«Body Worlds»: Έκθεση με πραγματικά σώματα που έχουν διατηρηθεί μέσω πλαστινοποίησης

Μία από τις πιο σπουδαίες, επιτυχημένες εκθέσεις που έχουν παρουσιαστεί διεθνώς, προσελκύοντας περισσότερους από 50 εκατομμύρια επισκέπτες σε πάνω από 140 πόλεις της Αμερικής, της Αφρικής, της Ασίας και της Ευρώπης.

Το «Body Worlds» παρουσιάζει πραγματικά ανθρώπινα σώματα που έχουν διατηρηθεί μέσω «πλαστινοποίησης», μίας μεθόδου διατήρησης του ιστού του σώματος, η οποία εφευρέθηκε τη δεκαετία του 1970. Πρόκειται για το πνευματικό παιδί του Γκάντερ φον Χάγκενς, ενός Γερμανού γιατρού, διάσημου για το πρωτοποριακό έργο του στη διατήρηση του σώματος, καθώς και τις βιντεοσκοπημένες αυτοψίες του.

Όταν εμφανίζεται στο κοινό, ο Γκάντερ φον Χάγκενς φοράει πάντα μια μαύρη ρεπούμπλικα – μια αναφορά στο καπέλο που φοριόταν στον πίνακα του Ρέμπραντ το 1632, «Το μάθημα της ανατομίας του Δρ Νικολάες Τουλπ». Ο Χάγκενς, ο οποίος πάσχει από τη νόσο του Πάρκινσον, αποκάλυψε ότι θέλει το σώμα του να πλαστινοποιηθεί και να προστεθεί στην έκθεση όταν πεθάνει. Η ανατομία και η πλαστινοποίηση ενός ολόκληρου σώματος απαιτεί 1.500 ώρες εργασίας και συνήθως χρειάζεται τουλάχιστον ένα έτος για να ολοκληρωθεί.

Ο πρωταρχικός στόχος των δημιουργών της έκθεσης, Δρ. Αγγελίνα Γουάλεϊ και Δρ. Γκάντερ φον Χάγκενς, είναι η πρόληψη και η περίθαλψη της ανθρώπινης υγείας. Οι εκθέσεις «Body Worlds» σχεδιάστηκαν για να εκπαιδεύσουν το κοινό σχετικά με τις εσωτερικές λειτουργίες του ανθρώπινου σώματος και να δείξουν τις επιπτώσεις του υγιούς και ανθυγιεινού τρόπου ζωής.

Απευθυνόμενες κυρίως σε ένα μη εξειδικευμένο κοινό, οι εκθέσεις έχουν ως στόχο να εμπνεύσουν τους επισκέπτες να συνειδητοποιήσουν την ευθραυστότητα του σώματός τους και να αναγνωρίσουν την ανατομική ατομική ομορφιά του καθενός. Η έκθεση στοχεύει στο να ενισχύσει την αίσθηση της ατομικής υγείας, να δείξει τις δυνατότητες και τα όρια του σώματος αλλά και να θέσει το ζήτημα του νοήματος της ζωής.

Κάθε έκθεση «Body Worlds» περιέχει πραγματικά ανθρώπινα δείγματα, συμπεριλαμβανομένων ολόκληρων πλαστινοποιημένων συναρπαστικών σωμάτων, καθώς και μεμονωμένα όργανα, διαμορφώσεις οργάνων, αιμοφόρα αγγεία και διαφανείς φέτες σώματος.

Η πλαστινοποίηση οδηγεί τον επισκέπτη σε ένα συναρπαστικό ταξίδι κάτω από το δέρμα. Παρέχει ευρεία εικόνα για την ανατομία και τη φυσιολογία του ανθρώπινου σώματος. Εκτός από τις λειτουργίες των οργάνων, οι κοινές ασθένειες περιγράφονται με εύκολο τρόπο, συγκρίνοντας υγιή και προσβεβλημένα όργανα.

Δείχνουν τον μακροπρόθεσμο αντίκτυπο ασθενειών και εθισμών, όπως η κατανάλωση καπνού ή αλκοόλ και καταδεικνύουν τον μηχανικό τρόπο λειτουργίας των τεχνητών αρθρώσεων γόνατος ή ισχίου.
Μεμονωμένα δείγματα χρησιμοποιούνται για τη σύγκριση υγιών και ασθενών οργάνων, δηλαδή ενός υγιούς πνεύμονα με αυτόν του καπνιστή, για να τονιστεί η σημασία ενός υγιούς τρόπου ζωής. Τα πλαστινοποιημένα σώματα, με εικόνα ζωντανών οργανισμών, απεικονίζουν τις θέσεις αυτών των οργάνων μέσα στο ανθρώπινο σώμα.

Έρευνες σε επισκέπτες, που πραγματοποιήθηκαν σε πολλές πόλεις και χώρες, καταδεικνύουν τις θετικές επιπτώσεις που είχε η έκθεση «Body Worlds» σε αυτούς. Το 87% των επισκεπτών δήλωσε ότι γνώριζε περισσότερα για το ανθρώπινο σώμα μετά την επίσκεψή τους στην έκθεση, το 56% ότι άρχισε να σκέφτεται περισσότερο τη ζωή και τον θάνατο, το 79% αισθάνθηκε «βαθιά ευλάβεια» για το θαύμα του ανθρώπινου σώματος, το 68% αποχώρησε από την έκθεση με πολύτιμα κίνητρα για έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής ενώ το 47% ανέφερε ότι εκτιμούσε περισσότερο το σώμα του αφού είδε την έκθεση.

Όσον αφορά τις συνέπειες που επέφερε η παρακολούθηση της έκθεσης σε προσωπικό επίπεδο, το 68% των ερωτηθέντων αποφάσισε να δώσει μεγαλύτερη προσοχή στη σωματική του υγεία στο μέλλον, το 23% ήταν πιο πρόθυμο να δωρίσει όργανα αφού είδε την έκθεση, το 22% θα μπορούσε κάλλιστα να φανταστεί ότι θα δωρίσει το σώμα του για πλαστινοποίηση μετά τον θάνατο, το 32% δήλωσε ότι θα συμφωνούσε πιο εύκολα «το άψυχο σώμα του να ανοίξει για αυτοψία, για να προσδιοριστούν τα αίτια του θανάτου» και το 74% πως θα συνεχίσει να ασχολείται με την εμπειρία και τις γνώσεις που απέκτησε από τις εκθέσεις για αρκετό καιρό.

Μια επόμενη έρευνα επισκεπτών στη Βιέννη που πραγματοποιήθηκε έξι μήνες μετά το τέλος της έκθεσης, έδειξε σαφώς ότι ένα σημαντικό ποσοστό επισκεπτών άλλαξε πραγματικά τα πρότυπα συμπεριφοράς του για να ζήσει μια πιο υγιεινή ζωή: Το 9% των επισκεπτών δήλωσε ότι είχε καπνίσει λιγότερο και κατανάλωνε λιγότερο αλκοόλ, το 33% ακολούθησε μια πιο υγιεινή διατροφή, το 25% ασχολήθηκε με περισσότερες αθλητικές δραστηριότητες και το 14% έγινε πιο ευαισθητοποιημένο για το σώμα του.