και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους
Τα όπλα, ως συνδυασμός τέχνης και μηχανολογικής εφαρμογής, διαφέρουν σημαντικά ανάλογα με τη χώρα προέλευσής τους. Μπορεί οι πατέντες του μηχανισμού ενός όπλου να είναι άμεσα κοινοποιήσιμες ή αντίθετα να προστατεύονται από κάποιο δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για ένα χρονικό διάστημα. Η αισθητική όμως του όπλου φέρει αναπόφευκτα τη σφραγίδα του κατασκευαστή του και κατ’ επέκταση του λαού στον οποίο αυτός ανήκει.
Δεν χρειάζεται να είναι κανείς «ειδικός» περί τα όπλα για να ξεχωρίσει ένα αγγλικό από ένα γερμανικό λειόκαννο. Χρειάζεται όμως να ξέρει αρκετά καλά τα όπλα και την ιστορία τους για να διακρίνει ένα αγγλικό από ένα ισπανικό πλαγιόκαννο με ολόκληρες φωτιές (sidelock). Το γιατί θα εξηγηθεί παρακάτω μέσα από μια σύντομη αναφορά στα κύρια χαρακτηριστικά τής κάθε «εθνικής» σχολής.
Εξετάζοντας τα λειόκαννα διακρίνει κανείς οκτώ τουλάχιστον βασικές σχολές και κάποιες δευτερεύουσες, όπως για παράδειγμα τη Φιλανδική σχολή, που λόγω οικονομίας χώρου δεν θα αναφερθούν εδώ.
Οι οκτώ βασικές σχολές που θα αναφέρουμε είναι: η Αγγλική, η Ισπανική, η Γαλλική, η Αυστρογερμανική, η Ιταλική, η Βελγική, η Αμερικανοϊαπωνική και η Ανατολικοευρωπαϊκή σχολή.
1. Η Αγγλική σχολή
Μπορεί να άργησαν να μυηθούν στο κυνήγι οι Βρετανοί και να άφησαν πολύ χρόνο, όπως και τον τίτλο του πρωτοπόρου, στους Γάλλους και τους Ρώσους. Κατάφεραν όμως να είναι εδώ και δύο περίπου αιώνες οι αδιαφιλονίκητοι «ηγέτες» των ποιοτικών οπλοκατασκευών. Έβαλαν τους κανόνες στο σύγχρονο λειόκαννο, προσέφεραν τις περισσότερες ευρεσιτεχνίες στην εξέλιξή του και ελάχιστοι γνώστες σήμερα αμφισβητούν ότι τα καλύτερα όπλα του κόσμου προέρχονται από τη Μεγάλη Βρετανία. Από τον «πατριάρχη» των οπλοκατασκευών τον Manton, στους «top three» Boss, Purdey και Holland & Holland, και από ‘κει σε μΙα ατελείωτη λίστα μεγάλων ονομάτων στο Λονδίνο, το Μπέρμιγχαμ, τη Σκοτία και την αγγλική επαρχία, συναντάει κανείς κατασκευαστές με κοινά χαρακτηριστικά:
α. Την απόλυτη αδιαλλαξία σε θέματα ποιότητας και λειτουργικότητας (εργονομίας).
β. Την αποστροφή στα αυτογεμή και την εμμονή στο ποιοτικό πλαγιόκαννο, που μόνο η ανάγκη «εμπορικής εισβολής» στην ενδιαφέρουσα αμερικανική αγορά, τους έκανε να κατασκευάσουν και κάποια, ελάχιστα ποσοστιαία, αλληλεπίθετα δίκαννα. Άσχετα αν τα αλληλεπίθετα αυτά παραμένουν μέχρι σήμερα τα ακριβότερα λειόκαννα της ιστορίας.
γ. Την παραγωγή αρκετών όπλων σε ζευγάρια, με αυτόματη ασφάλεια και κάποιες φορές με αυτόματο ή διευκολυνόμενο άνοιγμα (self opener ή easy opener) για διευκόλυνση όσων ευγενών κυνηγούν με υπηρέτη – γεμιστή.
