ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ ΣΥΣΤΑΤΙΚΟ Ή ΠΕΡΙΤΤΟ ΒΑΡΟΣ;
Η δυνατότητα του κατασκευαστή να προσδιορίσει την ταχύτητα σκόπευσης και την ακρίβεια, αυξομειώνοντας το ύψος και το πλάτος της ρίγας σε ένα πλαγιόκαννο, είναι βασικό στοιχείο, πλεονέκτημα του πλαγιόκαννου λειόκαννου δίκαννου. Στα αυτογεμή και στα αλληλεπίθετα δίκαννα, όμως, τα πράγματα αλλάζουν άρδην…
Τυχαίνει συχνά σε συζητήσεις με φίλους μου ή με αναγνώστες του Κ&Φ, με τους οποίους επικοινωνώ τηλεφωνικά, να δέχομαι το ερώτημα της δυσκολίας που αντιμετωπίζει ένας αρθρογράφος στο να εντοπίσει κάθε μήνα πρωτότυπα ή νέα θέματα γύρω από τα όπλα, τα φυσίγγια και γενικότερα τη βλητική. Αυτό που διαπιστώνω είναι ότι ο περισσότερος κόσμος φαντάζεται τη θεματολογία αυτών των άρθρων ως πεπερασμένη, με σαφή ασφυκτικά όρια, που για να τα αντιμετωπίσει ο αρθρογράφος χρειάζεται να καταφύγει ή στην ανακύκλωση-αναμάσηση των ίδιων θεμάτων ή στην υπερβολική επιστράτευση της φαντασίας του και στον εντοπισμό της παραμικρής λεπτομέρειας. Η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική. Η σχετική αρθρογραφία χρειάζεται κατάρτιση, συνεχή ενημέρωση, βιβλιογραφία και μεράκι. Για να γίνει η δουλειά τού αρθρογράφου χρήσιμη στον αναγνώστη χρειάζεται πράγματι πολύ προσπάθεια, όχι όμως και για να αναφερθεί σε καινούργια θέματα. Από κει και πέρα, για να είναι η δουλειά αυτή αξιόπιστη, χρειάζεται αντικειμενικότητα και ευκολία στο να δηλώνει ο αρθρογράφος την άγνοιά του, όπου αυτή προκύπτει. Χρειάζεται ακόμη να μη μετατρέπει κανείς τις θεωρητικές υποθέσεις του σε γνώση και συμπέρασμα, πριν αυτές επαληθευτούν στην πράξη. Τέλος, για να είναι η δουλειά τού αρθρογράφου ειλικρινής, χρειάζεται να γράφει απερίσπαστος, αδιαφορώντας αν αυτά που θα πει δυσαρεστούν μερίδα των αναγνωστών, εισάγουν καινοτομίες που θα βρουν αντιδράσεις ή αποτελούν προϊόν των δικών του προσωπικών επιλογών και προτιμήσεων, κάτι που -τουλάχιστον στο κυνηγετικό όπλο- είναι αναπόφευκτο.
