Το καταπράσινο τοπίο και ο ήπιος καιρός σε συνδυασμό με τη μοναδική κατανυκτική ατμόσφαιρα και τα ζωντανά έθιμα, δημιουργούν τον απόλυτο πασχαλινό προορισμό!
Πάσχα σημαίνει Πέρασμα! Και στην Τήνο καταλαβαίνεις τι σημαίνει Πάσχα. Πέρασμα από τον Χειμώνα στην Άνοιξη. Πέρασμα από τον Σταυρό στην Ανάσταση. To Πάσχα στην Τήνο είναι αυθεντικό, πέρασμα στον εσώτερο διαυγή εαυτό, αρκεί να το επιλέξεις!
Μεγάλη Εβδομάδα. Πόσο μεγάλη μπορεί να είναι μια εβδομάδα; Πέρυσι στο καράβι της επιστροφής από τις πασχαλινές διακοπές, στο στενό ανάμεσα στην Τήνο και στην Άνδρο, ενώ το νησί απομακρυνόταν, έδινα στον εαυτό μου μια υπόσχεση: “Τώρα ξέρω. Θα είναι μεγάλες! Όλες μου οι εβδομάδες!”. Ένας χρόνος πέρασε, χρόνος αρκετός για να απομακρύνει τη γνώση από την πράξη. Χάθηκα ανάμεσα σε επιδιώξεις, στόχους, δουλειές, μετακινήσεις, προγράμματα. Συγχρονίστηκα με την ταχύτητα μιας πόλης απάνθρωπης, τρέχοντας πίσω από deadlines που ο ίδιος έβαλα στον εαυτό μου, προδίδοντάς τον όχι τρεις αλλά πολλές περισσότερες… Dead-line? Χρησιμοποιούμε τη λέξη χωρίς να τη μεταφράζουμε και καταλήγουμε ζωντανοί-νεκροί. Μια λεπτή γραμμή κάνει τη διαφορά και αν την περάσεις οι εβδομάδες είναι μικρές και απελπιστικά ίδιες. Το πρόβλημα των μη ζώντων-ζωντανών είναι η επίφαση τη ζωής που τους στερεί την ελπίδα της Ανάστασης, στο εδώ και στο τώρα.
Σήμερα, Μεγάλη Δευτέρα, επιστρέφω. Στο κατάστρωμα, ειρωνικά, του ίδιου πλοίου, πλησιάζω την Τήνο και περιμένω την Ανάσταση. Ξέρω τι θα βρω. Χαρές που από συνήθεια λέμε μικρές, στιγμές που κάνουν τις εβδομάδες μας μεγάλες. Στιγμές που δεν φτάνει να ξέρεις, πρέπει να ζεις. Αιώνια!
Μεγάλη Τρίτη, και περιμένω να τρυπώσω στην κουζίνα ενώ θα ψήνονται οι τυρόπιτες, το πασχαλινό γλυκό της Τήνου. Οι νοικοκυρές τις φτιάχνουν με πέτρωμα (ανάλατο τυρί) και με μαεστρία τους δίνουν σχήμα λουλουδιού, τσιμπώντας το φύλλο γύρω τους με οδοντογλυφίδες. Θα μπορούσαν απλά να τις τυλίξουν αλλά το σχήμα πρέπει να είναι περίτεχνο. Απαραίτητος ο κόπος και η φροντίδα για το εορταστικό γλυκό. Απαραίτητος ο πόνος των παθών πριν την εορταστική γλυκύτητα της Ανάστασης. Τα κοριτσάκια-βοηθοί, σε κάθε ταψί που θα ξεφουρνίζεται θα κοιτιούνται συνωμοτικά ενώ καταστρώνουν το σχέδιο της διακριτικής δειγματοληψίας. Αργότερα, θα καταλάβουν ότι η πιο νόστιμη τυρόπιτα είναι εκείνη που κρύβεται στην τσέπη και εξαφανίζεται, αμέσως μετά τη νηστεία, αμέσως μετά το τρίτο “… Χαρισάμενη” στα σκαλιά της εκκλησίας, το αναστάσιμο βράδυ.