δ. Την εξαιρετική μακροζωία των οπλοκατασκευών τους, τη λεπτή γραμμή και το χαρακτηριστικό σκάλισμα με μπουκέτα και γιρλάντες, «δανεισμένο» κατευθείαν από τους σκαλιστές ρολογιών τσέπης του προπερασμένου αιώνα.
ε. Το μεγάλο μήκος καννών (συνήθως 30 ίντσες, δηλαδή 76 περίπου εκατοστά), ανεξάρτητα από το βαθμό σύσφιγξης (τσοκαρίσματος).
2. Η Ισπανική σχολή
Σχεδόν στο σύνολό της προερχόμενη από Βάσκους δεξιοτέχνες οπλουργούς, με μητρόπολη το γνωστό Eibar, η ισπανική σχολή εκμεταλλεύτηκε το οικονομικά δυσπρόσιτο των φημισμένων αγγλικών όπλων και σύντομα απέκτησε τη φήμη των κατασκευών – απομίμηση αγγλικών όπλων. Κάποια από τα όπλα αυτά ελάχιστα έχουν να ζηλέψουν από αγγλικά όπλα που με τη σειρά τους θα ζήλευαν πολύ τα κοστολόγια και την τιμή των ισπανικών. Κάποια άλλα αποτελούν, βέβαια, μέτριες ή και κακές απομιμήσεις. Απευθυνόμενοι στη μεγάλη ομάδα υποψήφιων αγοραστών που λατρεύουν τα αγγλικά όπλα, αλλά δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να τα προσπελάσουν, οι Ισπανοί δημιούργησαν μακρά ιστορία τίμιων, αξιόπιστων, στιβαρών και συχνά όμορφων οπλοκατασκευών. Ο Garbi, ο Arizabalaga, ο Grulla, η Arrieta, το θρυλικό Aya No1 και βέβαια η παλιά φίρμα Victor Sarasqueta που δεν υπάρχει πια, είναι κάποια από τα κορυφαία ονόματα των ισπανικών οπλοκατασκευών, με κοινά χαρακτηριστικά:
α. Κύριο βάρος στην κατασκευή πλαγιόκαννων και αλληλεπίθετων δίκαννων, με μικρή μόνο παραγωγή αυτογεμών.
β. Ποιοτικά sidelock σε εξαιρετικά χαμηλές τιμές.
γ. Απομιμήσεις «γραμμής» των δύο κλασικών Άγγλων κατασκευαστών, Purdey και Holland & Holland.
δ. Χρωμιωμένες εσωτερικά κάννες, ακόμα και σε κάποια από τα πολύ ακριβά μοντέλα τους.
ε. Ιδιαίτερα ποιοτικό σκάλισμα στα χειροποίητα μοντέλα τους.
στ. Μπροντζοκόλληση στη ρίγα πολλών όπλων τους που θεωρείται ως ένα από τα βασικά μειονεκτήματά τους.
3. Η Γαλλική σχολή
Αν η εμπειρία μετριέται με το χρόνο, οι Γάλλοι διαθέτουν σίγουρα τη μακροβιότερη ιστορία στις οπλοκατασκευές. Η εθνική τους οπλοβιομηχανία, η Manufrance, κατάφερε να διαδώσει τα εμπορικά της μοντέλα με το όνομα Robust για αρκετές δεκαετίες σε όλη την Ευρώπη και σε απίστευτους αριθμούς. Κατασκεύασε όμως και το κορυφαίο σε αντοχή και εμφάνιση Ideal, που μέχρι σήμερα αποτελεί σημείο αναφοράς στις οπλοκατασκευές. Η ευρηματικότητα των οπλοκατασκευαστών της γαλλικής μητρόπολης των όπλων, του Saint Etiene, έδωσε μηχανισμούς και δείγματα όπλων με μοναδική πρωτοτυπία και φανατικούς λάτρεις. Τα γαλλικά όπλα είναι όντως κάτι ξεχωριστό! Αρκεί να σκεφτούμε τις ιδιαιτερότητες του Darne, του Charlin, του Brettone και τη μοναδική ποιότητα του Grange και άλλων οικοτεχνιών που κατατάσσονται στις κορυφαίες του κόσμου. Τα κοινά τους χαρακτηριστικά είναι:
α. Φίνες, ανθεκτικές και κατά κανόνα ελαφροβαρείς κατασκευές.
