Μονεμβασιά, Μονεμβάσια ή Μονεμβασία, όπως και να την πείτε σωστό είναι.
Η ονομασία αυτής της περιοχής προέρχεται από τα συνθετικά «μόνη» και «έμβασις» (είσοδος). Μόνη είσοδος, καθώς η πύλη για να μπεις στην καστροπολιτεία της Μονεμβασιάς είναι μία και μοναδική. Τουλάχιστον από τη στεριά…
Τη Μονεμβασιά τη συναντάμε με διάφορα ονόματα στη διάρκεια της ιστορικής της διαδρομής. Την έχουν αποκαλέσει παλαιότερα «Λουλούδι» ή «Μενεξέ» ενώ οι Τούρκοι την έλεγαν «Λουλουδόκαστρο» (Μενεξέ Καλεσί). Επειδή την άνοιξη το πετρώδες άνυνδρο έδαφος του βράχου γεμίζει αγριολούλουδα σε μία πανδαισία χρωμάτων και αρωμάτων. Η Άνοιξη στην Μονεμβασιά έρχεται νωρίς.
Όποιος προσεγγίζει το βράχο της Μονεμβασιάς δια θαλάσσης αντικρίζει μία αξέχαστη εικόνα, καθώς η μικρή μεσαιωνική πολιτεία προβάλλει αχνή σε όλο της το μεγαλείο, σφηνωμένη στο βράχο, περιφραγμένη από τα τείχη της που κατεβαίνουν απότομα ως τη θάλασσα…
Αντίθετα η καστροπολιτεία είναι αθέατη από τη στεριά.
Μια στενή λωρίδα γης και γέφυρα μήκους 130 μ. συνδέει το βράχο της Μονεμβασιάς με τη γη της Λακωνίας. Ακριβώς πριν τη γέφυρα απλώνεται η νέα πόλη της Μονεμβασιάς. Από αυτή την πλευρά ο επιβλητικός βράχος της Μονεμβασιάς φαίνεται έρημος.
Στη Γέφυρα και το γραφικό λιμανάκι της, υπάρχει άνετος χώρος για πάρκινγκ.
Παίρνοντας το δρόμο που είναι χαραγμένος στο βράχο δεν αργούμε να αντικρίσουμε, σε μία στροφή, την πύλη ενός κάστρου. Τα τείχη του ανεβαίνουν ψηλά ως την κορυφή διατρέχοντας κάθε εσοχή και προεξοχή του άγονου βράχου. Και σαν περάσεις τη χαμηλή καμάρα της εισόδου έχεις την αίσθηση ότι μπαίνεις σε προαύλιο μοναστηριού.
Πρόκειται όμως για έναν ζωντανό οικισμό σε μεσαιωνικό σκηνικό που προκαλεί δέος.
Πρώτο αξιοθέατο, πλάι στην πύλη είναι η γειτονιά και το σπίτι που γεννήθηκε και μεγάλωσε ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος.
Στο κεντρικό πέτρινο δρομάκι υπάρχουν καλαίσθητα μαγαζιά με παραδοσιακά προϊόντα και χειροποίητα έργα τέχνης, γραφικά καφέ με θέα τη θάλασσα και μικρά εστιατόρια. Το σοκάκι οδηγεί στην κεντρική πλατεία με το κανόνι όπου δεσπόζει η σημαντικότερη εκκλησία της κάτω πόλης, ο ναός του Χριστού Ελκομένου.
Στο εσωτερικό παρεκκλήσι του ναού φυλάσσεται σε ειδικά διαμορφωμένη προθήκη ασφαλείας η εντυπωσιακή εικόνα της Σταύρωσης (β΄ μισό του 14ου αιώνα). Θεωρείται μία από τις μεγαλύτερες και ωραιότερες της εικόνες λεγόμενης Παλαιολόγειας Αναγέννησης. Η σύγχρονη ιστορία της όμως είναι ένα θρίλερ που συγκλόνισε την τοπική κοινωνία πριν από λίγες δεκαετίες.
