Του Δημήτρη Δραχτίδη
Συνεχώς γράφουμε, μιλάμε και τονίζουμε για την ανάπτυξη του θηραματικού κεφαλαίου στην Ελλάδα. Πώς να εμπλουτίσουμε την ύπαιθρο με θηράματα. Όμως, οι απελευθερώσεις (ορτυκιών, περδίκων, φασιανών, λίγων λαγών και αγριόχοιρων) δεν φαίνεται να αγγίζουν το ποθητό αποτέλεσμα.
Τα απελευθερούμενα, προσαρμοσμένα πλήρως στην ασφάλεια των κλωβών, μα απροσάρμοστα εντελώς στην ανασφάλεια της φύσης, ελάχιστα τελικά (αν) θα καταφέρουν να επιβιώσουν. Καλούνται να επιβιώσουν σε έναν άγνωστο γι’ αυτά χώρο με πολυποίκιλους εχθρούς. Από τη σχεδόν ήμερη και ακίνδυνη κατάσταση των κλωβών, την αφθονία του νερού και της τροφής, τη συνεχή παρουσία του ανθρώπου ως τροφοδότη αυτών, την πλήρη άγνοια της αρπακτικότητας των φυσικών τους εχθρών, θα πρέπει μετά την απελευθέρωσή τους να προσαρμοστούν -όσο το δυνατόν γρηγορότερα-, στην άγρια και γεμάτη κινδύνους γι΄αυτά νέα φυσική κατάσταση: στη μετά δυσκολίας ανεύρεση νερού και τροφής, στην παρουσία του ανθρώπου, όχι πλέον ως τροφοδότη αλλά ως κυνηγού και επίσης να γλιτώσουν και από τους φυσικούς τους εχθρούς. Η κατάσταση μέσα στους κλωβούς όσο άνετη και να είναι δεν είναι ποτέ όμοια της φυσικής. Ένα απελευθερούμενο ορτύκι, για παράδειγμα, δεν έχει ποτέ τη δύναμη και την ταχύτητα του ξεπετάγματος που έχει ένα άγριο και δεν πιστεύω ότι θα την αποκτήσει ποτέ. Μία απελευθερούμενη πέρδικα θέλει αρκετό καιρό για να προσαρμοστεί στο νέο της περιβάλλον και πάλι μέχρι ενός βαθμού. Μέχρι τότε, όμως, είναι πολύ ευάλωτη.
Εύκολη λεία
Η φιλοσοφία των Κυνηγετικών Συλλόγων είναι η εξής: όσο περισσότερα θηράματα απελευθερωθούν τόσο αυξάνουν οι πιθανότητες επιβίωσής τους. Δυστυχώς, όμως, αν και κάθε χρόνο γίνονται απελευθερώσεις, οι πληθυσμοί παραμένουν σταθεροί με ελάχιστες αυξομειώσεις. Πέρασα από μια περιοχή στην οποία πριν μερικές ημέρες είχαν απελευθερωθεί ορτύκια και τυχαία βρήκα -σε απόσταση μεταξύ τους- δύο ή τρία ψόφια και φτερά από άλλα, πρόσφορη λεία των αρπακτικών. Ανήμπορα να αντισταθούν στους άμεσους κινδύνους γίνονται εύκολα η λεία τους. Γνωρίζουμε, επίσης, ότι η φύση μεριμνά από μόνη της για την οικολογική της ισορροπία. Θα αναφέρω ένα παράδειγμα. Πριν λίγα χρόνια στην περιοχή του Δομοκού εμφανίστηκαν τόσοι πολλοί αρουραίοι, καταστρέφοντας τα σπαρτά, ώστε ολόκληρη η περιοχή χαρακτηρίστηκε ως αρουραιόπληκτη. Σε κάθε μέτρο υπήρχε και τρύπα ποντικιού, στην οποία χώνονταν τα ποντίκια με τον διαπεραστικό τους χαρακτηριστικό ήχο. Η επέλαση των ποντικών τράβηξε συγχρόνως και τους πάσης φύσεως εχθρούς τους. Έτσι είχαν κάνει την εμφάνισή τους εκατοντάδες βαρβακίνες, που άλλες φορές έβλεπες μία κάθε δύο χιλιόμετρα, γεράκια, σαΐνια, κιρκινέζια και από εδάφους πάρα πολλά φίδια, αγριόγατοι και αλεπούδες. Ακόμη είχαν επιστρατευτεί και οι κατοικίδιες γάτες, τις οποίες συναντούσες πολύχρωμες και για αρκετά χιλιόμετρα έξω από τα χωριά. Συγκεκριμένα μία άσπρη είχε τουλάχιστον ένα τέταρτο, καιροφυλακτώντας σε στυλ φέρμας, σε μια τρύπα. Πέρασα γύρω στα πενήντα μέτρα μακριά της με τη σκύλα μου, μα είμαι σίγουρος ούτε καν μας αντιλήφθηκε. Τόσο πολύ ήταν απορροφημένη…