β. Ελευθερία σχεδίασης που συχνά χρεώνει τα όπλα με πολύπλοκους και δυσνόητους στη λειτουργία τους μηχανισμούς.
γ. Μεγάλη διάδοση των βραχύκαννων εκδόσεων και μάλιστα από πολύ νωρίς.
δ. Τεράστια γκάμα ποιοτήτων, από πολύ φτηνά ως πανάκριβα αριστουργήματα.
ε. Εξαιρετική αντιστοιχία εμφάνισης και υλικών (σκαλίσματος και ξύλων), με την ουσιαστική ποιότητα του όπλου (λείανση και εφαρμογές μηχανισμού).
4. Η Αυστρογερμανική σχολή
Διαθέτει την πλουσιότερη ίσως παράδοση σε ραβδωτά κυνηγετικά όπλα, κάθε τύπου. Δίνει όσο καμία άλλη σχολή βάρος στη στιβαρότητα των οπλοκατασκευών και στην επιλογή της ποιότητας ατσαλιού για τις κάννες. Γέννησε, διέδωσε και ανέπτυξε οκτώ τουλάχιστον τύπους όπλων κυνηγίου που διαθέτουν συνδυασμό λείων και ραβδωτών καννών σε τρίκαννες και σπανιότερα δίκαννες εκδόσεις. Διέδωσε για δεκαετίες στα λειόκαννά της το διαμέτρημα 16, ως ανάγκη να μειώσει το βάρος στα περίφημα τρίκαννά της (drillings), χωρίς να πλήξει σημαντικά την αποτελεσματικότητα των λείων καννών τους. Η σκλήρυνση στις βάσεις των όπλων της παραμένει παροιμιώδης. Τα χοντροκομμένα «αραβουργήματα» και οι κυνηγετικές παραστάσεις στο σκάλισμα των όπλων της ξεχωρίζουν από μακριά. Μητροπόλεις των οπλοκατασκευών σε Αυστρία και Γερμανία, το Ferlach και το Suhl αντίστοιχα. Κοινά χαρακτηριστικά των όπλων τους:
α. Απίστευτη αντοχή στη χρήση.
β. Εκπληκτική ευρηματικότητα στη σχεδίαση όπλων που συνδυάζουν ραβδωτές και λείες κάννες.
γ. Εξαιρετική ποιότητα σκλήρυνσης στη βάση (μπάσκουλα) των όπλων της.
δ. Συχνές ιδιαιτερότητες στη σχεδίαση των κοντακιών (κοντάκια με εξαιρετικά επιμήκη και γυριστή πιστολοειδή λαβή, κοντάκια με μάγουλο στην πλαϊνή επιφάνεια, κοντάκια με κυρτή ράχη τύπου hogsback).
ε. Ιδιαίτερο, χοντροκομμένο, αλλά γι’ αυτό ακριβώς το λόγο ανθεκτικό στις κρούσεις και την αποτριβή σκάλισμα.
στ. Σφιχτά κατά κανόνα τσοκαρίσματα και συνήθως μεσαία μήκη καννών (70 ή 71 εκατοστά).