Κόντρα θεωρίας και πράξης
Κατά τ’ άλλα, η φιλολογία γύρω από τα όπλα και τη βλητική είναι κυριολεκτικά ανεξάντλητη. Αν κάποιες φορές ανακυκλώνονται πράγματα που έχουν αναφερθεί σε προηγούμενα άρθρα, αυτό γίνεται στα κυνηγετικά περιοδικά όλου του κόσμου για λόγους καθαρά πρακτικούς: κάθε χρόνο προστίθενται νέοι αναγνώστες που έχουν και εκείνοι δικαίωμα στη γνώση και την ενημέρωση. Και αν κάποιες φορές βλέπει κανείς όχι μόνο στον ελληνικό και ξένο Τύπο, αλλά κυρίως σε
εξειδικευμένα βιβλία ξένων οίκων να επικρατεί η παραφιλολογία πάνω στη φιλολογία, αυτό δεν είναι τυχαίο. Με άλλα λόγια βλέπουμε συχνά σε βιβλία γύρω από τις οπλοκατασκευές το μεγαλύτερο μέρος να αφιερώνεται στην ιστορία τού ιδρυτή της εταιρίας και των απογόνων του, στις διευθύνσεις που άλλαξε ο οίκος κατασκευής των όπλων, στις κρίσεις που πέρασε κατά τη διάρκεια των δύο Παγκοσμίων Πολέμων κ.λπ., ενώ πολύ μικρότερο μέρος αφιερώνεται στους μηχανισμούς των όπλων που κατασκεύασε η συγκεκριμένη εταιρεία, στα διπλώματα ευρεσιτεχνίας που κατέκτησε στη διάρκεια της ζωής της και στις
καινοτομίες που εισήγαγε στο χώρο του κυνηγετικού όπλου. Αυτό συμβαίνει γιατί η ουσιαστική κατανόηση του μηχανισμού του λειόκαννου απαιτεί, πέρα από γνώση και εμπειρία, κάτι περισσότερο: να νιώσει ο αρθρογράφος το μηχανισμό, να “βρεθεί μέσα του” και να ανακαλύψει το μεγαλείο που κρύβουν οι διάφορες ευρεσιτεχνίες, ιδίως μέσα στην απλότητα και τη λειτουργικότητά τους. Κάτι τέτοιο πρέπει να ομολογήσω ότι δεν είναι ούτε εύκολο για τον αρθρογράφο, ούτε “εύπεπτο” για τον αναγνώστη.
Μία δυσκολία που όντως αντιμετωπίζει ο αρθρογράφος πολλές φορές είναι να αναφερθεί σε θέματα στα οποία η θεωρητική γνώση “κραυγάζει” ενάντια σε μια κατεστημένη πρακτική-συνήθεια. Και αυτό γιατί σε τέτοιες περιπτώσεις, όταν θέλει κανείς να αντιταχθεί σε μία πραγματικότητα που φαντάζει σχεδόν καθολική, δεν αρκεί η θεωρητική επισήμανση, αλλά χρειάζεται και η εμπειρία, η πρακτική γνώση. Έτσι αναβάλλει κανείς την αναφορά του σε πολλά θέματα, μέχρι τη στιγμή που θα αποκτήσει ο ίδιος την εμπειρία ή συνηθέστερα μέχρι τη στιγμή που θα συναντήσει κάποιον που έχει βιώσει την “άλλη άποψη” και διαθέτει αυτή την εμπειρία. Κάτι τέτοιο συνέβη και με το θέμα που πραγματεύεται το σημερινό άρθρο.
Είχα πάντα την απορία σε τι μπορεί να χρησιμεύει η ρίγα σε ένα αυτογεμές ή σε ένα αλληλεπίθετο δίκαννο. Το συμπέρασμα στο οποίο είχα καταλήξει θεωρητικά, και το οποίο πιστεύω μέχρι σήμερα, είναι ότι υποβοηθά την πώληση των συγκεκριμένων όπλων, που όντας στην πλειονότητά τους μαζικής παραγωγής (όχι δηλαδή στα μέτρα του πελάτη) προσέφεραν μέσω της ρίγας μια ψευδαίσθηση δυνατότητας προσαρμογής.
