Το πρόβλημα της θνησιμότητας δεκάδων φοινικόπτερων από άγνωστη, έως σήμερα, αιτία στον υγρότοπο του Αγίου Μάμα του Δήμου Προποντίδας της Π.Ε. Χαλκιδικής, απασχόλησε έντονα το Διοικητικό Συμβούλιο και την επιστημονική ομάδα της Κυνηγετικής Ομοσπονδίας Μακεδονίας και Θράκης.
Προκειμένου να διερευνηθεί το θλιβερό περιστατικό και να προσδιοριστούν τα ακριβή αίτια της διαφαινόμενης οικολογικής καταστροφής οργανώθηκε συντονισμένη προσπάθεια από την Κυνηγετική Ομοσπονδία Μακεδονίας και Θράκης και τον Επιστημονικό της Σύμβουλο και Διευθυντή του Εργαστηρίου Διαχείρισης Άγριας Πανίδας του Τμ. Δασολογίας, Επιστ. Ξύλου και Σχεδιασμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας – Καθηγητή Περικλή Μπίρτσα.
Ομοσπονδιακοί Θηροφύλακες της ΚΟΜΑΘ, κατά τη διάρκεια μιάς εκ των συχνών περιπολιών στην περιοχή, εντόπισαν και περισυνέλλεξαν νεκρό φοινικόπτερο, τηρώντας όλα τα απαραίτητα μέτρα βιοασφάλειας, το οποίο μεταφέρθηκε στο Εργαστήριο Διαχείρισης Άγριας Πανίδας για μακροσκοπική εξέταση. Στη συνέχεια το νεκρό πτηνό παραδόθηκε στο Τμήμα Κτηνιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας για τις σχετικές εξετάσεις και αναλύσεις από τα εργαστήρια Παθολογικής Ανατομικής και Μικροβιολογίας και Παρασιτολογίας.
Την τελευταία εβδομάδα πραγματοποιήθηκαν επισκέψεις – αυτοψίες, στον υγρότοπο του Αγίου Μάμα, από το επιστημονικό προσωπικό και θηροφύλακες της ΣΤ΄ΚΟΜΑΘ και, μετά από ενδελεχή έρευνα, εντοπίστηκαν 19 νεκρά φοινικόπτερα εντός υδάτινης περιοχής και υπολείμματα (φτερά, πόδια και οστά) από 18 φοινικόπτερα εκτός υδάτινης επιφάνειας.
Στην ευρύτερη περιοχή δεν εντοπίστηκε νεκρό άτομο άλλου είδους πτηνού ή θηλαστικού. Μετά από εξέταση βιοδηλωτικών ενδείξεων, διαπιστώθηκε πως για την κατανάλωση των νεκρών φοινικόπτερων ευθύνονται τσακάλια, αλεπούδες, σκυλιά, γάτες, ένας αγριόχοιρος και γερακίνες. Ο μέσος όρος του χρόνου που παραμένει ένα πτώμα φοινικόπτερου άθικτο, εκτός υδάτινης επιφάνειας, εκτιμήθηκε σε λιγότερο από 12 ώρες. Εξετάστηκαν μακροσκοπικά τέσσερα νεκρά άτομα που βρίσκονταν σε προχωρημένη σήψη και κρίθηκαν ακατάλληλα για διενέργεια νεκροψίας, ωστόσο ελήφθησαν δείγματα για περαιτέρω εξετάσεις.
Εκτιμάται ότι έχουν θανατωθεί περισσότερα από 50 φοινικόπτερα τις τελευταίες 20 ημέρες.
Παράλληλα πραγματοποιήθηκε απογραφή όλων των ειδών που βρίσκονταν στον υγρότοπο. Μετρήθηκαν συνολικά 148 φοινικόπτερα κατανεμημένα σε δύο ομάδες στο κεντρικό και βόρειο τμήμα του υγροτόπου και έξι μοναχικά, ασθενικά με σημάδια παράλυσης του λαιμού στο νότιο τμήμα του υγροτόπου (συνολικά 154). Άλλα είδη που καταγράφηκαν ήταν: πρασινοκέφαλες πάπιες, βαρβάρες, κιρκίρια, σφυριχτάρια, ψαλίδες, κυνηγόπαπιες, βροχοπούλια, πρασινοσκέληδες, βουβόκυκνοι, νανοσκαλίδρες, λασποσκαλίδρες, δασότρυγγες, βραχοκιρκίνεζα, γερακίνες, καλαμόκιρκοι, ξεφτέρια, μαυροκέφαλοι γλάροι κ.α.
Ύποπτες για τον θάνατο των πτηνών θεωρούνται α) η δηλητηρίαση από ουσίες που μεταφέρθηκαν μέσω του καναλιού που εκβάλλει στο βόρειο τμήμα του υγροτόπου, β) η αλλαντίαση που προέρχεται από το βακτήριο Clostridium botulinum (βρέθηκε “στρώμα” νεκρών προνυμφών που δημιουργεί κατάλληλες συνθήκες για την ανάπτυξη του βακτηρίου) στο βόρειο τμήμα του υγροτόπου και γ) η δηλητηρίαση από κυανοτοξίνες που παράγονται από αύξηση της συγκέντρωσης κυανοβακτηρίων (εντοπίστηκε χαρακτηριστικό πράσινο χρώμα του νερού στο νότιο τμήμα του υγροτόπου).
Η εικασία ότι ο θάνατος των φοινικόπτερων οφείλεται σε μολυβδίαση και η προσπάθεια ενοχοποίησης της θήρας (παρότι από το 2001 απαγορεύεται η θήρα στο μεγαλύτερο τμήμα του υγροτόπου και από το 2013 απαγορεύεται η χρήση μολύβδινων σκαγιών) μάλλον δεν ευσταθεί, γιατί ποτέ έως σήμερα δεν έχει αναφερθεί δηλητηρίαση από μόλυβδο άγριου πτηνού στην περιοχή, ενώ παγκοσμίως δεν έχει παρατηρηθεί μαζική θανάτωση φοινικόπτερων σε έναν υγρότοπο σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα. Άλλωστε φέτος εκτιμάται πως δεν άλλαξε το φορτίο του πυθμένα σε σκάγια, λόγω των περιορισμών των μετακινήσεων για την άσκηση της θήρας, λόγω Covid-19.
Ωστόσο έχουν πιστοποιηθεί μαζικοί θάνατοι φοινικόπτερων, σε υγροτόπους, τόσο από αλλαντίαση (λίμνη Κορώνεια 2004) όσο και από δηλητηρίαση από παρασιτοκτόνα (λίμνη Κάρλα 2016). Η αιτία των μαζικών θανάτων των φοινικόπτερων το 2007 στη λίμνη Κορώνεια δεν προσδιορίστηκε, παρότι εκτιμήθηκε ότι ευθύνονταν οι τοξίνες των κυανοβακτηρίων.
Η Κυνηγετική Ομοσπονδία Μακεδονίας και Θράκης έχοντας απόλυτη συναίσθηση της σοβαρότητας της κατάστασης που επικρατεί αυτή τη στιγμή στον υγρότοπο του Αγίου Μάμα έχοντας πάντα ως προτεραιότητα την υγεία των ειδών άγριας πανίδας και την ποιότητα των υγροτοπικών οικοσυστημάτων της Μακεδονίας και Θράκης θα κάνει ότι μπορεί για να συμβάλλει στον προσδιορισμό των αιτίων των μαζικών θανάτων των φοινικόπτερων έτσι ώστε σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς, να αποτρέψει να συμβούν στο μέλλον παρόμοια περιστατικά.
