Ο σωστός εξοπλισμός ξεκινάει με γνώση και σύνεση. Όλες οι χρήσιμες τεχνικές και οι βασικοί κανόνες που διέπουν τη σωστή και ασφαλή απόδραση στη φύση.
Η απόδραση από την καθημερινότητα έχει γίνει τα τελευταία χρόνια ανάγκη για τον κάτοικο της πόλης. Ολοένα και περισσότερος κόσμος καταφεύγει πλέον στις εναλλακτικές μορφές δραστηριοτήτων για να βιώσει κάτι από αυτό που έχει χάσει από το σύγχρονο τρόπο ζωής: την άμεση σχέση του με τη μητέρα Φύση και τη ζωή μέσα σε αυτή.
Δυστυχώς, όμως, οι ευκολίες που παρέχονται πλέον απλόχερα από τον πολιτισμό, έχουν αποδυναμώσει τον άνθρωπο από τα πολλά επίκτητα σωματικά χαρίσματά του και τον έχουν μετατρέψει σε ένα μαλθακό ον, έρμαιο πολλές φορές των στοιχείων της Φύσης.
Στις επόμενες σελίδες συγκεντρώσαμε και σας παρουσιάζουμε όλα τα αναγκαία στοιχεία που θα σας βοηθήσουν να κάνετε τις σωστές επιλογές για την προετοιμασία κάθε απόδρασής σας, τη βελτίωση της φυσικής κατάστασης, την προμήθεια του τεχνικού εξοπλισμού, καθώς και τους τρόπους επίλυσης διαφόρων προβλημάτων επιτόπου, με πληροφορίες και συμβουλές για κάθε είδους συνθήκες και τεχνική ανάλυση όλων των παραμέτρων που καθορίζουν μια επιτυχημένη εξόρμηση στο απέραντο θαυμαστό κόσμο της περιπέτειας. Θα εξετάσουμε τις ιδιαιτερότητες του κάθε ταξιδιού, τους παράγοντες που πρέπει να υπολογιστούν πριν την αναχώρηση, αλλά και τη συμπεριφορά μας κατά τη διάρκειά του.
Απαράβατος κανόνας πριν ξεκινήσετε οποιαδήποτε εξόρμηση είναι να γνωρίζετε τις δυνατότητές σας και ποτέ να μην ξεπερνάτε τα όρια. Πέρα από τις όποιες συμβουλές, ο καθένας θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικός στην αντίληψη και πρακτική αναπαραγωγή των οδηγιών που θα ακολουθήσουν.
Σωστή προετοιμασία
Η σωστή προετοιμασία του ταξιδιού προϋποθέτει φυσική κατάσταση και γνώσεις, επιλογή εξοπλισμού, προγραμματισμό κινήσεων και βοηθητικού σχεδίου, σε συνδυασμό πάντα με την ανάλυση των ειδικών συνθηκών και επιλογή παρέας. Εξίσου σημαντική είναι και η επιλογή του προορισμού. Για να βρούμε τα όρια μέσα στα οποία θα πρέπει να κινηθούμε, ξεκαθαρίζουμε πρώτα στο μυαλό μας τον σκοπό του ταξιδιού με χρονικό προγραμματισμό και υπολογίζουμε τις συνθήκες (καιρικές, κοινωνικές, θρησκευτικές, υγιεινής) που επικρατούν στην περιοχή.
Φυσική κατάσταση
Αν η επιλογή μας είναι να αποχωριστούμε στο ταξίδι το αυτοκίνητο μας, τότε θα πρέπει να ρίξουμε αρκετό βάρος στον τομέα της φυσικής μας κατάστασης, ειδικά αν θα κινηθούμε με σακίδιο σε μεγάλες αποστάσεις. Ασκήσεις όπως το κολύμπι, το jogging, τα steps (ή οι σκάλες στην πολυκατοικία) και οι κοιλιακοί σε συνδυασμό με περιπάτους εξάσκησης θα «ξυπνήσουν» το σώμα για να δεχτεί την καταπόνηση από την επίπονη άσκηση της κίνησης στη Φύση, καλλιεργώντας ταυτόχρονα την ικανότητά μας στο φυσικό προσανατολισμό. Πριν και μετά την προπόνηση δε θα πρέπει να ξεχνάμε την ήπια προσαρμογή αλλά και αποθεραπεία του σώματος με ασκήσεις διατάσεων (προετοιμασία και χαλάρωση), οι οποίες βοηθούν τις αρθρώσεις αλλά και τους μύες να αποκτήσουν καλύτερη ευκαμψία.
Επίγνωση των ιδιαίτερων συνθηκών
Καιρός: Οι κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν γενικότερα αλλά και η μετεωρολογική πρόγνωση για το διάστημα της εξόρμησης ειδικότερα, θα αποτελέσουν βασικό παράγοντα επιτυχίας της εξόρμησης ή αποτροπής εκκίνησής της. Αυτό ισχύει σε κάθε κλίμακα ταξιδιού.
Πόροι: Αν η εξόρμησή μας στηρίζεται σε δικούς μας πόρους (προμήθειες, αναλώσιμα και τεχνικό εξοπλισμό), θα πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι μπορούμε να τα κουβαλήσουμε αλλά και ότι θα μας φτάσουν όχι μόνο για το διάστημα της εξόρμησης, αλλά και για το ήμισυ επιπλέον ή και περισσότερο. Εξόρμηση μιας εβδομάδας μακριά από τον πολιτισμό, πρέπει να περιλαμβάνει εφόδια 10 ημερών κ.ο.κ.
Γνώση της περιοχής: Δεν νοείται ταξίδι χωρίς την ελάχιστη γνώση για την περιοχή στην οποία θα κινηθούμε. Χάρτες ενημερωμένοι, οδηγίες από έμπειρους γνώστες ή άλλες πηγές, συμβουλές επιτόπου από ντόπιους, μελέτη και προετοιμασία (χάραξη κύριας πορείας αλλά και εναλλακτικών διαδρομών, δημιουργία ενός σεναρίου έκτακτης ανάγκης για δύσκολα ταξίδια), γνώση χρήσης τεχνολογικών βοηθημάτων (GPS, πυξίδα, ραδιοτηλέφωνο κ.λπ.).
Σωστή προσαρμογή: Το πρώτο λάθος που γίνεται, κυρίως από τους αρχάριους, είναι να πιέσουν τον εαυτό τους και να υπερβάλουν τις δυνάμεις τους, κυρίως λόγω της ευφορίας από την ελευθερία που νιώθουν, απαλλαγμένοι από την πίεση και το άγχος. Το σωστό είναι να πάμε αργά καταστρώνοντας ένα απλό πλάνο κίνησης με συχνά διαλείμματα. Σε περίπτωση κίνησης ανά ομάδα, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να συντονίσουμε τους ρυθμούς μας αλλά και τους ρόλους μας (αρχηγός, εμπροσθοφυλακή, «σκούπα») μέσα σε αυτή.