Η άποψη του Γιώργου Γάσπαρη
Πριν από αρκετό καιρό γνωρίστηκα με τον Γιώργο Γάσπαρη και ξεκίνησα ένα αφιέρωμα στην όντως εκπληκτική δουλειά του πάνω στα μαχαίρια, που παρουσιάστηκε σε προηγούμενο τεύχος. Ο Γάσπαρης είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση ανθρώπου. Αγαπάει οτιδήποτε είναι μοναδικό και πάνω απ’ όλα έχει το θάρρος να δοκιμάζει τις ιδέες του στην πράξη. Η οικογένειά του, τουλάχιστον όσες γενιές πίσω μπορεί να ανιχνευτεί από τον ίδιο, ασχολήθηκε πάντα με δύο πράγματα που φαντάζουν άσχετα μεταξύ τους: τη μουσική και την κατεργασία του ξύλου. Στην πραγματικότητα, για όσους έχουν λίγο ασχοληθεί με τα κοντάκια των όπλων, αυτές οι δύο ασχολίες έχουν έναν προφανή κοινό παρονομαστή: το καλλιτεχνικό μικρόβιο και το μεράκι για δημιουργία. Ο ίδιος ο Γάσπαρης επέλεξε στη ζωή του να συνδυάσει και τις δύο αυτές ασχολίες. Κατασκευάζει μαχαίρια, κάνει μετατροπές σε κοντάκια και παράλληλα ασχολείται επαγγελματικά με τα πνευστά μουσικά όργανα. Σε μια πρόσφατη συζήτησή μας (γιατί ποτέ δεν έτυχε να συγκυνηγήσουμε) ανακάλυψα την απέχθειά του για τη ρίγα στα αλληλεπίθετα δίκαννα και την προσήλωσή του στο κυνήγι με αυτά τα όπλα. Ζήτησα να δω τα όπλα που χρησιμοποιεί στο κυνήγι και όντως εντυπωσιάστηκα τόσο από τη δουλειά που είχε κάνει στα ξύλινα μέρη τους, όσο και από την εκπληκτική αρμονία γραμμής που διέθεταν (όλα τους αλληλεπίθετα δίκαννα της μεσαίας κατηγορίας) ως αποτέλεσμα μετά την αφαίρεση ρίγας, που είχαν υποστεί όλα ανεξαιρέτως από τον ίδιο. Στη συζήτηση που κάναμε ήταν κατηγορηματικός:
«Κανένα από τα πρώτα φημισμένα αλληλεπίθετα δίκαννα της σύγχρονης ιστορίας δεν διέθετε ρίγα και παρόλ’ αυτά κανείς δεν αρνήθηκε την τελειότητά τους ή δεν το επισήμανε αυτό ως παράλειψη. Το αλληλεπίθετο της Boss, το μοντέλο του 1909 και το αλληλεπίθετο του Woodward του 1913 δεν διέθεταν ρίγα. Το ίδιο συνέβη και με τα πρώτα σύγχρονα αυτογεμή. Η πρώτη Remington όπως και οι πρώτες βελγικές Browning Auto 5 δεν είχαν ρίγα. Μάλιστα οι Βέλγοι εξακολούθησαν για πολλά χρόνια τα περισσότερα όπλα που έφτιαχναν μοντέλο Auto 5 να τα βγάζουν χωρίς ρίγα. Η ρίγα είναι ένα άχρηστο εξάρτημα στο αλληλεπίθετο δίκαννο και στο αυτογεμές: προσθέτει μειονεκτήματα, χωρίς να προσθέτει κανένα πλεονέκτημα. Καταρχήν προσθέτει βάρος στο όπλο, επηρεάζοντας το ζύγισμά του. Δεύτερον επιβαρύνει την πλάγια μετατόπιση στις τραβέρσες. Και τρίτον, υποκειμενικά τελείως, τη βρίσκω ιδιαίτερα αντιαισθητική.