Μεγάλη Τετάρτη. Περιτοιχισμένος από τσιμέντο, σχεδόν έχω ξεχάσει πώς είναι η φύση, από κοντά. Η Τήνος μου το θυμίζει. Άνοιξη! και η φύση στα καλύτερά της. Ο καιρός γλυκαίνει. Ο αέρας κοπάζει. Διάλειμμα. Πέρασμα από τους χειμωνιάτικους νοτιάδες στα καλοκαιρινά μελτέμια. Το συνήθως άγονο τηνιακό τοπίο διαφορετικά γοητευτικό. Πρασινίζει, λούζεται με νερά, στολίζεται με αγριολούλουδα και τραγουδάει με το στόμα των πουλιών. Θα ακολουθήσω ένα από τα μονοπάτια. Θα περπατήσω περνώντας ανάμεσα από περιστεριώνες, μύλους και ξερολιθιές. Μια κατσίκα κρεμασμένη στο πουθενά θα μου δείξει τη θέα και το πουθενά θα γίνει παντού. Το “αδιανόητο τίποτα” που γράφει ο Ράμφος. Θάλασσα όσο βλέπεις… Θα κατέβω. Θα περάσω τα βράχια και θα περπατήσω στην άμμο. Θα κοιτάξω πίσω και θα δω τα ίχνη που άφησα. Το καλοκαίρι δεν θα μπορώ, θα μπλέκονται με άλλα. Μόνος ήχος η θάλασσα. Το κύμα που σκάει. Αυτή η ησυχία βοηθάει. Κάνει το ακούω βλέπω. Βοηθάει να δεις τα ίχνη που θέλεις να αφήσεις και αυτά που θέλεις να σβήσεις. Θα το τολμήσω. Θα βουτήξω τα πόδια στο παγωμένο νερό του Απρίλη. Μια προσωπική Ακολουθία του Νιπτήρος.
Τη Μεγάλη Πέμπτη θα ανέβω σε ένα από τα πενήντα περίπου χωριά. Τα περισσότερα στέκουν εκεί από τους μεσαιωνικούς ή τους βυζαντινούς χρόνους. Διατηρούνται αναλλοίωτα και κάθε φορά που περπατάς στα πλακόστρωτά τους, σαν χρονομηχανές σε μεταφέρουν στο μακρύ παρελθόν. Τότε που πειρατές και κουρσάροι όργωναν το Αιγαίο και οι Τηνιακοί έχτιζαν τα σπίτια τους το ένα δίπλα στο άλλο, να προστατεύονται από τους εισβολείς και τον αέρα. Ή τότε που οι Ενετοί, αν και κατακτητές, γοητεύτηκαν από τη ντόπια λαϊκή τέχνη και χρησιμοποίησαν το άφθονο τηνιακό μάρμαρο και τους τηνιακούς τεχνίτες σε ό,τι κατασκεύασαν. Τα βλέφαρά μου θα ανοιγοκλείνουν και σαν διάφραγμα φωτογραφικής θα απαθανατίζουν ένα βόλτο, ένα καμπαναριό, ένα υπέρθυρο, ένα τέμπλο, μια προτομή, μια κρήνη. Θα σταματήσω για καφέ στην πλατεία. Ελληνικό. Θα ψηθεί στη χόβολη, αργά-αργά, να είναι ωραίος. Μπορεί να μείνω εδώ το βράδυ, στη Σταύρωση. Δεν έχει σημασία σε ποια από τις εκκλησιές θα πάω. Όπως δεν έχει σημασία και το τι πρεσβεύει ο καθένας που θα πάει ή δεν θα πάει. Σημασία έχει το βίωμα του υπερκόσμιου στο κοσμικό τρεμούλιασμα της φωνής του παπά στο “Σήμερον κρεμάται”. Όλοι σε κάτι ή κάποιον πιστεύουμε. Έχουμε κρεμαστεί και έχουμε κρεμάσει.
Τη Μεγάλη Παρασκευή ο καιρός θα είναι μουντός και ο ουρανός γκρίζος. Πάντα έτσι συμβαίνει. Πένθιμο, βαρύ σκηνικό σε προετοιμάζει για την Αποκαθήλωση. Μετά, οι κοπέλες κάθε ενορίας θα διαλέξουν ανοιξιάτικα λουλούδια και θα στολίσουν τον επιτάφιο. Μόνο ο ξυλόγλυπτος επιτάφιος της Παναγίας δεν θα στολιστεί. Θα μείνει λιτός, ίσως για να θυμίζει ότι το Ωραίο δεν εξαρτάται πάντα από δικές μας ενέργειες. Το βράδυ, στη Χώρα, κάθε επιτάφιος θα περάσει από τα σοκάκια των γειτονιών. Οι ιδιοκτήτες των σπιτιών στη διαδρομή του, θα θυμιάζουν, θα κρατάνε αναμμένα κεριά και θα τον ραίνουν με λουλούδια. Με αργό βήμα, άρωμα μύρου και με λιωμένο κερί στα χέρια, θα φτάσουμε στο σημείο συνάντησης, τη μαρμάρινη εξέδρα. Εκεί, θα συγκεντρωθούν όλοι οι επιτάφιοι και θα ψαλλούν τα Εγκώμια. Λίγο πριν το τέλος, θα τρέξω προς την παραλία στα Καλάμια, θα πιάσω θέση και θα περιμένω τον Επιτάφιο του ‘Αη-Νικόλα. Όταν φτάσει, οι φωτοβολίδες θα βάψουν κόκκινο τον ουρανό και οι σταυροί θα φωτίζονται στη Χάνδρα, τη μικρή βραχονησίδα ακριβώς απέναντι. Ο παπάς ακολουθούμενος από τα εξαπτέρυγα, θα μπει με τον Επιτάφιο στο νερό. Ανεξαρτήτως καιρού. Δέηση υπέρ των ναυτικών και επιμνημόσυνη δέηση υπέρ των πνιγέντων. Κάθαρση.