Ρουχισμός
Η φράση «ντυμένος σαν κρεμμύδι» είναι απόλυτα ακριβής και αντικατοπτρίζει το σωστό τρόπο αντιμετώπισης όλων των αναγκών του σώματος. Τα πολλά λεπτά στρώματα ρούχων (με τη σωστή σειρά και τη σωστή επιλογή υλικών) διατηρούν ένα ζεστό στρώμα αέρα κοντά στο σώμα, επιτρέποντας παράλληλα την αναπνοή του δέρματος και την εύκολη ρύθμιση της θερμοκρασίας, με αφαίρεση ή πρόσθεση «στρώσεων». Ιδανικό υλικό για την πρώτη και τη δεύτερη στρώση είναι το βαμβάκι, ενώ ως τρίτο στρώμα ρούχων χρησιμοποιείται κυρίως το μαλλί, προσοχή, όμως, γιατί εκτός από προτερήματα (μόνωση, άκαυτο) έχει και ελαττώματα (βαραίνει όταν βρέχεται, στεγνώνει δύσκολα και «μπαίνει» όταν στεγνώσει βιαστικά). Τελευταία και εξωτερική στρώση θεωρούνται τα αδιάβροχά ή/και αντιανεμικά ρούχα, ενώ το υλικό που συγκεντρώνει όλα σχεδόν τα πλεονεκτήματα των σύγχρονων υλικών είναι η τσόχα. Όσον αφορά τα παντελόνια, πέρα από την ελευθερία κινήσεων που πρέπει να παρέχουν, πρέπει να στεγνώνουν γρήγορα και να αφήνουν το δέρμα να αναπνέει.
Άκρα
Κεφάλι: στη ζέστη συνιστάται βαμβακερό καπέλο, στον άνεμο σκούφος που καλύπτει τον αυχένα και τα αυτιά, στην υγρασία και τη βροχή κουκούλα από συνθετικό υλικό ενώ στο κρύο και το χιόνι ο εσωτερικός σκούφος θα πρέπει να καλύπτει όλο το κεφάλι (αυχένας, λαιμός, πρόσωπο) και ο εξωτερικός να είναι από συνθετικό υλικό για πλήρη αδιαβροχοποίηση και αντιανεμική προστασία.
Χέρια: Σε ακραίες συνθήκες χρησιμοποιούμε δύο στρώματα προστασίας (ενδιάμεσο – εξωτερικό) έτσι ώστε να έχουμε τη δυνατότητα να κάνουμε λεπτές κινήσεις με τα δάκτυλα, χωρίς το φόβο να «κολλήσουν» πάνω σε παγωμένο μέταλλο, αλλά και με την εξωτερική προστασία του συνθετικού ικανή να κρατάει το χέρι ζεστό.
Πόδια: Στη ζέστη συνιστούνται βαμβακερές κάλτσες, μπότες ή ημιάρβυλα από εύκαμπτο πορώδες υλικό που αφήνει το δέρμα να αναπνέει και στη βροχή μπότες ειδικού υλικού αδιάβροχου ή αδιάβροχες γκέτες με απλές μπότες. Στο κρύο και το χιόνι απαιτούνται δύο ζευγάρια κάλτσες και χειμερινές μπότες με ειδική επίστρωση αδιαβροχοποίησης ή ειδικό πλαστικό περίβλημα για θερμική μόνωση.
Υπόδηση
Η επιλογή των παπουτσιών πρέπει να είναι προσεκτική και να καλύπτει τις ανάγκες της κάθε εξόρμησης. Συγκεκριμένα, πρέπει να ελέγξουμε απαραίτητα και τη σόλα καθώς αυτό το κομμάτι απορροφά τους κραδασμούς αλλά και τη θερμότητα ή το κρύο του εδάφους. Αποφύγετε κατά το δυνατό τη χρήση πλαστικών παπουτσιών (γαλότσες κ.λπ.. και φροντίστε την καθημερινή υγιεινή του ποδιού.
Εξοπλισμός
Σακίδιο: Υπολογίζουμε βάρος, όγκο, περιεχόμενο, χρήση, λειτουργικότητα και δυνατότητες. Το βάρος μεταφοράς έχει σχέση με τη φυσική μας κατάσταση αλλά και το υψόμετρο στο οποίο θα κινηθούμε. Ας θέσουμε ως ανώτατο όριο τα 20 – 25 κιλά για χαμηλά υψόμετρα και τα 10 κιλά για μεγάλα υψόμετρα. Επίσης, ο όγκος του εξοπλισμού δεν πρέπει να ξεπερνάει τα 60 – 70 λίτρα (ένα μεγάλο σακίδιο ορειβασίας αναρριχητικού τύπου). Επιλέγουμε ανάλογα με τις ανάγκες μας είτε ένα σακίδιο πολλαπλών χρήσεων είτε ένα εκδρομικό ή ένα σακίδιο αναρρίχησης. Μαθαίνουμε να το προσεγγίζουμε με κλειστά μάτια και πριν ξεκινήσουμε, κάνουμε αρκετές δοκιμές στο σπίτι για να βρούμε την πιο ξεκούραστη και βολική ρύθμιση του σακιδίου. Η σωστή φόρτωση απαιτεί να τοποθετήσουμε τα αντικείμενα που δεν χρειάζονται άμεση πρόσβαση στον πάτο, κρατώντας αυτά άμεση ανάγκης πάνω-πάνω. Δεν ξεχνάμε ποτέ την αδιαβροχοποίηση του σακιδίου με ένα ειδικό κάλυμμα βροχής, με ειδικά σπρέι σιλικόνης για περιπτώσεις που θα χρειαστεί να περάσετε από υδάτινο κώλυμα (ποτάμι) ή ακόμα καλύτερα, τυλίξτε όλα σας τα υπάρχοντα σε πλαστικές σακούλες όταν τα τοποθετείτε στο σακίδιο.
Σκηνή: Από τα tippees των Ινδιάνων μέχρι τις πρωτοποριακές γεωδεσικές σκηνές των ορειβατικών αποστολών, υπάρχει ένα τεράστιο χάσμα τόσο σε είδη όσο και υλικά καθώς επίσης και σε φιλοσοφία κατασκευής και χρήσης. Την τελική επιλογή θα την επιβάλουν οι πραγματικές ανάγκες του καθενός, όπως βέβαια και τα οικονομικά του. Πέρα από τη σωστή χρήση (στήσιμο και αποκατάσταση) και τη σωστή φύλαξη (καθαρισμός, πλύσιμο, στέγνωμα, ίσως ράψιμο και δίπλωμα), πρέπει να προσέχουμε κυρίως κατά τη διάρκεια της χρήσης. Προσοχή στο σημείο που στήνουμε τη σκηνή μας, τον τρόπο στήριξης και μαζέματός της, τις εστίες φωτιάς εξωτερικά και εσωτερικά (εσείς οι θεριακλήδες καπνιστές έχετε το νου σας!). Καλό είναι να αποφεύγουμε τη χρήση εύφλεκτων ουσιών ή τη χρήση συσκευών που μπορεί να προκαλέσουν πυρκαγιά (λάμπες υγραερίου ή πετρελαίου, θερμάστρες, κεριά, αναπτήρες, τσιγάρα κ.λπ.). Το ιδανικό σημείο κατασκήνωσης θα πρέπει να προφυλάσσεται από τον άνεμο πίσω αλλά και μακριά από συστάδες δέντρων, να είναι οριζόντιο, κοντά σε πόσιμο νερό αλλά πάντως ψηλότερα από κοίτη ποταμού και με καλή απορροή των υδάτων.
Προσέχουμε επίσης τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν ή θα επικρατήσουν, το ανάγλυφο της περιοχής και την πανίδα. Το αδιάβροχο και αντιηλιακό κάλυμμα έχει λόγο ύπαρξης, όπως και οι αντικουνουπικές σίτες στις εισόδους–ανοίγματα. Επίσης προσοχή στα σχοινιά και στα πασσαλάκια που συγκρατούν τη σκηνή στο έδαφος.
Πέντε κανόνες για ένα γερό «σπίτι»
1.Η τακτοποίηση του εξοπλισμού είναι ζωτικής σημασίας. Σκεφτείτε ότι πρέπει να είμαστε σε θέση να βρούμε και να πιάσουμε ότι χρειαστούμε χωρίς να βγούμε από τον υπνόσακο ακόμα και αν είναι σκοτάδι. Αυτό χρειάζεται μια μικρή προπόνηση πριν ξεκινήσουμε το ταξίδι μας. Όπως προπόνηση χρειάζεται και το στήσιμο της σκηνής στον κήπο μας ή ακόμα και στο σαλόνι μας.
