«Μινιατούρες» διαμετρήματος 12
Ενώ η τεχνολογία καλπάζει, είναι κοινός τόπος ότι η ουσιαστική εξέλιξη του κυνηγετικού λειόκαννου έχει σταματήσει στα 1930. Αρθρογράφοι, οπλογνώστες, ιστορικοί των όπλων και απλοί κυνηγοί διαπιστώνουν καθημερινά ότι στο κυνηγετικό δίκαννο ισχύει ο κανόνας «όσο παλιότερο, τόσο καλύτερο»…
Με ασάφεια, αλλά εύκολα, εντοπίζουμε τις αιτίες της ποιοτικής έκπτωσης των σύγχρονων λειόκαννων, στη μαζικοποίηση της παραγωγής τους και στην εκβιομηχάνιση. Δυσκολευόμαστε όμως να εντοπίσουμε τα χαρακτηριστικά εκείνα που χάθηκαν στις σημερινές οπλοκατασκευές και που ήταν η γενεσιουργός δύναμη της αίγλης των παλιών, καλών όπλων.
Στην εποχή που οι ευρεσιτεχνίες, η ευρηματικότητα, η παράδοση και η τελειομανία ήταν τα κύρια μέσα προώθησης των προϊόντων των οπλοκατασκευαστών, ενώ η διαφήμιση ερχόταν σε δεύτερη μοίρα, όλα ήταν δύσκολα στην κατασκευή τους και εύκολα στην κατανόησή τους. Σήμερα έχω την αίσθηση ότι συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο.
Η «χαμένη αθωότητα» των λειόκαννων
Προσπαθώντας να κωδικοποιήσω τα στοιχεία του λειόκαννου που χάθηκαν στις σύγχρονες οπλοκατασκευές, δύο έννοιες έρχονται στο μυαλό μου: η αρμονία και η τελειομανία.
Η τελειομανία δεν χρειάζεται περαιτέρω ανάλυση. Συνοψίζεται στην προσπάθεια των παλιών τεχνιτών να προσδώσουν απόλυτη ακρίβεια και ποιότητα ακόμα και στο πλέον δευτερεύον στοιχείο μιας οπλοκατασκευής. Όσοι έχουν προσέξει σε παλιά δίκαννα την εφαρμογή και το φινίρισμα μιας μικροσκοπικής ασφαλειόβιδας που δεσμεύει τη βίδα που κρατάει το μοχλό ανοίγματος, καταλαβαίνουν τι εννοώ.
Η αρμονία των λειόκαννων οπλοκατασκευών όμως, είναι το μεγαλύτερο μυστικό της ποιότητας των παλιών όπλων. Και αυτό γιατί πέρα από την αρμονία αυτής καθ’ αυτής της οπλοκατασκευής επεκτείνεται και στη σχέση του λειόκαννου με τα πυρομαχικά του, όπως και στη σχέση του λειόκαννου με τον κυνηγό ή σκοπευτή – χρήστη του. Αυτή η αρμονία είναι που χάθηκε πρώτη στις σύγχρονες, μαζικές οπλοκατασκευές. Γιατί είναι τελείως διαφορετικό να κατασκευάζεται ένα όπλο ξέροντας εκ των προτέρων το μελλοντικό κάτοχό του και τελείως διαφορετικό να κατασκευάζεται με το βλέμμα και τη σκέψη του κατασκευαστή στραμμένα σε κάποιο «μέσο όρο» χρηστών.
Οι βασικότερες αρχές της αρμονίας των οπλοκατασκευών είναι λίγο πολύ γνωστές. Το δίκαννο είχε ως ιδανικό βάρος το βάρος της γόμωσης σε σκάγια που συνήθως θα προωθούσε, επί 96 φορές. Το πίσω μέρος του όπλου (κοντάκι και μπάσκουλα) έπρεπε να παρουσιάζει έντονα εμπροσθοβαρείς τάσεις και το πρόσθιο μέρος του όπλου (κάννες και ξυστός) έντονα οπισθοβαρείς τάσεις, για να διαθέτει το όπλο καλό ζύγισμα. Και πάει λέγοντας…
Βλητικές παράμετροι και… εμμονές
Μεγάλη σημασία έδιναν οι Άγγλοι οπλοκατασκευαστές και οπλογνώστες στον τύπο των φυσιγγίων. Ενώ η διάμετρος των σκαγιών τους απασχολούσε ελάχιστα και επέλεγαν για τα περισσότερα θηράματα σκάγια Νο6, σύμφωνα με την αγγλική αρίθμηση (Νο7 στην ιταλική αρίθμηση), έδιναν μεγάλη βάση στο ύψος της κολώνας των σκαγιών. Και όχι άδικα. Είναι γνωστό ότι όσο ψηλότερη είναι η κολώνα των σκαγιών, τόσο περισσότερα και πιο έντονα παραμορφωμένα σκάγια θα έχουμε στη βάση της, πράγμα που επιβαρύνει κατ’ ελάχιστο τη συγκέντρωση κατά μεγάλο βαθμό όμως την ποιότητα ισοκατανομής της τουφεκιάς.