Το πρωί του Μ. Σαββάτου θα γίνει η Πρώτη Ανάσταση. Με το «Ανάστα ο Θεός κρίναι την γην» σκορπίζονται λεμονόφυλλα στην εκκλησία και όλοι προσπαθούν να πιάσουν ένα στον αέρα και να το φυλάξουν για ευλογία και καλή τύχη. Θα κρατήσω το δικό μου και θα κρατήσω μυστικό το “Χριστός Ανέστη” μέχρι το βράδυ. Τότε θα ακουστεί δυνατά! Σε κάθε γειτονιά της Χώρας, σε κάθε χωριό οι καμπάνες θα χτυπήσουν και τα βεγγαλικά θα ανάψουν. Τα τριμπόνια, παλιά παραδοσιακά όπλα που συντηρούνται και παραδίδονται από γενιά σε γενιά, θα δώσουν το “τρανταχτό” τους παρόν. Θα ανάβει το μπαρούτι, θα κλωτσάνε με δύναμη πίσω αλλά οι τριμπονιέρηδες θα καταφέρνουν να τα κρατάνε μπροστά. Ωραίος συμβολισμός! Με προσοχή στις αναμμένες λαμπάδες θα φιλήσουμε τους αγαπημένους μας, “Αληθώς” χαρούμενοι!
Κυριακή του Πάσχα. Γλέντι. Έξω από το εξοχικό σπίτι, τσίκνα και το αρνί θα γυρνάει στη σούβλα. Τα παιδιά θα τρέχουν, θα παίζουν και θα φωνάζουν. Τα μεγάλα “παιδιά” θα ρίχνουμε δυναμιτάκια, τα πιο μεγάλα θα φωνάζουν “μακριά από το αρνί” και θα στρώνουν το τραπέζι. Λούζα, τηνιακό λουκάνικο και τυράκι, κόκκινα αυγά. Το ντόπιο ρακί θα κατεβαίνει, κάποιος θα βάλει βιολιά και θα στηθεί χορός. Θα θέλω να μην τελειώσει και θα συνεχίσω. Θα πάω σε πανηγύρι. Τόσα γίνονται στα χωριά μετά το Πάσχα. Θα πάω στη Βωλάξ, στην Καρδιανή, … όπου με βγάλει. Και θα είναι αυθεντικά, ανεπιτήδευτα, μακριά από στημένες συμπεριφορές και lifestyle επιταγές. Γλέντι σαν να είμαστε παιδιά.
Tη Λαμπροδευτέρα, της Αγάπης, θα φύγω για τον Κτικάδο. Θα ακολουθήσω τα λιθόστρωτα σοκάκια ανάμεσα στα παραδοσιακά ολόλευκα σπίτια του χωριού και περνώντας κάτω από καμάρες θα φτάσω στο Ναό της Υπαπαντής, τη Μεγαλομάτα. Στην αίθουσά της, γύρω από ένα τεράστιο μαρμάρινο τραπέζι, την Κοινή Τράπεζα, θα κάθονται οι κάτοικοι του χωριού. Όσοι είχαν διαφωνίες ή εντάσεις μέσα στη χρονιά θα κάθονται δίπλα, όπως επιβάλλει το έθιμο – Αλληλοσυγχώρεση… Θα τρώνε όλοι μαζί, θα συζητάνε και θα θυμούνται. Ακριβώς από πάνω τους άλλωστε, στέκει το οστεοφυλάκιο με τους προγόνους τους. Συμμετέχουν και εκείνοι. Έχει περάσει μια μέρα από την Ανάσταση και οι αποστάσεις έχουν αμβλυνθεί. Επιμνημόσυνη δέηση και αναστάσιμη ακολουθία!
Θα “περάσω” στην Τήνο και αυτό το Πάσχα!