2.Όταν ξαπλώνουμε στη σκηνή το προσκέφαλο είναι προς την έξοδο για λόγους ασφαλείας.
3.Δεν αφήνουμε ποτέ φαγητό μέσα στη σκηνή λόγω του φόβου προσέλκυσης ζώων κατά τη διάρκεια της νύχτας.
4.Τα παπούτσια μένουν μέσα στη σκηνή χειμώνα καλοκαίρι όπως και τα ρούχα.
5.Ο φακός είναι το σημαντικότερο αντικείμενο όταν έρθει η νύχτα γι’ αυτό και πρέπει να είναι άμεσα προσβάσιμος δίπλα στο προσκέφαλό μας.
Διανυκτέρευση με γεύμα…πολλών αστέρων
Το δείπνο ως το βασικό γεύμα της ημέρας στη διάρκεια των εξορμήσεων, πρέπει να ετοιμαστεί σωστά χωρίς να ξεχνάμε τις απαραίτητες προφυλάξεις και τους περιορισμούς που αναγκαστικά προκύπτουν όταν είμαστε «εκτός». Συγκεντρώνοντας και κόβοντας τα ξύλα προσέχουμε αρχικά μην αυτοτραυματιστούμε. Σουγιάδες, τσεκούρια, πριόνια θέλουν προσοχή και ηρεμία στη χρήση τους πέρα από τη σωστή συντήρηση και φύλαξη τους. Το άναμμα της φωτιάς όπως και η συντήρησή της, πρέπει να γίνει με ιδιαίτερη προσοχή. Φωτιά χωρίς επίβλεψη πρέπει να σβήσει. Προτιμούμε την παρασκευή φρέσκιας τροφής και ολοκληρώνουμε το δείπνο με κάτι γλυκό για να μας ανεβάσει το σάκχαρο και αρκετό νερό. Πριν μαζέψουμε, φυλάμε σε ένα θερμός ζεστό νερό, μέχρι το επόμενο πρωί για το πρωινό μας ρόφημα. Αν μείνει τροφή -καλύτερα όχι- θα πρέπει να φυλαχτεί κάπου, που δε θα μπορούν να το φτάσουν τα ζώα και τα σκεύη που χρησιμοποιήθηκαν να απομακρυνθούν και να πλυθούν. Λειτουργούμε με οικολογική συνείδηση. Τα άδεια και χρησιμοποιημένα δοχεία τα παίρνουμε μαζί μας, αφού τα έχουμε καθαρίσει και έχουμε μειώσει τον όγκο τους (τα πλαστικά τα συμπιέζουμε και τα διπλώνουμε, τις κονσέρβες τις καίμε για να φύγουν τα υπολείμματα τροφών και μετά τους κόβουμε τους πάτους τους οποίους τους τοποθετούμε μέσα στον κύλινδρο τον οποίο και τον χτυπάμε μέχρι να γίνει επίπεδος).
Αντιμετωπίζοντας τις καιρικές συνθήκες
Ο καιρός και οι εκφάνσεις του, είναι πολύ εύκολο να αποβούν μοιραίες και μάλιστα σε χρόνο μηδέν. Εξετάζοντας τις καιρικές φυσικές δυσκολίες, πρέπει να επισημάνουμε ότι η άμυνα του οργανισμού ενάντια στο κρύο είναι η «μόνωση» του σώματος με τη χρήση ζεστών και «τεχνικών» ρούχων. Θυμόμαστε ότι πρέπει να προφυλαχθούμε πριν αρχίσουμε να κρυώνουμε και φροντίζουμε τη διατροφική λήψη πολλών θερμίδων και την προφύλαξή μας σε προστατευμένο καταφύγιο με φωτιά.
Στη ζέστη, η απώλεια υγρών από το σώμα, είναι μία επικίνδυνη κατάσταση για τον οργανισμό. Καθώς τα τρία τέταρτα του σώματός μας αποτελούνται από νερό, είναι αναγκαίο να προφυλάσσουμε και να αναπληρώνουμε τα αποθέματά μας συνεχώς. Οι τρεις απαραίτητες ενέργειες άμυνας κατά της ζέστης είναι η λήψη υγρών σε συχνά διαστήματα, η προφύλαξη του σώματος από τον ήλιο αλλά και από την αφύγρανση της επιδερμίδας και η μείωση της φυσικής άσκησης κατά τις θερμότερες ώρες της ημέρας. Σε περιπτώσεις βίαιων καιρικών φαινομένων πρέπει να βρούμε απαραιτήτως σταθερό καταφύγιο ή στη χειρότερη περίπτωση να ξαπλώσουμε μπρούμυτα στο έδαφος, με τα χέρια πάνω στο κεφάλι μας. Για να προφυλαχθούμε από κεραυνούς μένουμε μακριά από ψηλά δέντρα και εδαφικές εξάρσεις (κορυφές λόφων, ψηλά κτίρια κλπ), αποχωριζόμαστε μεταλλικά αντικείμενα, ηλεκτρονικές συσκευές (ασύρματους, gps), πυξίδες, ενώ προσπαθούμε να μείνουμε στεγνοί (όσο γίνεται) και να μονωθούμε από τη γη, πατώντας σε κάποιο κακό αγωγό του ηλεκτρισμού (π.χ. λάστιχο). Απομακρυνόμαστε από σημεία φυσικής ροής του νερού πριν αρχίσει η στάθμη να ανεβαίνει.
Εδαφικές φυσικές δυσκολίες
Περιοχές έντονου ανάγλυφου όπως γκρεμοί, απότομες πλαγιές, σαθρές περιοχές, βάλτοι, ποτάμια ή γενικότερα υδάτινα κωλύματα, χιονισμένες και παγωμένες εκτάσεις, περιοχές άγνωστες, πυκνά δάση κλπ. σημειώνονται στους χάρτες και είναι αναγκαίο να τα λαμβάνουμε υπόψη μας όταν προγραμματίζουμε την πορεία μας, αποφεύγοντάς τα. Ακόμα και αν πρέπει όμως να τα διασχίσουμε θα πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι να ανεβάσουμε τα ποσοστά αδρεναλίνης στο αίμα μας. Κυρίως προσέχουμε τα πόδια μας, το βασικότερο μέρος του κορμού με το οποίο κινούμαστε, γι αυτό σε βραχώδεις περιοχές, σαθρές πλαγιές, παγωμένες ή λασπωμένες επιφάνειες, απότομες κατηφόρες κινούμαστε προσεκτικά και αργά. Σε χιονισμένες περιοχές όπου το πάχος του χιονιού είναι μεγάλο, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή καθώς αφενός δε γνωρίζουμε τι υπάρχει από κάτω, αφετέρου υπάρχει ο κίνδυνος να βυθιστούμε ή να γυρίσουμε τον αστράγαλο αν πατήσουμε σε ανώμαλο έδαφος. Ο πάγος πάλι είναι ιδιαίτερα επικίνδυνος για γλίστρημα ιδιαίτερα αν το έδαφος είναι επικλινές οπότε το γλίστρημα θα επιφέρει μικρή ή μεγάλη πτώση. Επίσης ο πάγος είναι ιδιαίτερα θανάσιμος αν έχει σχηματιστεί στην επιφάνεια νερού με μεγάλο βάθος οπότε δεν κινδυνεύουμε μόνο από το κρύο αλλά και από πνιγμό.