Και πάνω σ’ αυτό το θέμα, σιωπηρά και άτυπα, διαμορφώθηκαν δύο σχολές.
Η πρώτη σχολή πρέσβευε ότι η αξιολόγηση της κολώνας γόμωσης γίνεται με βάσει το πόσο πλησιάζει στο «ιδανικό πρότυπο», που είναι μία κολώνα σκαγιών με ύψος ίσο με τη διάμετρό της. Η γόμωση αυτή χαρακτηρίστηκε καταχρηστικά ως «κυβική γόμωση» και για την ιστορία αναφέρω ότι είναι η γόμωση βάρους μίας ουγκιάς (28,5 γραμμαρίων περίπου), με σκάγια Νο7, στο διαμέτρημα 12.
Η δεύτερη σχολή πρέσβευε το αυτονόητο: ότι δηλαδή, ανεξάρτητα από τη σχέση ύψους και διαμέτρου της κολώνας των σκαγιών, όσο μικρότερο ύψος είχε η κολώνα των σκαγιών, τόσο λιγότερες παραμορφώσεις και άρα τόσο καλύτερη κατανομή θα είχαμε. Αυτή ακριβώς η φιλοσοφία είναι που διατήρησε μέχρι τα μέσα του περασμένου αιώνα τα διαμετρήματα 4, 8 και 10, για τις βαριές γομώσεις που απαιτούσε το κυνήγι των υδροβίων. Και βέβαια αυτή η φιλοσοφία είναι που γέννησε τα αρμονικότερα κατά τη γνώμη μου, τελειότερα σε αίσθηση και απίστευτα σε επιδόσεις, όπλα των δύο ιντσών.
Όπλα με θαλάμες 2 ιντσών
Τι είναι τελικά τα 2ιντσα όπλα; Καταρχήν είναι μία εναλλακτική προσέγγιση στο διαμέτρημα 20. Είναι όπλα διαμετρήματος 12 με θαλάμες μήκους δύο μόλις ιντσών (5 εκατοστών περίπου), που προορίζονται για γομώσεις βάρους 25 περίπου γραμμαρίων. Έχουμε λοιπόν το κλασικό βάρος γόμωσης ενός 20αριού στο διαμέτρημα 12. Και τα οφέλη από μία τέτοια οπλοκατασκευή είναι πολλά:
1. Έχουμε ένα όπλο διαμετρήματος 12, με βάρος μικρότερο από ένα 20άρι, βάρος που προσεγγίζει τα όρια ενός αντίστοιχου όπλου διαμετρήματος 28.
2. Έχουμε ένα βάρος γόμωσης αντίστοιχο με του 20αριού, αλλά με πολύ χαμηλότερη κολώνα σκαγιών, πράγμα που προσδίδει μεγαλύτερη ταχύτητα στη γόμωση με εκπληκτικά χαμηλές πιέσεις και εξαίρετη κατανομή.
3. Δεδομένου ότι η διατομή της κάννης παραμένει μεγάλη (η κάννη είναι διαμετρήματος 12), αλλά η γόμωση είναι πολύ ελαφριά, μειώνονται δραστικά οι αναπτυσσόμενες πιέσεις. Έτσι απαιτείται εξαιρετικά λεπτό τοίχωμα καννών που προσδίδει ελάχιστο βάρος στην οπλοκατασκευή και επιπλέον εξαιρετικό ζύγισμα, αφού το βάρος των καννών και του κοντακίου είναι εκείνο που βρίσκεται έξω από το τμήμα του όπλου που περικλείεται ανάμεσα στα χέρια του κυνηγού, προκαλώντας τάσεις στροφορμής κατά το σήκωμα του όπλου (εμπροσθοβαρές και οπισθοβαρές).
4. Έχουμε πολύ μικρό όγκο πυρομαχικών, με αποτέλεσμα να μπορούμε να μεταφέρουμε άκοπα στο κυνήγι μεγαλύτερη ποσότητα φυσιγγίων. Αυτό ισχύει και στο 20άρι, μόνο που εκεί έχουμε μείωση του πάχους των φυσιγγίων, ενώ στα 2ιντσα όπλα έχουμε δραστική μείωση του ύψους των φυσιγγίων τους.
Διαφορές των 2ιντσων όπλων από τα 20άρια
Συγκρίνοντας κανείς ένα 12άρι με θαλάμη δύο ιντσών με ένα αντίστοιχης ποιότητας 20άρι, δυσκολεύεται να βρει πλεονεκτήματα στο δεύτερο. Σε ίδιο βάρος γόμωσης ένα 2ιντσο 12άρι μπορεί να δώσει μικρότερο λάκτισμα, χαμηλότερες πιέσεις, μεγαλύτερες αρχικές ταχύτητες και μακράν καλύτερη κατανομή. Όσο για το όπλο, σαφώς ένα 2ιντσο 12άρι έχει μικρότερο βάρος και απείρως καλύτερο ζύγισμα από ένα αντίστοιχης ποιότητας 20άρι.
