Κατά καιρούς πολλά έχουν γραφτεί και άλλα τόσα έχουν αποσιωπηθεί γύρω από τις ιδιότητες ή καλύτερα τις ιδιαιτερότητες των φυσιγγίων διασποράς κι έτσι το άρθρο αυτό σίγουρα δεν αποτελεί την πρώτη αναφορά σε αυτή την κατηγορία φυσιγγίων.
Από πολλούς κυνηγούς τα φυσίγγια διασποράς αγαπήθηκαν, από την πρώτη στιγμή, γιατί προσφέρουν το σημαντικότερο για εκείνους πλεονέκτημα της εμπιστοσύνης που προσφέρουν στην μπηχτή τουφεκιά μέσα στο πυκνό και γενικότερα για τη διόρθωση σκοπευτικού σφάλματος που διασφαλίζουν στο χρήστη τους, ιδιαίτερα σημαντικά χαρακτηριστικά κυρίως για το κυνήγι της μπεκάτσας.
Από άλλους, υποτιμήθηκαν, είτε γιατί θεωρήθηκαν επικίνδυνα για συγκυνηγούς και σκύλους, λόγω της μεγάλης διασποράς που δίνουν στην κατανομή των σκαγιών, είτε θεωρήθηκαν υποδεέστερα των υπολοίπων φυσιγγίων, λόγω της αδυναμίας τους να ανταποκριθούν αποτελεσματικά σε μία βολή που μπορεί να χρειαστεί να κάνουμε σε οριακές αποστάσεις.
Διαλέγοντας ένα φυσίγγι διασποράς
Δέκα βασικές παράμετροι είναι εκείνες που κατά την άποψή μου επηρεάζουν τις επιλογές μας στη χρήση των φυσιγγίων διασποράς.
- Όλα τα φυσίγγια διασποράς δεν δίνουν το ίδιο εύρος κατανομής. Πολλές παράμετροι, αλλά κυρίως το υλικό βυσμάτωσης, επηρεάζουν το βαθμό διασποράς του φυσιγγίου. Ένας ελικοειδής διασπορέας, χωρίς πλευρικά πτερύγια, δίνει κατά κανόνα μεγαλύτερη διασπορά από ότι ένας διασπορέας σχήματος σταυρού. Και ένας διασπορέας σχήματος σταυρού δίνει μεγαλύτερο εύρος κατανομής από έναν αντίστοιχο διασπορέα σχήματος σταυρού με πλευρικά πτερύγια.
- Όσο μεγαλύτερη είναι η διασπορά που επιτυγχάνει ένα ανάλογο φυσίγγι, τόσο μεγαλύτερη είναι τις περισσότερες φορές (χωρίς να υπάρχει απόλυτη αντιστοιχία σ’ αυτό τον κανόνα) η μείωση ποιότητας της κατανομής, μ’ άλλα λόγια η ανισοκατανομή των σκαγιών στον πίνακα δοκιμών.
- Την ικανότητα ενός φυσιγγίου σε οριακές αποστάσεις δεν τη μειώνει μόνο η μεγάλη διασπορά των σκαγιών και άρα ο μικρότερος αριθμός σκαγιών που θα συναντήσει το σώμα του θηράματος. Τη μειώνει δευτερευόντως η ανισοκατανομή των σκαγιών και η μικρότερη δύναμη που αυτά συχνά προσλαμβάνουν κατά τη βολή (η μικρότερη κινητική ενέργεια).
- Τα φυσίγγια διασποράς δεν αποτελούν μονόδρομο επιλογής μόνο για εκείνους που δεν έχουν εμπιστοσύνη στη σκοπευτική τους δεινότητα. Κάποιες φορές, σε κυνηγότοπους που η διαμόρφωσή τους απαιτεί βολές σε αποστάσεις μικρότερες των 15 μέτρων, αποτελεί και σεβασμό προς το θήραμα η επιλογή των φυσιγγίων διασποράς, γιατί ένα θήραμα με υπερβολικό αριθμό σκαγιών υποβαθμίζεται σημαντικά ως τροφή.
- Τα φυσίγγια διασποράς έχουν την τάση να δημιουργούν αυξημένες πιέσεις σε ένα εξαιρετικά ευαίσθητο σε αντοχές σημείο της κάννης, στο στόμιο. Και αυτό όμως εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από τον τύπο του διασπορέα και τη συνολική κατασκευή του φυσιγγίου. Ένας διασπορέας ελικοειδούς τύπου κατά κανόνα δίνει μεγαλύτερη αύξηση των πιέσεων στο στόμιο.
- Είναι γεγονός ότι οι διασπορείς χωρίς περιφερειακά πτερύγια, ελικοειδούς τύπου ή σχήματος σταυρού, προκαλούν μεγαλύτερες μολυβδώσεις στην κάννη από ότι ένας διασπορέας με περιφερειακά πτερύγια ή ένας συγκεντρωτήρας. Οι μολυβδώσεις αυτές όμως εξαρτώνται όχι μόνο από τον τύπο του υλικού βυσμάτωσης αλλά και από την ποιότητα στίλβωσης και γραφιτοποίησης των σκαγιών. Επιπλέον, οι μολυβδώσεις δεν αποτελούν επιβαρυντικό στοιχείο για την κάννη, εφόσον ο χρήστης των φυσιγγίων και ιδιοκτήτης του όπλου έχει τη μέριμνα για επιμελή καθαρισμό της κάννης μετά από κάθε κυνήγι, με το κατάλληλο καθαριστικό.