Ακολουθούμε τον αρχηγό μας ότι αυτό και αν συνεπάγεται. Είναι ο πιο έμπειρος και με τη βοήθειά μας θα μας βγάλει από τα δύσκολα. Αν δεν υπάρχει θα πρέπει να αναδειχθεί.
Το μεγάλο εμπόδιο που λέγεται ποτάμι
Το υγρό στοιχείο είναι ευχή και κατάρα στη μεγάλη πορεία. Το ποτάμι και η ασφαλής διάσχισή του, είναι από τους μεγαλύτερους κινδύνους, καθώς είναι απρόβλεπτο και ασταθές. Σε κάθε περίπτωση χρειάζεται μεγάλη προσοχή και επαγρύπνηση. Αν είμαστε μόνοι μας καλό είναι να το αποφύγουμε ή να ψάξουμε για κάποιο εύκολο πέρασμα. Αν είμαστε ομάδα και αποδεδειγμένα το εύκολο πέρασμα είναι άφαντο, τότε προχωρούμε αναγκαστικά στη διάσχιση.
Αποφεύγουμε:
– Τα στάσιμα κύματα που υποδεικνύουν άστατο βυθό, όπως και τα σημεία όπου η ροή του νερού είναι γρηγορότερη.
– Τα σημεία όπου το ποτάμι μαζεύει κλαδιά (κυρίως σε στροφές) αλλά και τα δέντρα που μπορεί να μας παγιδεύσουν. Τα βράχια συνήθως γλιστρούν, ενώ ο βυθός γύρω τους δημιουργεί τρύπες.
– Τις όχθες που είναι απότομες και θα μας δυσκολέψουν στην έξοδο.
– Τα σημεία που το ποτάμι είναι στενότερο αλλά και τις απότομες στροφές που δίνουν στο νερό μεγάλη ταχύτητα και δυσκολεύουν το πέρασμα.
Όλα τα παραπάνω αφορούν στις ιδανικές συνθήκες, στη σωστή εποχή και σε ένα ήρεμο σχετικά ποτάμι. Φυσικά όμως, υπάρχουν και οι αντίθετες περιπτώσεις όπου όλα συνηγορούν στην απόρριψη της ιδέας της διάσχισης.
Ιδιαίτερη προσοχή απαιτεί η στεγανοποίηση του εξοπλισμού μας.
Ανεβαίνοντας
Αρχικά, θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι αν είμαστε μόνοι μας, δεν έχουμε το στοιχειώδη εξοπλισμό, δεν έχουμε φυσική κατάσταση και κατάρτιση ή αν έχουμε προδιάθεση για ιλίγγους ή υψοφοβία, τότε αποφεύγουμε να κινηθούμε καθέτως είτε προς τα πάνω είτε προς τα κάτω.
Στην αναρρίχηση, βασικό στοιχείο είναι η παρουσία ασφάλειας με τη μορφή σχοινιού και ειδικών ζωνών μέσης (μπωντριέ). Έτσι, ακόμα και η περίπτωση πτώσης κάποιου από την ομάδα θα είναι πιο ανώδυνη ή δε θα επιφέρει σοβαρό ατύχημα. Παρ’ όλα αυτά, πρέπει να έχουμε στο μυαλό τα εξής:
Κινούμαστε πάντα συνδεδεμένοι με σχοινί. Οι αρχάριοι ανεβαίνουμε αργά και σταθερά, έχοντας πάντα τουλάχιστον τρία σημεία στήριξης στο βράχο (χέρια πόδια).
Κάνουμε την ανάβασή μας προσπαθώντας να ανακαλύψουμε ασφαλή σημεία για ξεκούραση ή ακόμα και για να εξασφαλίσουμε την ανάβαση των υπολοίπων.
Όπλα, σακίδια ή οτιδήποτε θα μας δυσκολέψει, το αφήνουμε για μετά την ανάβαση του πρώτου της ομάδας.
…Και κατεβαίνοντας
Ένα γερό δέντρο, ένας βράχος, μια διαμπερής τρύπα στο βράχο που δοκιμασμένα αντέχει στο βάρος που θα δεχτεί, είναι το σημείο «αγκύρωσης», στο οποίο θα δεθούμε για ασφαλή κατάβαση.
Μια ορειβατική ζώνη με έναν ειδικό κρίκο –καταβατήρα- ο οποίος στην ουσία λειτουργεί σαν φρένο στο σχοινί, είναι τα κυρίως απαιτούμενα για την καταρρίχηση. Σε περίπτωση που διαθέτουμε μόνο σχοινί, πρέπει να εφαρμόσουμε την παλιά τεχνική των ορειβατών με το πέρασμα και δέσιμο του σχοινιού στη μέση και λειτουργία του υπόλοιπου σχοινιού αλλά και του ατόμου που «ασφαλίζει».
Ο σχεδιασμός της πεζοπορικής εξόρμησης
Ο σωστός προγραμματισμός μιας εξόρμησης και ο σχεδιασμός της διαδρομής, αποτελεί τη βάση για την επιτυχημένη αποστολή μας. Επιλέγουμε τη διαδρομή με βάσει τις καιρικές συνθήκες που συνήθως επικρατούν, τη μορφολογία του εδάφους, τα σημεία που έχουν ενδιαφέρον, αλλά και τις φυσικές μας δυνατότητες μαζί με την εμπειρία και τις γνώσεις που έχουμε ή τείνουμε να αποκτήσουμε με τη σύνθεση της ομάδας μας και τέλος τους στόχους που έχουμε θέσει από πριν.
Αναγνωρίζουμε τα σημεία εκκίνησης και τερματισμού, τα ενδιάμεσα σημεία-στάσεις για υδροληψία και ασφαλή κατασκήνωση και τα σημεία που πρέπει να αποφευχθούν. Ενώνουμε όλα τα επιθυμητά σημεία με μία γραμμή που συμβολίζει την πραγματική μελλοντική μας διαδρομή, κάνουμε τις παρατηρήσεις μας, τους υπολογισμούς απόστασης και χρόνου, και… ξεκινάμε με το χάρτη πολύτιμο βοηθό και οδηγό μας.
Διαβάζοντας τον χάρτη
Τουριστικός, γεωγραφικός, δασικός, στρατιωτικός (ναυτικός για τους θαλασσινούς), ο χάρτης, αποτελεί τη βάση της εξόρμησής μας. Αρκεί βέβαια να γνωρίζουμε τη χρήση του, τις ιδιαιτερότητες και τα μυστικά του, καθώς ένας χάρτης περιέχει πολύ περισσότερα στοιχεία ακόμα και από την καλύτερη αεροφωτογραφία, αρκεί να προσέξουμε κάποια πράγματα όπως: η ημερομηνία κατασκευής ή τελευταίας ενημέρωσής του, η κλίμακα (ο λόγος που εκφράζει μια μονάδα μήκους πάνω στο χάρτη και στην πραγματική απόσταση πάνω στην επιφάνεια του εδάφους-1:50000 = ένα εκατοστό στο χάρτη ισούται με 50000 εκατοστά ή 500 μέτρα πάνω στο έδαφος), το υπόμνημα (τα σύμβολα που απεικονίζουν γεωγραφικά, γεωλογικά και τεχνητά στοιχεία-ανθρώπινες κατασκευές- πάνω στο έδαφος), το πλέγμα αναφοράς (οι γραμμές που συμβολίζουν τους μεσημβρινούς-κάθετες- και τους παράλληλους-οριζόντιες), που σχετίζεται με το γεωγραφικό στίγμα της εκάστοτε θέσης μας στο χώρο και τέλος, η αναπαράσταση του ανάγλυφου του εδάφους με τις ισοϋψείς καμπύλες. Η αναγνώριση του ανάγλυφου μέσω του σχήματος των ισοϋψών, η μέτρηση της απόστασης πάνω στο χάρτη (και κατ’ επέκταση η πραγματική απόσταση πεζοπορίας) και ο υπολογισμός του χρόνου, η αποφυγή εμποδίων (γκρεμοί) και η αναζήτηση χρήσιμων σημείων (ασφαλούς κατασκήνωσης, εύρεσης νερού), είναι τα ζητούμενα στην ανάγνωση του χάρτη και τον υπολογισμό της διαδρομής που θα κληθούμε να ακολουθήσουμε με τη βοήθειά του αλλά και της πυξίδας.