Αντίθετα, ένα αλληλεπίθετο ή ένα αυτογεμές χωρίς ρίγα διαθέτει μικρότερο βάρος, δίνει τη δυνατότητα στον κατασκευαστή να του προσδώσει εξαιρετικό ζύγισμα και εξασφαλίζει την καλύτερη δυνατή πλάγια μετατόπιση στο όπλο (μετατώπιση με τη λιγότερη δυνατή αντίσταση του αέρα). Η ρίγα κατά τη γνώμη μου μπήκε στο κυνηγετικό όπλο “από το παράθυρο”. Καθιερώθηκε στα σκοπευτήρια, ως βοηθητικός παράγοντας στις “αναθυμιάσεις” που δημιουργούσε η υπερθέρμανση της κάννης και που είχε δυσμενή αποτελέσματα στην οπτική επαφή του σκοπευτή με το στόχο. Πράγματι, αυτή είναι μία σημαντική προσφορά της ρίγας στα σκοπευτικά μόνον όπλα, γιατί διώχνει τις “αναθυμιάσεις” δεξιά και αριστερά υποβοηθώντας τον έλεγχο του οπτικού πεδίου από τον σκοπευτή. Στο κυνήγι όμως, ειδικά στις μέρες μας, είναι από απίθανο έως αδύνατο να χρειαστεί να χρησιμοποιηθούν τόσα φυσίγγια σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα ώστε να υπερθερμανθεί η κάννη και να μας δημιουργήσει αντίστοιχα προβλήματα.
Επομένως, η κύρια αποστολή της ρίγας δεν υφίσταται στην κυνηγετική πρακτική. Το ίδιο συμβαίνει και στα αυτογεμή. Ας μην κρυβόμαστε. Αν το όπλο, πιο συγκεκριμένα το κοντάκι του όπλου, είναι κατασκευασμένο στα μέτρα του κυνηγού και δεν αναγκάζεται ο κυνηγός να προσαρμοστεί σε ένα λάθος κοντάκι, τότε την ώρα της επώμισης το μάτι του βρίσκεται αποκλειστικά και μόνο στο θήραμα και στην άκρη της κάννης. Η ίδια η ράχη της κάννης λειτουργεί σαν μία τεράστια ρίγα, τόσο στο αλληλεπίθετο δίκαννο όσο και στο αυτογεμές. Από κει και πέρα αν το κοντάκι δεν είναι στα μέτρα του κυνηγού δεν πρόκειται η ρίγα να τον σώσει. Θα του προσφέρει απλώς μία ψευδαίσθηση δυνατότητας προσαρμογής. Το χειρότερο για μένα είναι ότι μέσα από την καθιέρωση της ρίγας στο αλληλεπίθετο δίκαννο έχει αλωθεί η αισθητική πολλών κυνηγών. Στο
κυνηγετικό όπλο και ιδιαίτερα στο αλληλεπίθετο, που η απλότητα γραμμής είναι ό,τι θα έπρεπε να εκτιμάμε περισσότερο, έχουν πολλοί μία εικόνα “λειψού” όπλου όταν λείπει η ρίγα, γιατί έχουν συνηθίσει να τη βλέπουν στα περισσότερα
αλληλεπίθετα της αγοράς. Αν τώρα ήθελα να ξεφύγω από όλα αυτά, που ακούγονται ίσως θεωρητικολογίες, πρέπει να σου μεταφέρω την προσωπική μου εμπειρία. Αφαίρεσα τις ρίγες και στα τέσσερα αλληλεπίθετα που έχω, αμέσως μετά την απόκτησή τους. Μ’ αρέσει γενικά να κυνηγάω και να αγοράζω αλληλεπίθετα χαμηλού προφίλ. Στο παρελθόν είχα κυνηγήσει με αλληλεπίθετα με ρίγα και μπορώ να διαβεβαιώσω τον οποιονδήποτε ότι η ευκολία που βρήκα, αφαιρώντας τις ρίγες στα δικά μου όπλα, ήταν απίστευτη. Καρπώθηκα όλα τα πλεονεκτήματα ενός πιο ζυγισμένου ελαφρού όπλου, χωρίς ούτε μία φορά να αισθανθώ την απώλεια της ρίγας στο κυνήγι. Στο πλαγιόκαννο δίκαννο, βέβαια, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Η ρίγα διαδραματίζει έναν σημαίνοντα ρόλο γιατί οι δύο κάννες, σε παράλληλη διάταξη, δημιουργούν ένα ευρύ πεδίο και οι δύο ράχες των καννών αποπροσανατολίζουν το σκοπευτή. Αυτό δεν σημαίνει ότι μπορούμε να καταγράψουμε ένα μειονέκτημα στο πλαγιόκαννο δίκαννο, αντιθέτως! Το πλαγιόκαννο δίκαννο μπορεί να “επιβαρύνεται” από την ανάγκη
ρίγας, λειτουργεί όμως σαν υπέροχο αποστασιόμετρο. Με κανένα άλλο όπλο δεν πιστεύω ότι έχει ο κυνηγός τόση ευκολία στο να εντοπίσει την απόσταση του θηράματος. Και δεν αναφέρομαι μόνο στις δοξασίες των παλιών, που στην Αγγλία έλεγαν ότι αν η φάσσα βρίσκεται ανάμεσα στις δύο άκρες των καννών σου τότε σίγουρα είναι εντός βολής, και στην Ελλάδα ισχυριζόντουσαν για τα εξώσφυρα δίκαννα ότι μπορείς να χτυπήσεις μόνο οτιδήποτε καλύπτει την απόσταση ανάμεσα στα κοκόρια σου, αλλά και στη γενικότερη αίσθηση του χώρου που σου προσφέρει το πλαγιόκαννο».