5. Η Ιταλική σχολή
Είναι η εμπορικότερη σχολή, αλλά και η πιο δύσκολη για να αναφερθεί κανείς, επισημαίνοντας κοινά χαρακτηριστικά στις κατασκευές της. Δεν υπάρχει ποιότητα –από τη χαμηλότερη ως την υψηλότερη– όπως δεν υπάρχει και τύπος όπλου που να μη συναντάει κανείς στις ιταλικές οπλοκατασκευές. Αναμφισβήτητο πλεονέκτημά τους η προσαρμοστικότητα που διαθέτουν στη ζήτηση της παγκόσμιας αγοράς. Παρ’ ότι την Ιταλία τη γνωρίζουν οι περισσότεροι για τα αυτογεμή της, διαθέτει μεγάλη γκάμα ποιοτήτων, τόσο σε πλαγιόκαννα όσο και σε αλληλεπίθετα δίκαννα. Δίπλα σε επιτυχημένους εμπορικούς γίγαντες, όπως η Beretta, η Benelli, η Breda, η Franchi και άλλοι, υπάρχουν ονόματα που έγραψαν ιστορία αποκλειστικά στο πανάκριβο ποιοτικό δίκαννο, όπως οι F.lli Rizzini, η Fabbri, η Piotti, η Desenzani, η Famars, η Peruzini & Visini και η Luciano Bossis. Χαρακτηριστικά των Ιταλών κατασκευαστών (όσο κοινά μπορεί να είναι αυτά σε μια τόσο μεγάλη γκάμα οπλοκατασκευών) είναι:
α. Η ιταλική φινέτσα που συναντάται σε κάθε ιταλικό προϊόν.
β. Το συνακόλουθα μεγαλύτερο βάρος στο σκάλισμα και στην ποιότητα ξύλων στο κοντάκι και τον ξυστό (πάπια).
γ. Η βιομηχανική ανάπτυξη και τελειοποίηση των αυτογεμών.
δ. Η εργονομία και η εξαιρετική αίσθηση των όπλων αυτών στα χέρια του κυνηγού, συχνά ανεξάρτητη από τη συνολική ποιότητα κατασκευής.
ε. Η μοναδική αίσθηση σκανδάλης σε κάποια όπλα, όπως στα Perazzi που κατακλύζουν τα ευρωπαϊκά σκοπευτήρια.
6. Η Βελγική σχολή
Πολλοί θεωρούν –κατά τη γνώμη μου όχι άδικα– ότι τα βελγικά όπλα βρίσκονται δίπλα ή αμέσως μετά τα αγγλικά, στην κορυφή των ποιοτικών κατασκευών. Τα ονόματα των Βέλγων κατασκευαστών αμέτρητα. Και παρ’ όλα αυτά, το καθεστώς που επέτρεπε στους τεχνίτες να δουλεύουν για τον εαυτό τους μετά το ωράριό τους στις βελγικές οπλοοικοτεχνίες, χωρίς όμως να υπογράφουν τα όπλα τους, φέρνει μέχρι τις μέρες μας πολλά ποιοτικά βελγικά όπλα χωρίς αναγραφόμενο κατασκευαστή. Δεν μιμήθηκαν τους Άγγλους, παρ’ ότι πολλά όπλα τους μοιάζουν με τα αγγλικά. Κατέγραψαν διπλώματα ευρεσιτεχνίας στις οπλοκατασκευές που άφησαν εποχή. Με εξαίρεση τα βελγικά Browning, οι περισσότερες εταιρείες δεν επιβίωσαν εμπορικά, παρά την ύψιστη ποιότητά τους. Άφησαν, όμως, στην ιστορία των όπλων γιγάντια ονόματα όπως η Francotte, η Lebeau Courally, η Branquaert, η Britte, η Defourny, η Thirifay, η Thonon και πολλά άλλα. Κοινά χαρακτηριστικά τους είναι:
α. Το κατά κανόνα μικρό βάρος, με εξαίρεση τα βελγικά Browning.
β. Το μεγάλο συνήθως μήκος καννών (75 ή 76 εκατοστών).
γ. Η ανυπέρβλητη αντοχή τους τόσο στα πλαγιόκαννα όσο και στα αλληλεπίθετα, αντοχή που κάνει το Β25 της Browning να θεωρείται μέχρι σήμερα ένα από τα πιο στιβαρά όπλα.
δ. Η μέτριας ποιότητας επιφανειακή σκλήρυνση στη βάση τους.