Η πυξίδα
Η χάραξη πορείας στο χάρτη, η παρακολούθηση της πορείας επί τόπου, η εύρεση του στίγματος (θέσης) ανά πάσα σχεδόν στιγμή και ο εκ νέου καθορισμός πορείας, δε θα ήταν δυνατόν να επιτευχθούν αν δεν υπήρχε η πυξίδα, ο χάρτης και φυσικά η γνώση αλλά και η δυνατότητα παρατήρησης του χώρου.
Ανάλογα με τον τρόπο που είναι κατασκευασμένη και δουλεύει μια πυξίδα, χαρακτηρίζεται σε μαγνητική (με τη χρησιμοποίηση μαγνητισμένης βελόνας), γυροσκοπική (με τη χρήση ηλεκτρονικού γυροσκοπίου – χρησιμοποιείται κυρίως στα πλοία), και τέλος, ένα υβρίδιο των προηγούμενων – η γυρομαγνητική πυξίδα με ελάχιστες πρακτικές εφαρμογές. Αναγκαστικά λόγω είδους χρήσης και δεδομένου του ελάχιστου βάρους της, εμείς χρησιμοποιούμε τη μαγνητική πυξίδα η οποία διακρίνεται κι αυτή σε πρισματική (στρατιωτικές πυξίδες) και πυξίδα γωνιομέτρου (ορειβατικές πυξίδες). Αν και οι δύο στηρίζονται στη χρήση μαγνητισμένης βελόνας, εντούτοις, η πρισματική λόγω κατασκευής (κινούμενο ανεμολόγιο, νήμα σκόπευσης και με φώσφορο για βραδινή χρήση, μεγεθυντικός φακός, δακτύλιος διοπτεύσεων), τείνει να είναι πιο ακριβής στη διόπτευση για τη χάραξη πορείας και τον καθορισμό της θέσης μας. Η πυξίδα γωνιομέτρου είναι πιο ελαφριά, «συνεργάζεται» πιο εύκολα με το χάρτη αλλά δίνει πιο χοντρικές τιμές σχετικά με τη διόπτευση, ενώ χρειάζεται και πιο σύνθετη ρύθμιση η παρακολούθηση της πορείας μας σε πραγματικό χρόνο (ανά πάσα στιγμή).
Η χάραξη πορείας στο χάρτη
Έχοντας το χάρτη της περιοχής που θα κινηθούμε μπροστά μας, επιλέγουμε το επόμενο σημείο – προορισμό μας. Με μια αχνή γραμμή (ενδεικτική της πορείας μας), ενώνουμε τα δύο σημεία (εκκίνησης και προορισμού). Ευθυγραμμίζουμε το χάρτη μας στο βορρά με τη βοήθεια της πυξίδας και κατόπιν, ευθυγραμμίζουμε το δακτύλιο διόπτευσης της πυξίδας μέχρι ο βορράς του να ευθυγραμμιστεί – συμπέσει με τις κατακόρυφες γραμμές του χάρτη. Η ένδειξη του δαχτυλιδιού προς τη φορά του προορισμού είναι και η πορεία – αζιμούθιο* (σε μοίρες), που θα πρέπει να ακολουθηθεί. Τώρα το μόνο που μας μένει είναι να παρακολουθούμε την πορεία μας τακτικά πάνω στην πυξίδα κατά τη διάρκεια της διαδρομής μας προσέχοντας μόνο να κρατάμε την πυξίδα μας σε οριζόντια θέση για να «δουλεύει» η μαγνητική βελόνα, η οποία θα πρέπει να ευθυγραμμίζει το βορρά της με το βορρά του δακτυλίου διοπτεύσεων.
Καθορισμός στίγματος
Για να καθορίσουμε τη θέση μας στο χώρο αλλά και να αποτυπώσουμε αυτή πάνω στο χάρτη, θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τουλάχιστον δύο ορατά και εύκολα αναγνωρίσιμα σημεία – «στόχους». Χρησιμοποιώντας την πυξίδα μας παίρνουμε διόπτευση των σημείων αυτών. Κατόπιν, μεταφέρουμε τις δύο ενδείξεις – διοπτεύσεις και τις τοποθετούμε στο χάρτη ως δύο ευθείες οι οποίες τεμνόμενες μας δίνουν τη θέση μας στο σημείο που τέμνονται (συναντώνται). Αν επαναλαμβάνουμε τη διαδικασία αυτή σε τακτά χρονικά διαστήματα, θα μπορούμε να ελέγχουμε πιο σχολαστικά την πρόοδο της πορείας μας τόσο από πλευράς προσανατολισμού όσο και από πλευράς ταχύτητας. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται αναμέτρηση και είναι απόλυτα επιβεβλημένη ειδικά όταν πρέπει να διασχίσουμε μια άγνωστη περιοχή με αρκετές αλλαγές στην κατεύθυνση ή σε περίπτωση εμποδίων ή κινδύνων που θα πρέπει απαραιτήτως να αποφύγουμε.
*ΤΟ ΑΖΙΜΟΥΘΙΟ : Αζιμούθιο είναι η δεξιόστροφη γωνία που σχηματίζεται μεταξύ του μαγνητικού βορρά και του σημείου διόπτευσης – παρατήρησης με κορυφή τον παρατηρητή.
Πρακτική Μετεωρολογία και πρόγνωση του καιρού
Κυρίαρχο ρόλο στις φυσικές ενδείξεις έχουν τα σύννεφα, καθώς ο τύπος τους εξαρτάται από τη θερμοκρασία, την υγρασία και την αστάθεια ή ευστάθεια της ατμόσφαιρας, ενώ η κατεύθυνσή τους θα μας δείξει προς τα που κατευθύνεται ο καιρός. Πέρα όμως από τα σύννεφα, υπάρχουν και άλλες φυσικές ενδείξεις που μας δείχνουν τον καιρό. Ο ήλιος και το χρώμα του ουρανού το πρωί και το απόγευμα, ο άνεμος, η υγρασία της ατμόσφαιρας και φυσικά τα μετεωρολογικά όργανα, μας προειδοποιούν για τον καιρό που θα ακολουθήσει. Καλό θα ήταν να μάθουμε να παρατηρούμε τα πάντα στη Φύση όταν βρισκόμαστε στην ύπαιθρο. Η εμπειρία και η γνώση έρχονται αργά, αλλά με μια μικρή προσπάθεια, μπορούμε και εμείς να «αυτοχριστούμε μετεωρολόγοι», χωρίς να ξεχνάμε ποτέ ότι η πρόγνωση του καιρού, γίνεται μόνο από τις εθνικές μετεωρολογικές υπηρεσίες μέσω της επιστημονικά αποδεκτής μελέτης, η οποία χρησιμοποιεί μετεωρολογικά βοηθήματα (όργανα), επίγειους σταθμούς, διαστημικούς δορυφόρους, μετεωρολογικά μοντέλα μέσω Η/Υ, προγνωστικούς χάρτες κ.λπ, επιστημονικές παρατηρήσεις, δορυφορικές φωτογραφίες, μετρήσεις και φυσικά την κατάρτιση ειδικών επιστημόνων (μετεωρολόγων, φυσικών ή ακόμα και μαθηματικών). Αυτοί και μόνο αυτοί, είναι οι καθ’ ύλη αρμόδιοι για να εκδίδουν ασφαλείς προγνώσεις προς το κοινό, το οποίο εφόσον πρόκειται να κινηθεί στην ύπαιθρο, οφείλει να ενημερώνεται υπεύθυνα και ανάλογα με τη δραστηριότητα που θα εκτελέσει (αγροτική εργασία, θαλασσινή εξόρμηση, ορειβατική εκδρομή κ.λπ).
