή και τεράστια κοπάδια από γκισάρι. Επιπλέον, στην αρχή της άνοιξης η λίμνη φιλοξενεί εκατοντάδες σαρσέλες που κάνουν στάση, καθώς αποδημούν για το βορρά.
ΑΝΩ ΠΟΡΡΟΙΑ: Στάση πρώτη, ορεινή!
Ένα χωριό χτισμένο σε δύο πλαγιές του όρους Κερκίνης, μέσα σ’ ένα δάσος από πλατάνια, οξιές, βελανιδιές και κέδρους με αμέτρητα ρυάκια και κρήνες με παγωμένο νερό. Χτισμένο πάνω στα μονοπάτια που ακολουθούσαν τα καραβάνια ταξιδεύοντας από την Κωνσταντινούπολη στο Μοναστήρι την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Εμπορικό κέντρο και πέρασμα για την βαλκανική ενδοχώρα για αιώνες. Ο σχηματισμός των εθνικών κρατών μετέτρεψε το πέρασμα σε σύνορο. Στις γειτονιές του συνυπήρχαν τρεις κοινότητες: η ελληνική, η βουλγαρική και η τουρκική. Οι ανταλλαγές των πληθυσμών έφεραν στον τόπο Μικρασιάτες, Θρακιώτες και Πόντιους. Ρίζωσαν, πρόκοψαν και άφησαν ισχυρό το στίγμα τους σ’ έναν τόπο που η χάραξη των συνόρων τον έφερε στις εσχατιές του χάρτη. Διατήρησε όμως τον κοσμοπολίτικο αέρα του και τερτίπια φιλοξενίας μοναδικά.
Θα τ’ απολαύσετε περιδιαβαίνοντας το Βαρόσι, τη δυτική γειτονιά του χωριού και ανακαλύπτοντας τα παλιά δίπατα σπίτια, εξαιρετικά δείγματα μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής, εστίες των εύπορων εμπόρων που αλώνιζαν τα βαλκάνια. Τα δυο ξωκλήσια του Άι-Γιώργη και του Άι-Δημήτρη με τα ξυλόγλυπτα τέμπλα θα σάς ψιθυρίσουν ιστορίες ευσέβειας και κατάνυξης. Κάντε μία στάση στην «Όαση» στην κεντρική πλατεία του χωριού και απολαύστε τον καφέ σας μέσα σε ένα δάσος από πλατάνια. Αν βρεθείτε στα Άνω Πορρόια μέρες γιορτών μη σάς εκπλήξουν οι ήχοι της φιλαρμονικής. Παίζει ασταμάτητα από το 1934!
Οι εραστές της φύσης θα απολαύσουν ονειρικές πεζοπορίες στα μονοπάτια που εδώ και χρόνια χάραξε και συντηρεί ένας νέος άνθρωπος από το χωριό, ο Στέργιος Καλέσης. Μονοπάτια και διαδρομές για ποδήλατο βουνού σε δρόμους ευφορίας και απόλαυσης μέσα στο δάσος. Διαδρομές μέσα σε μυρωδιές από σφενδάμια, σκλήθρα και οξιές, στο λίγο φως που αφήνουν τα πλατάνια να περάσει, δίπλα σε ποτάμια, εγκαταλειμμένα στρατιωτικά φυλάκια και οχυρωματικά έργα για τον «κίνδυνο από τον Βορρά». Η μικρότερη διαδρομή διαρκεί μιάμιση ώρα και αυτή για τους πιο τολμηρούς έξι ώρες. Στο τέρμα τους βλέπει κανείς τις δυο λίμνες, Κερκίνη και Δοϊράνη, νωχελικές στα πόδια του και πιο μακριά τον Άθω, τον Όλυμπο και το Καϊμακτσαλάν, και ακούει τα ξωτικά του Μπέλλες να λένε ιστορίες.
Το κοσμοπολίτικο παρελθόν κληροδότησε στα Άνω Πορρόια μία μοναδική γαστρονομική παράδοση. Ψάρι, κρέας, παραδοσιακά μαγειρευτά, αστική κουζίνα γλυκά, παραδοσιακά και πιο «ψαγμένα».
Και μετά τα βοτάνια, ο Αντώνης, ο ζαχαροπλάστης των Άνω Πορροίων στην κεντρική πλατεία του χωριού, θα σάς προμηθεύσει γλυκό του κουταλιού ντοματάκι, σύκο και καρυδάκι, καθώς και λικέρ από κράνο και τσάπουρνο.
Και φυσικά, δεν θα φύγετε από την περιοχή χωρίς λιχουδιές από βουβάλι! Το «Χασαπάκι» στη Ροδόπολη είναι ένα κρεοπωλείο αλλιώτικο από τ’ άλλα! Βουβαλίσιος καβουρμάς από 100% βουβαλίσιο κρέας, μοναδικός στην Ελλάδα. Ο Νάσος θα σάς κάνει εξπέρ στο θέμα του καβουρμά και θα σάς προμηθεύσει εκτός του καβουρμά, λουκάνικα βουβαλίσια, σουτζουκάκια και βουβαλίσιο ψαχνό μαζί με συνταγές της μητέρας του.
Πώς θα φτάσετε:
ΟΔΙΚΩΣ: Από την Αθήνα η περιοχή απέχει 520 χιλ. Κινήστε συνεχώς σε εθνικό δίκτυο και μετά τα διόδια των Μαλγάρων ακολουθείτε το δρόμο για Σκόπια. Στρίβετε προς Κιλκίς – Δοϊράνη και κατευθύνεστε είτε πρός Κερκίνη, είτε προς Άνω Πορρόια.
ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΩΣ: Από το αεροδρόμιο Μακεδονία 110 χιλ.