Σε τι χρησιμεύει η ρίγα
Στη χρησιμότητα της ρίγας στο πλαγιόκαννο έχω αναφερθεί σε παλιότερο άρθρο. Η δυνατότητα του κατασκευαστή να προσδιορίσει την ταχύτητα σκόπευσης και την ακρίβεια, αυξομειώνοντας το ύψος και το πλάτος της ρίγας σε ένα πλαγιόκαννο, τη θεωρώ βασικό στοιχείο – πλεονέκτημα του πλαγιόκαννου λειόκαννου δίκαννου. Στα αυτογεμή και στα αλληλεπίθετα δίκαννα είναι γεγονός ότι ασπάζομαι απόλυτα τις απόψεις του Γιώργου Γάσπαρη. Αυτό το οποίο με έκανε να αποφεύγω εδώ και χρόνια τη διατύπωσή τους, είναι η έλλειψη εμπειρίας στο συγκεκριμένο τομέα. Γιατί είναι γεγονός ότι μετά το όπλο των πρώτων παιδικών μου χρόνων (ένα ρωσικό μονόκαννο) ποτέ δεν κυνήγησα με αλληλεπίθετο ή αυτογεμές χωρίς ρίγα. Η μοναδική ένσταση που θα είχα στις απόψεις αυτές είναι η δυνατότητα που προσφέρει η ρίγα στον αγοραστή ενός όπλου, το οποίο δεν είναι στα μέτρα του, να προσαρμοστεί σ’ αυτό (δεν αναφέρομαι στην αρχική ψευδαίσθηση που δίνει στις πρώτες βολές), αλλάζοντας τον τρόπο σκόπευσής του. Βέβαια σ’ αυτή την περίπτωση αντί να αλλάξουμε το κοντάκι που είναι το ορθόδοξο, προσαρμόζεται ο σκοπευτής σ’ έναν λάθος τρόπο σκόπευσης, προκειμένου να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά ένα όπλο που δεν είναι στα μέτρα του. Το να καταδικάσουμε κάτι τέτοιο και να φανούμε
απόλυτοι στο ότι η ρίγα είναι άχρηστη, ακόμη και στα όπλα μαζικής παραγωγής, θα θύμιζε τις μεγάλες και ωραίες ιδέες που χωλαίνουν στην πραγματοποίησή τους. Δεν έχουν όλοι την οικονομική δυνατότητα να αποκτήσουν ένα όπλο στα μέτρα τους και πάνω απ’ όλα, στην κοινωνία που ζούμε, περιοριζόμαστε συχνά στο να αποζητάμε έστω και την ψευδαίσθηση. Μια ψευδαίσθηση παρόμοια με αυτή που μας δίνει η ρίγα σε ένα όπλο που δεν είναι στα μέτρα μας…
Του Χρ. Χατζιώτη
(αρχείο περιοδικού “Κυνηγός & φύση”)