Διαβάζοντας τα σύννεφα
Ανώτερα σύννεφα: Βρίσκονται στην ανώτερη ατμόσφαιρα μεταξύ 6-13 χιλιομέτρων και αποτελούνται από παγοκρυστάλλους. Χωρίζονται σε τρεις τύπους :
Θύσανοι: (ραβδόμορφα σύννεφα που συνοδεύονται από ήπιο καιρό. Το χειμώνα όμως και με παρουσία ανέμου προμηνύουν χιονοπτώσεις).
Θυσανοσωρείτες: (αχνό στρώμα από σφαιρικά, μικρά, έντονα άσπρα σύννεφα. Δίνουν στον ουρανό μορφή ψαροκόκαλου. Προαναγγέλλουν την προσέγγιση ενός θερμού μετώπου).
θυσανοστρώματα: (μοιάζουν με αχνό πέπλο και μπορεί να καλύπτουν όλο τον ουρανό. Εμφανίζονται ως ομόκεντροι κύκλοι γύρω από τον ήλιο. Αν πυκνώσουν θα βρέξει μέσα στο επόμενο 24ωρο. Και τα νέφη αυτά προαναγγέλλουν την προσέγγιση ενός θερμού μετώπου.
Μέσα σύννεφα : Βρίσκονται σε ύψος μεταξύ 2-6 χιλιομέτρων και αποτελούνται από σταγονίδια. Διακρίνονται σε δύο τύπους: Υψιστρώματα (γκρίζο πέπλο που καλύπτει όλο τον ουρανό – δημιουργούν τις πρώτες σταγόνες βροχής) και
υψισωρείτες (θυμίζουν βαμβάκι και είναι ένδειξη ατμοσφαιρικής αστάθειας προμηνύοντας βροχή στο επόμενο 12ωρο).
Κατώτερα σύννεφα: Βρίσκονται σε χαμηλό ύψος από 0 – 2 χιλιόμετρα και διακρίνονται σε τρεις τύπους: Στρώματα: (χαμηλά και με ομοιόμορφη σαν ταβάνι εμφάνιση σύννεφα που δίνουν ασθενή φαινόμενα με μεγάλη όμως διάρκεια αν συνοδεύονται από ψυχρούς ανέμους).
Στρωματοσωρείτες: (συνεχόμενα πυκνά λευκά ή γκρι σύννεφα που δίνουν βροχή ή και χιόνι. Σχηματίζονται πίσω από ψυχρά μέτωπα που διατρέχουν την περιοχή). Μελανοστρώματα: (σύννεφα μεγάλου πάχους που δίνουν συνεχή βροχή ή χιόνι.
Σύννεφα κατακόρυφης ανάπτυξης: Μεταξύ 1-10 χιλιομέτρων ύψος, τα σύννεφα αυτά αποτελούνται από σταγονίδια νερού και διακρίνονται σε δύο κατηγορίες, τους
σωρείτες (μεγάλα πυκνά και λευκά σα βαμβάκι σύννεφα που μοιάζουν με κουνουπίδι και έχουν κατά κανόνα οριζόντια βάση. Αν διατηρούν το σχήμα τους δείχνουν ήπιο καιρό) και τις σωρειτομελανίες (που μοιάζουν με τους σωρείτες αλλά είναι γκρι έως και μελανοί, μοιάζουν πολλές φορές με αμόνια και φέρνουν ισχυρές καταιγίδες, θύελλες ακόμα και χαλάζι.
Περιμένοντας βροχή
Βροχή γενικότερα προμηνύεται όταν:
-Ο ήλιος είναι θαμπός ή λευκός.
-Ο ήλιος δύει πίσω από πυκνά σύννεφα, ενώ ο ορίζοντας προς την Ανατολή έχει το χρώμα του χαλκού.
-Ο ήλιος είναι καυτός και η ατμόσφαιρα είναι αποπνικτική (λόγω υγρασίας).
-Ο ήλιος στην ανατολή του είναι χλωμός ή κόκκινος και πίσω από σύννεφα.
-Η σελήνη φαίνεται αμυδρά.
-Η σελήνη ή ο ήλιος περιβάλλονται από μικρή άλω (στέμμα).
-Τα αστέρια είναι θαμπά.
-Κακοκαιρία (με ανέμους και βροχές) γενικότερα προβλέπεται και όταν:
-Ο ήλιος κατά τη δύση του ακτινοβολεί μέσα από σύννεφα.
-Η σελήνη δύο ημέρες πριν την πανσέληνο ή και κατά τη διάρκεια αυτής έχει κόκκινο χρώμα.
-Η σελήνη τού ενός τετάρτου (πρώτου ή τρίτου) είναι πλάγια.
-Τα πουλιά κουρνιάζουν κοντά στο έδαφος ή αποφεύγουν να πετάξουν μακριά από αυτό (π.χ., στη θάλασσα).
Το βαρόμετρο
Ένα σύνολο βαρομετρικών παρατηρήσεων σε μεγάλη κλίμακα μάς δείχνει τη γέννηση, την κίνηση και φυσικά την επιρροή των βαρομετρικών συστημάτων (αυτά που αποκαλούνται χαμηλά ή υψηλά βαρομετρικά συστήματα) στον καιρό μιας περιοχής.
Σύμφωνα με τις ενδείξεις του βαρομέτρου όταν:
-Γενικά η ένδειξη του βαρομέτρου πέφτει, προβλέπεται κακοκαιρία.
-Γενικά η ένδειξη του βαρομέτρου ανεβαίνει, προβλέπεται καλοκαιρία.
-Η ένδειξη παραμένει σταθερά υψηλή, εξακολουθεί η καλοκαιρία ή αν παραμένει χαμηλή, εξακολουθεί η κακοκαιρία.
-Η ένδειξη πέφτει γρήγορα και στη συνέχεια σταματήσει, προβλέπεται γρήγορα κακοκαιρία με πιθανότητα μεγάλης έντασης (μπουρίνι ή καταιγίδα).
-Η ένδειξη ανεβαίνει γρήγορα (ή ανεβαίνει και μετά από λίγο σταματά η άνοδός του), προβλέπεται καλοκαιρία μικρής διάρκειας ή παροδική βελτίωση του καιρού.
-Η ένδειξη ανεβοκατεβαίνει γρήγορα, τότε προβλέπεται άστατος καιρός με ενίσχυση των ανέμων (με γρήγορη βαρομετρική πτώση προβλέπονται νοτιάδες, ενώ αντίθετα με γρήγορη βαρομετρική άνοδο προβλέπονται βοριάδες).
Κυνήγι το καλοκαίρι
Κατά την έναρξη της κυνηγετικής περιόδου, πάντα καραδοκεί ο κίνδυνος της θερμοπληξίας, της ηλίασης ή του ηλιακού εγκαύματος καθώς και της εξάντλησης από τη ζέστη.