ε. Το συνήθως αχρωμίωτο εσωτερικό των καννών που φημίζονται για τις εξαιρετικές κατανομές τους.
7. Η Αμερικανοϊαπωνική σχολή
Η Αμερική θεωρείται η πατρίδα των αυτογεμών. Το τέλος του πολέμου Βορείων και Νοτίων άφησε στη χώρα αυτή υποδομή που ευνοούσε την ταχεία ανάπτυξη και εξέλιξη της βιομηχανίας των όπλων. Ανεξάρτητα αν εταιρείες πλαγιόκαννων όπως η Parker, η Fox, η Smith και αργότερα η Ruger, η Miroku και η SKB κατασκεύασαν πλαγιόκαννα ή αλληλεπίθετα ανυπέρβλητης αντοχής, οι μεγαλύτερες πωλήσεις οι οποίες έκαναν γνωστά τα αμερικανικά όπλα παγκοσμίως έγιναν σε αυτογεμή της Remington, της Winchester, της Savage και άλλων. Η συνεργασία Αμερικής και Ιαπωνίας στα κυνηγετικά όπλα είναι τόσο στενή που κάνει δυσδιάκριτες τις διαφορές ανάμεσα στις δύο χώρες, ως προς την προέλευση των όπλων. Κοινά χαρακτηριστικά τους είναι:
α. Μεγάλο βάρος στην αντοχή, χωρίς ιδιαίτερη μέριμνα στην εξωτερική εμφάνιση.
β. Επιθετικό και κάποιες φορές μιλιταριστικό design.
γ. Συχνή χρήση συνθετικών υλικών στο κοντάκι και τον ξυστό (πάπια).
δ. «Συμπάθεια» σε κάννες με θαλάμες magnum.
ε. Εξαιρετική αντοχή των καννών σε πιέσεις, παρ’ ότι δεν διαθέτουν Εθνική Τράπεζα Δοκιμών για να σφραγιστούν τα maximum όρια πιέσεων στις κάννες.
στ. Ανταγωνιστικές τιμές λόγω εξαιρετικά μαζικής παραγωγής.
8. Η Ανατολικοευρωπαϊκή σχολή
Αν οι πρώην Ανατολικές χώρες διέθεταν μέριμνα στη σχεδίαση και την καλαισθησία των όπλων τους, διατηρώντας ίδιες τις τιμές τους, δύσκολα θα μπορούσε να τις ανταγωνιστεί οποιοσδήποτε άλλος οπλοκατασκευαστής. Η πρώην Σοβιετική Ένωση, η πρώην Γιουγκοσλαβία, η πρώην Τσεχοσλοβακία και η Ουγγαρία κατασκεύασαν κάποια από τα στιβαρότερα όπλα καθημερινής χρήσης και συνεχίζουν μέχρι σήμερα στην ίδια φιλοσοφία, έχοντας ως αιχμή του δόρατος στην εμπορική τους πολιτική έναν αχτύπητο συνδυασμό ποιότητας και τιμής (best value for money). Κοινά χαρακτηριστικά τους είναι:
α. Απίστευτα χαμηλή τιμή πώλησης για την προσφερόμενη ποιότητα.
β. Ιδιαίτερα υποβαθμισμένη αισθητική στην εξωτερική εμφάνιση του όπλου.
γ. Στιβαρότητα, αξιοπιστία και άψογη λειτουργικότητα.
δ. Περιφρόνηση στην ποιότητα των ξύλων του κοντακιού και του ξυστού και στα σκαλίσματα της βάσης.
ε. Μεσαίο ή αυξημένο βάρος, συνδυασμένο με κάννες συνήθως έντονα τσοκαρισμένες.
Αυτά είναι επιγραμματικά τα χαρακτηριστικά κάθε σχολής, σε κάθε περίπτωση με αρκετές εξαιρέσεις για να επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Μια πιο αναλυτική αναφορά θα απαιτούσε όχι μόνο πολύ μεγάλο αριθμό σελίδων, αλλά και ξεχωριστή ενασχόληση με κάθε έναν κατασκευαστή.