- Αν κάποιοι έχουν την τάση να χρησιμοποιούν ένα ή συχνά και δύο νούμερα μεγαλύτερης διαμέτρου σκάγια στο κυνήγι, γιατί τους δίνει την ψευδαίσθηση ενός αποτελεσματικότερου φυσιγγίου, αυτό στα φυσίγγια διασποράς θα πρέπει να το ξεπεράσουν. Η αυξημένη διασπορά που παρουσιάζουν κάποια από τα φυσίγγια αυτά έχει ανάγκη από μεγάλο αριθμό σκαγιών για να διατηρήσει φονική πυκνότητα στην κατανομή σε λογικές αποστάσεις. Είναι λοιπόν αναγκαίο να επιλέγουν τα σκάγια της μικρότερης δυνατής διαμέτρου για το θήραμα που κυνηγάνε, γιατί η φονικότητα της τουφεκιάς δεν μειώνεται στην περίπτωση των φυσιγγίων διασποράς πρώτα από έλλειψη κινητικής ενέργειας των σκαγιών αλλά κυρίως από έλλειψη πυκνότητας της κατανομής.
- Είναι γεγονός ότι κάποιοι πολύ συγκεκριμένοι τύποι διασπορέων μπορούν να δώσουν καλύτερα αποτελέσματα με κλειστές συσφίγξεις (τσοκαρίσματα) παρά με ανοιχτές. Αυτό όμως συμβαίνει σπάνια και δεν αποτελεί κανόνα. Τα φυσίγγια διασποράς, για πολλούς λόγους, είναι καλό να συνδυάζονται με ιδιαίτερα ανοιχτά τσοκαρίσματα. Ο πρώτος και κύριος λόγος είναι η αύξηση πιέσεων που προκαλούν στο στόμιο. Η αύξηση αυτή γίνεται ακόμα μεγαλύτερη όταν η σύσφιγξη της κάννης είναι μεγαλύτερη του ημίσεως τσοκ.
- Για τους τυχερούς παραδοσιακούς κυνηγούς, που έχουν προσαρμοστεί στη χρήση πλαγιόκαννου ή αλληλεπίθετου δίκαννου, το φυσίγγι διασποράς μπορεί κάλλιστα να συνδυάζεται με ένα φυσίγγι με μάλλινη τάπα ή με συγκεντρωτήρα στη δεύτερη κάννη. Για τους χρήστες αυτογεμών, το υποκατάστατο μιας τέτοιας πρακτικής είναι η χρήση φυσιγγίου διασποράς ως πρώτου φυσιγγίου και η χρήση φυσιγγίων με μάλλινη τάπα ή συγκεντρωτήρα ως δεύτερο και τρίτο φυσίγγι στην αποθήκη.
- Ο ψυχολογικός παράγοντας είναι σημαντική παράμετρος σε κάθε δραστηριότητα που σχετίζεται με την κυνηγετική σκόπευση. Πέρα λοιπόν από αλήθειες και μύθους, πέρα από σκοπευτική δεινότητα ή ανάγκη διόρθωσης σκοπευτικού σφάλματος, πέρα από προκαταλήψεις και δοκιμές, είναι καλό να χρησιμοποιεί κανείς τα φυσίγγια διασποράς μόνο αν έχει συμφιλιωθεί με τις δυνατότητες και τις επιδόσεις τους. Διαφορετικά θα του αποφέρουν μόνο την πικρή εκείνη γεύση της λάθος επιλογής, της ανάγκης διόρθωσης σκοπευτικού σφάλματος λόγω μειωμένων σκοπευτικών επιδόσεων και της πανίσχυρης ομπρέλας σκαγιών που περίμενε και τελικά δεν διαπίστωσε στην πράξη. Τα φυσίγγια διασποράς όντως προσφέρουν κάποιες επιπλέον δυνατότητες σε κάποια πολύ συγκεκριμένα κυνήγια. Δεν αποτελούν όμως πανάκεια και πάνω από όλα η υπεροχή τους σε κάποιες συνθήκες έχει πάντα το δικό της τίμημα. Το τίμημα των μειονεκτημάτων των φυσιγγίων διασποράς που αναφέρθηκαν παρά πάνω.
Στον πίνακα δοκιμών
Σε κάθε περίπτωση, μια πρακτική προσέγγιση, πέρα από τις θεωρητικές αναζητήσεις μας γύρω από τις επιδόσεις των φυσιγγίων, αποτελεί όχι κατευθείαν ο κυνηγότοπος, αλλά ο πίνακας δοκιμών. Εκεί μπορεί κανείς με άνεση να διαπιστώσει τις διαφορές, τα πλεονεκτήματα, αλλά και τα μειονεκτήματα των φυσιγγίων διασποράς σε σύγκριση με τα συμβατικά φυσίγγια. Και κάτι τελευταίο! Πολλοί είναι εκείνοι, που προσκολλημένοι στην παράδοση, επιμένουν ότι το φυσίγγι διασποράς είναι ένα σύγχρονο κατασκεύασμα χωρίς ουσιαστικά πλεονεκτήματα και χωρίς πραγματικές ενδείξεις χρήσης. Προτιμούν τα φυσίγγια με μάλλινη τάπα που στις μέρες μας έχουν γίνει εξαιρετικά δυσεύρετα, ή τα φυσίγγια με υποκατάστατα μάλλινης τάπας, συνήθως με τάπα από φυτικές ίνες.