Αν μετά από πολύωρο και κοπιαστικό περπάτημα στον ήλιο έχουμε ιδιαίτερη εφίδρωση, λαχανιάζουμε και έχουμε ταχυπαλμία, νιώθουμε αδύναμοι με πονοκέφαλο και ίσως και ζαλάδα και τα πόδια παθαίνουν κράμπες, όλα είναι ενδείξεις που υποδηλώνουν απώλεια νερού και αλάτων από τον οργανισμό. Πρέπει να σταματήσουμε σε κάποια σκιά και να πιούμε πολύ νερό. Καλό θα είναι να έχουμε και κάποιο σνακ με αλάτι ή ακόμα και σκέτο αλάτι (μια κουταλιά ανά λίτρο) το οποίο θα ρίξουμε στο νερό για να ανακτήσει ο οργανισμός τους ηλεκτρολύτες που χρειάζεται. Ξαπλώνουμε για λίγο βάζοντας τα πόδια μας πιο ψηλά από το κεφάλι. Αν χρειαστεί να δώσουμε σε κάποιον άλλο (που έχει χάσει τις αισθήσεις του) βοήθεια, θα πρέπει να τον τοποθετήσουμε σε θέση ανάνηψης (γυρισμένο στο πλευρό).
Για να μην «χαθείτε», αν χαθείτε
Η πιο απλή και πιο συχνή επείγουσα κατάσταση που έχουμε συναντήσει στις υπαίθριες εξορμήσεις μας, είναι το να χάσουμε την πορεία ευρισκόμενοι λίγο ή πολύ μακριά από το σημείο που θα έπρεπε ή που θα υπολογίζαμε ότι θα ήμαστε.
Τι κάνουμε σε αυτές τις περιπτώσεις; Πρώτα απ’ όλα κρατάμε την ψυχραιμία μας. Αρχικά, πρέπει να σιγουρευτούμε ότι βρισκόμαστε εντός ορίων του χάρτη που έχουμε. Φέρνουμε στο μυαλό την τελευταία φορά που επιβεβαιώσαμε σημείο στο έδαφος σε αντιστοιχία με σημείο στο χάρτη. Απαντάμε στα εξής ερωτήματα: Πότε ήμασταν εκεί, πόση απόσταση καλύψαμε από εκεί (σε βήματα ή σε ώρα πεζοπορίας), ποιο το ανάγλυφο του εδάφους που καλύψαμε από τότε, ποια η κατεύθυνση που είχαμε;
Από τις απαντήσεις μας, ξεκινάμε να ακολουθούμε το δικό μας «μίτο της Αριάδνης», ακολουθώντας την αντίθετη πορεία από αυτή που είχαμε όταν χαθήκαμε. Τι γίνεται όμως αν τα πράγματα έχουν μπερδευτεί λιγάκι; Ξεκινάμε να ψάξουμε μέσα στα όρια του χάρτη κάποιο σημείο που να μπορούμε να το αντιστοιχίσουμε στο ανάγλυφο του εδάφους. Για να το πετύχουμε αυτό, ακολουθούμε μικρές διαδρομές προς κατευθύνσεις που μας δίνουν μακρινή οπτική δυνατότητα αναγνώρισης γνωστών σημείων. Αν δεν έχουμε κάνει κάποιο τεράστιο λάθος από την αρχή της προσπάθειάς μας, η λύση μπορεί να είναι κοντά.
Αν και το… «plan B» δεν αποδώσει, τότε ξεκινούμε ασκήσεις τοπογραφίας. Φτιάχνουμε μόνοι μας ένα χάρτη με σκοπό να συμπληρώσουμε ή να αντιστοιχήσουμε τον καινούριο πάνω σε αυτόν που έχουμε.
Προσανατολισμός νέου χάρτη
Σε ένα λευκό κομμάτι χαρτί, σημειώνουμε τη θέση μας με ένα «Χ» στο κέντρο του χαρτιού και φτιάχνουμε ένα πλέγμα τετραγώνων χωρίζοντας το χαρτί – χάρτη σε όμοια τετράγωνα τα οποία θα αντιστοιχούν σε ίσες αποστάσεις, έτσι ώστε όταν ο νέος χάρτης μας θα είναι έτοιμος και υπό κλίμακα που πρέπει να προσαρμόσουμε σε αυτή του χάρτη που έχουμε. Προσανατολίζουμε το νέο χάρτη με τη βοήθεια της πυξίδας. Με την πυξίδα παίρνουμε διοπτεύσεις διαδοχικά προς τρία σημεία σε διαφορετικές κατευθύνσεις, προεκτείνοντας την κάθε διόπτευση ως ευθεία με αρχή το σημείο Χ και τέλος το προς διόπτευση σημείο…
Σημειώνουμε όλες τις διοπτεύσεις πάνω στο νέο χάρτη οι οποίες πρέπει να τέμνονται λογικά πάνω στο «Χ». Η προσεκτική μεταφορά του νέου χάρτη πάνω στον επίσημο, υπολογίζοντας πάντα και την κλίμακα, θα μας φανερώσει τη θέση μας και φυσικά το σφάλμα που έχουμε κάνει έτσι ώστε να επιστρέψουμε… στο σωστό δρόμο.
Υποθερμία: αναγνωρίστε τα συμπτώματα
Υποθερμία είναι η κατάσταση κατά την οποία η εσωτερική θερμοκρασία του σώματός μας, πέφτει κάτω από 35 βαθμούς Κελσίου. Εάν παραμείνει χωρίς αντιμετώπιση, μπορεί να προκαλέσει απώλεια συνείδησης, καρδιακή ανακοπή και να οδηγήσει στο θάνατο. Η υποθερμία έχει τρεις φάσεις. Τη φάση της αντίστασης, τη φάση της εξάντλησης και τέλος τη φάση της παράλυσης. Στην πρώτη φάση, υπάρχουν τα συμπτώματα του παρατεταμένου ψύχους στον οργανισμό. Τα συμπτώματα αυτά είναι τα εξής: Ανεξέλεγκτο ρίγος, δυσκολία ομιλίας και μπέρδεμα του λόγου, αδύναμο καρδιακό παλμό, αύξηση της πίεσης και του ρυθμού της αναπνοής. Σε αυτήν τη φάση των συμπτωμάτων, ο οργανισμός ο οποίος έχει θερμοκρασία 31-37ο C, συγκεντρώνει το αίμα στον κύριο κορμό, θέλοντας να κρατήσει ζεστά τα σπουδαιότερα όργανά του (εγκέφαλο, καρδιά) και περιορίζει την κυκλοφορία του στα άκρα.
Στη δεύτερη φάση της υποθερμίας, η θερμοκρασία του σώματος κυμαίνεται από 34°- 31°C και πλέον αρχίζουν τα συμπτώματα να γίνονται πολύ σοβαρά. Έτσι έχουμε ραγδαία μείωση των καρδιακών παλμών, αίσθηση έντονης κόπωσης, μείωση της πίεσης, καρδιακή αρρυθμία και σύνδρομο φοβίας. Στη φάση αυτή, ο συνδυασμός των παραπάνω συμπτωμάτων, οδηγεί σε σύγχυση το άτομο που δε γνωρίζει τι ακριβώς του συμβαίνει και πλέον ο χρόνος αρχίζει να κυλά αντίστροφα, αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα. Στην τρίτη φάση της υποθερμίας το άτομο βρίσκεται σε παράλυση. Η θερμοκρασία του σώματος κυμαίνεται από 31°- 25°C. Το άτομο δεν έχει καμία αντίδραση, σταδιακά σταματά η λειτουργία της αναπνοής, προκαλείται καρδιακή ανεπάρκεια και επέρχεται ο θάνατος.