Ξέρει πολλά…
Στα ποντίκια βέβαια υπήρχε η φυσική έλξη των εχθρών τους, τους κάλεσε η ίδια η φύση, διότι είχε τραυματιστεί με τον υπερπληθυσμό η ισορροπία της. Στις απελευθερώσεις, όμως, θηραμάτων που δεν συντρέχουν οι ίδιοι λόγοι, δηλαδή δεν είναι φυσική η αύξηση του πληθυσμού ενός είδους και συνεπώς δεν επιστρατεύονται οι εχθροί του, αρκεί όμως να μυριστούν (την απελευθέρωση) μερικές αλεπούδες. Θα κυνηγούν στον τόπο εκείνο, προσκαλώντας κι άλλες, μέχρι να εξαφανίσουν τα απελευθερούμενα. Κι επειδή τώρα δεν μπορούν να μπουν στα καλά προφυλαγμένα κοτέτσια ή πτηνοτροφεία, έχουν εξελιχθεί σε άριστους κυνηγούς. Έβλεπα σε ένα ντοκιμαντέρ κάποτε, μία αλεπού να κυνηγάει έναν άγριο φασιανό στο χιόνι. Το θεώρησα ανόητο και αδιανόητο να τον πιάσει. Κάθε φορά που τον πλησίαζε, ο φασιανός ξεπεταγόταν, αλλά αυτή συνέχιζε. Μετά από περίπου πέντε-έξι ξεπετάγματα ο φασιανός κρύφτηκε στη ρίζα ενός δέντρου, όπου κατέφτασε η αλεπού και με ένα σάλτο τον έπιασε. Στο ντοκιμαντέρ έγραφε: “τα υπέρβαρα πουλιά, όπως είναι ο φασιανός, δεν αντέχουν πολλά ξεπετάγματα και φαίνεται ότι αυτό το γνώριζε η αλεπού!”.
Η κυρά-Μαριώ καταζητείται…
Εάν, λοιπόν, ισχύει αυτό και ο άγριος φασιανός δυσκολεύεται πολύ να ξεφύγει από την αλεπού, ας φανταστούμε τι συμβαίνει στον απελευθερωμένο. Πήγα σε μια περιοχή για μπεκάτσες, με ξέχιονα τα προσήλια και λίγο χιόνι στα σκιερά, και προς μεγάλη μου έκπληξη βλέπω μια αλεπού απέναντι στην πλαγιά να τρέχει να κρυφτεί, μια άλλη να περνάει σαν σφαίρα λίγα μέτρα μπροστά μου, μια τρίτη να έρχεται καταπάνω μου, έχοντας όμως το νου της στη σκύλα μου που την ακολουθούσε από μακριά, δεν με κατάλαβε και όταν με είδε ξαφνιάστηκε τόσο, προσπαθώντας να γλιτώσει, όμως την τουφέκισα. Εκείνες τις στιγμές αναρωτιόμουν ποιο είδος ενδημικού θηράματος θα μπορούσε να επιβιώσει και πολύ περισσότερο να ευημερήσει στην εν λόγω περιοχή, όταν αυτή είναι γεμάτη αλεπούδες; Κάποτε η ύπαιθρος ήταν γεμάτη θηράματα, μα όλοι οι κυνηγοί δεν κυνηγούσαν θηράματα. Ένας ικανός αριθμός κυνηγών ασχολείτο με το κυνήγι της αλεπούς, το οποίο ήταν μάλιστα και προσοδοφόρο λόγω της επικήρυξης. Κάποτε, σπάνια έβλεπες αλεπού λόγω του κυνηγίου της, τώρα βλέπεις ακόμα και στις εθνικές οδούς, χώρια πόσες είναι σκοτωμένες από αυτοκίνητα. Δεν είναι τυχαίο το έφιππο και μετά πολλών σκύλων κυνήγι της στην Αγγλία, το οποίο μάλιστα είναι και εθνικό σπορ. Για να επιτύχουμε, λοιπόν, πληθυσμιακές αυξήσεις του ενδημικού μας θηράματος θα πρέπει να μειώσουμε τον υπερπληθυσμό της κυρα-Μαριώς. Ο μοναδικός εχθρός τής αλεπούς είναι ο άνθρωπος, αφού και στις ασθένειες εμφανίζει ανοσία. Είναι επιτακτική η ανάγκη να δοθούν νέα κίνητρα, ώστε να συνεχιστεί και να αυξηθεί το κυνήγι της, μειώνοντας έτσι τον αριθμό της. Πριν δύο δεκαετίες περίπου, ένα μέτρο αποτελεσματικότατο που ίσχυε ήταν η χρηματική επικήρυξή της, τώρα αν δεν μπορεί να ισχύσει το ίδιο ας βρεθεί κάποιο άλλο!