Μοναδικό επιχείρημα υπέρ του 20αριού παραμένει η δυνατότητά του να προωθεί στις magnum και super magnum εκδόσεις του πολύ βαρύτερες γομώσεις. Γιατί όμως τότε να μην προτιμήσουμε ένα κλασικό 12άρι που θα μας δώσει το ίδιο βάρος γόμωσης με χαμηλότερη κολώνα σκαγιών;
Μειονεκτήματα των 2 ιντσών όπλων
Όσο και αν προσπαθήσει κανείς, αδυνατεί να εντοπίσει μειονεκτήματα σε ένα 2ιντσο όπλο. Τουλάχιστον μειονεκτήματα που να πηγάζουν από την ίδια τη φύση του όπλου. Το μοναδικό μειονέκτημα των όπλων αυτών προέκυψε κατευθυνόμενα και από εξωγενείς παράγοντες: από την ίδια τη βιομηχανία. Ακριβέστερα από τη φιλοσοφία της σύγχρονης βιομηχανικής, μαζικής παραγωγής όπλων που απαιτεί «όλα ίδια». Είναι η ίδια φιλοσοφία που εξαφάνισε τα περισσότερα διαμετρήματα του παρελθόντος. Αυτή δεν συμπαρέσυρε μόνο τα 2ιντσα όπλα στην αφάνεια, αλλά και τα πυρομαχικά τους. Και βέβαια είναι πολύ σοβαρό μειονέκτημα η έλλειψη πυρομαχικών για ένα όπλο.
Μέχρι σήμερα ξέρω τέσσερις μόνο κυνηγούς στην πατρίδα μας που διαθέτουν 2ιντσο όπλο. Το πρόβλημα των πυρομαχικών το λύνουν είτε προμηθευόμενοι από την Αγγλία φυσίγγια 2ιντσα που εξακολουθεί να παράγει η εταιρεία Eley, είτε κόβοντας κάλυκες στα 50 χιλιοστά και απευθυνόμενοι σε κάποιον Έλληνα κατασκευαστή φυσιγγίων για να τους τα γεμίσει.
Ένα μοναδικό Holland & Holland
Το «Centenary» της Holland & Holland, είναι ένα επετειακό Dominion, μεγάλης συλλεκτικής αξίας. Ένα τέτοιο 2ιντσο όπλο έφτασε πρόσφατα στα χέρια μου και αποτέλεσε την αφορμή αυτού του άρθρου. Οφείλω να ομολογήσω ότι ποτέ στο παρελθόν δεν είχα νιώσει κρατώντας ένα λειόκαννο διαμετρήματος 12, τόσο έντονα την αίσθηση του τέλειου ζυγίσματος, συνδυασμένη με το εξαιρετικά χαμηλό βάρος. Ήταν πραγματικά κάτι υπέροχο! Ήταν αυτό που λέμε όπλο με ψυχή! Το κρατούσες στα χέρια σου και σου δημιουργούσε έντονα την τάση να το επωμίσεις. Και όλο αυτό μαζί με την απορία του λακτίσματος που θα είχε, της ποιότητας κατανομών που θα έδινε και λοιπά.
Το όπλο συνοδευόταν από την εξαίρετη, αυθεντική, δερμάτινη βαλίτσα του και το κλασικό, αγγλικό κάλυμμα που προστατεύει τη βαλίτσα από αμυχές. Η ταρταρούγα του, σωσμένη στη διάρκεια του χρόνου λόγω πολύ μικρής χρήσης, συμπλήρωνε το πολύ ιδιαίτερο, λιτό και σπάνιο για Dominion σκάλισμα του όπλου. Το ευτύχημα όμως είναι ότι το όπλο συνοδευόταν από κάποιες χιλιάδες 2ιντσα φυσίγγια της Eley, που θα το βοηθήσουν να συνεχίσει την κυνηγετική του ζωή, χωρίς να καταδικαστεί στην πρώιμη «συνταξιοδότησή» του στον οπλοβαστό κάποιας συλλογής.
Από δω και πέρα νομίζω ότι οι φωτογραφίες αυτού του άρθρου μπορούν να αποδώσουν περισσότερα από τα γραφόμενά μου. Αν κάτι είναι δύσκολο να μεταφέρουν στον αναγνώστη είναι μόνο εκείνη τη μοναδική, απίστευτη αίσθηση που δίνει ένα τέτοιο όπλο στα χέρια: χειροποίητο, αγγλικό, επώνυμο και πάνω απ’ όλα… 2ιντσο!