Όσο μακάβρια και αν ακούγονται αυτά, πρέπει να γνωρίζουμε ότι είναι η φυσιολογική αντίδραση κάθε οργανισμού απέναντι στο ψύχος. Εξάλλου, δεν είναι λίγες οι φορές που ακούμε στα ενημερωτικά δελτία της τηλεόρασης, πως πολλοί άνθρωποι κατά τους χειμερινούς μήνες, χάνουν τη ζωή τους από μια παρατεταμένη διακοπή του πετρελαίου ή του ηλεκτρικού ρεύματος στις βόρειες χώρες. Μάλιστα, οι περισσότεροι από αυτούς τους θανάτους, επέρχονται μέσα στα σπίτια. Αυτό δείχνει ότι τα άτομα αυτά είχαν άγνοια του κινδύνου που διέτρεχαν και εξακολουθούσαν να παραμένουν στο σπίτι τους.
Αντιμετώπιση-θεραπεία
Η αντιμετώπιση της υποθερμίας μπορεί να αποβεί σωτήρια. Σε ακραίες καταστάσεις μάλιστα, οι άμεσες ενέργειες αντιμετώπισης μπορούν να σώσουν ζωές. Οι ενέργειες που πρέπει να κάνουμε όταν διαπιστώσουμε τα πρώτα συμπτώματα είναι οι εξής: Γρήγορο ντύσιμο με ζεστά και στεγνά ρούχα, άμεση μεταφορά και παραμονή σε ζεστό χώρο, και παροχή ζεστού ροφήματος με ζάχαρη (σε καμία περίπτωση αλκοόλ). Επίσης, πρέπει να αποφεύγετε να θερμαίνετε πρώτα τα άκρα του σώματος δηλαδή τα πόδια και τα χέρια, διότι με αυτό τον τρόπο, το κρύο αίμα φεύγει από την περιφέρεια και πηγαίνει στο κέντρο του σώματος, επιδεινώνοντας έτσι την κατάσταση.
Σε προχωρημένες καταστάσεις, απαραίτητη είναι η παροχή οξυγόνου, το χλιαρό μπάνιο και η μεταφορά σε νοσοκομείο. Το άτομο δεν πρέπει να τοποθετείται σε άμεση πηγή θερμότητας όπως πολύ ζεστό νερό ή λάμπα θέρμανσης. Οι εντριβές και το τρίψιμο απαγορεύονται, γιατί αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιακής ανακοπής. Ουσιαστικά αυτό που θέλουμε, είναι η αργή αναθέρμανση του υποθερμικού ατόμου από 0,5 έως 2 βαθμούς Κελσίου ανά ώρα. Αν αυτός ο ρυθμός αναθέρμανσης επιταχυνθεί, τότε, μπορεί να εμφανιστούν σοβαρές καρδιακές αρρυθμίες και καρδιακή παύση. Στις περιπτώσεις που η αναπνοή είναι επικίνδυνα χαμηλή ή σταματά εντελώς, τότε πρέπει να αρχίσει άμεσα η καρδιοαναπνευστική ανάνηψη.
Η γνώση πρώτων βοηθειών
Δεν χρειάζονται ειδικές γνώσεις, αρκούν οι στοιχειώδεις για την αντιμετώπιση απλών καταστάσεων, όπως είναι για παράδειγμα μια λιποθυμία, μια αιμορραγία, ένα κάταγμα, ένα τσίμπημα φιδιού κ.τλ.
Οι κυνηγοί, και γενικά όσοι εκτίθενται σε κίνδυνο, θα πρέπει να γνωρίζουν τις πρώτες βοήθειες.
Και σίγουρα το βουνό είναι ένα περιβάλλον αυξημένης επικινδυνότητας. Πολλοί θεωρούν ότι αυτά είναι υπερβολικά και ότι στο βουνό δεν διατρέχουν κανένα κίνδυνο. Δεν είναι απαραίτητο όμως να πέσει ένα αεροπλάνο για να βρεθούμε σε μια τέτοια θέση. Υπάρχουν πάρα πολλά περιστατικά που παρουσιάζονται στο βουνό. Από ένα απλό στραμπούληγμα του ποδιού, μια πτώση, μέχρι και παθολογικά προβλήματα υγείας. Ίσως θα έπρεπε οι πρώτες βοήθειες να αποτελούν απαραίτητο κριτήριο για την έκδοση κυνηγετικής άδειας. Επίσης, οφείλουμε έχουμε στο αυτοκίνητο ένα μικρό φαρμακείο με λίγα φάρμακα και υλικά, που η αξία και το βάρος τους είναι πολύ μικρό, αλλά σε μια δύσκολη στιγμή θα αποδειχτούν χρήσιμα. Και αν ακόμη δεν τα χρειαστούμε εμείς, ίσως να τα έχει ανάγκη ένας άλλος κυνηγός. Είναι πολύ σημαντικό να μπορείς να βοηθήσεις έναν άνθρωπο που κινδυνεύει.
Δίκτυο επικοινωνιών
Το κινητό τηλέφωνο είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο πάνω στο βουνό και θα μας γλιτώσει από πολλές δύσκολες καταστάσεις. Το κακό είναι ότι σε πολλά σημεία πάνω στα βουνά, δεν έχει σήμα. Επίσης τα κινητά τηλέφωνα που έχουν μπαταρίες νικελίου καδμίου σε χαμηλή θερμοκρασία τελειώνουν πολύ γρήγορα. Ειδικά κάτω από τους 5ο C, η μπαταρία θα τελειώσει σε λίγη ώρα. Γι’ αυτό τα κινητά πρέπει να τα έχουμε σε μια εσωτερική τσέπη, ώστε να διατηρούν τη θερμοκρασία του σώματος.
Ο ασύρματος (VHF), είναι καλύτερο μέσω επικοινωνίας, έχει ειδικά κανάλια για καταστάσεις κινδύνου και η μπαταρία του κρατάει πολύ παραπάνω. Η Ελληνική Ομάδα Διάσωσης έχει ένα δίκτυο επικοινωνιών με αναμεταδότες σε όλη την Ελλάδα, που καλύπτει ένα μεγάλο μέρος των ορεινών περιοχών, στο οποίο λειτουργεί μια συγκεκριμένη συχνότητα που μπορεί να καλέσει όποιος βρίσκεται σε κίνδυνο.
Όχι πανικός
Ο πανικός είναι ο χειρότερος εχθρός στην ευθυκρισία μας. Αν επιτρέψουμε στον πανικό να μας κυριέψει, τότε όλες οι αποφάσεις μας θα είναι λάθος. Σε μια τέτοια κατάσταση πρέπει να μετριάσουμε τον πανικό, κάτι που γίνεται με πολλούς τρόπους. Για παράδειγμα, πρέπει να μάθουμε να ελέγχουμε τον ρυθμό της αναπνοής. Για το λόγο αυτό, σε μεγάλες στρατιωτικές επιχειρήσεις δίνονται στους καταδρομείς πλαστικές σακούλες για να κάνουν εισπνοές, ώστε να μειώσουν το επίπεδο οξυγόνου στο αίμα.
Αν ξέραμε πιο είναι το κλικ, θα το πουλούσαμε. Αν δηλαδή υπήρχε ένα φάρμακο που θα μπορούσε να δράσει για να αναστείλει τον πανικό τότε οι φαρμακοβιομηχανίες θα το παρήγαγαν. Δεν υπάρχει μια συνταγή, κάνουμε αυτό και τελειώσαμε. Το σπουδαιότερο είναι η εμπειρία. Συνεπώς, στις αγχογενείς στρεσιογόνες καταστάσεις, αυτό που χρειάζεται είναι να έχεις εκπαιδευτεί επαρκώς, αλλά και πάλι ένα ποσοστό ανθρώπων παρά την εκπαίδευση, θα αποτύχει. Με την εκπαίδευση θα διαχειριστούν σωστά την κρίση και δε θα φτάσουν στο επίπεδο του πανικού. Δεν υπάρχει κανένα μυστικό και κανένας άλλος τρόπος.