Τον Ιανουάριο του 1979 η εικόνα του Χριστού εκλάπη από αρχαιοκάπηλους, οι οποίοι την τεμάχισαν σε κομμάτια για να την μεταφέρουν. Τελικά οι ιερόσυλοι δράστες συνελήφθησαν λίγους μήνες αργότερα στην Αθήνα και η τεμαχισμένη εικόνα παρέμεινε για χρόνια στο Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών για συντήρηση και φύλαξη.
Μόλις το 2011, σχεδόν μετά από 30 και κάτι χρόνια, το ανεκτίμητης αξίας εκκλησιαστικό αυτό κειμήλιο επέστρεψε και πάλι στη θέση του, στον ναό του Ελκομένου Χριστού, όπου σήμερα μπορεί να θαυμάσει ο επισκέπτης.
Στενά πλακόστρωτα δρομάκια με τα σκαλάκια και τις καμάρες, πετρόκτιστα σπίτια, οικόσημα στις εξώπορτες παλιών αρχοντικών, εντυπωσιακά παράθυρα- κάποια σφραγισμένα εδώ και δεκαετίες- μαρτυρούν το ένδοξο παρελθόν του κάστρου.
Το πιο γοητευτικό και, ίσως, μυστηριώδες κομμάτι της Μονεμβασιάς είναι η Άνω πόλη στην κορυφή του βράχου, στο λεγόμενο Γουλά.
Οι “βόλτες”, όπως λένε οι ντόπιοι τον ελικοειδή οχυρωμένο δρόμο, ανηφορίζουν σε μία επιβλητική πύλη, που αποτελεί την είσοδο για την Άνω Πόλη. Άλλοτε κέντρο της διοίκησης της πόλης και τόπος κατοικίας αριστοκρατικών οικογενειών, η Άνω Πόλη στέκει εδώ και αιώνες ερειπωμένη.
Στην άκρη του γκρεμού, δεσπόζει η εκκλησία της Αγίας Σοφίας ή Παναγία Οδηγήτρια, ένα εντυπωσιακό εκκλησιαστικό αρχιτεκτονικό μνημείο του 12ου αιώνα. Το μοναδικό κτίσμα που διατηρείται σε άριστη κατάσταση στην Άνω Πόλη.
Η κορυφή του βράχου είναι επίπεδη, σαν μικρό οροπέδιο πάντα την άνοιξη λουλουδιασμένο. Οι πλάγιες καταλήγουν σε κατακόρυφους γκρεμούς.
Η θέα από εκεί στο Μυρτώο πέλαγος και τις γύρω ακτές κόβει την ανάσα. Εάν ο ορίζοντας είναι καθαρός διακρίνονται στα νότια ακόμη και τα βουνά της Κρήτης.
Η Άνω Πόλη προστατεύεται ως αρχαιολογικός χώρος και ιστορικό διατηρητέο μνημείο, ως τόπος ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.
Μνημεία και εκκλησίες βρίσκονται διάσπαρτα στο κάστρο της Μονεμβασιάς. Λέγεται, πως μέσα στο κάστρο υπήρχαν 40 εκκλησιές. Σημαντικοί είναι επίσης οι ναοί της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας και του Αγίου Νικολάου, η οποία σύμφωνα με την παράδοση, δεν λειτούργησε ποτέ ως εκκλησία. Στην εντυπωσιακή πλατεία της Χρυσαφίτισσας δεσπόζει ο ομώνυμος ναός αφιερωμένος στην Παναγία.
Τα επιβλητικά τείχη κατηφορίζουν μέχρι τη θάλασσα. Εκεί υπάρχει το λεγόμενο Πορτέλο, μία καμάρα-πέρασμα για την έξοδο τη βραχώδη ακτή.
Διαμονή: Η διαμονή μέσα στο κάστρο είναι, σίγουρα, εμπειρία ζωής που πρέπει να ζήσετε, τουλάχιστον μία φορά στη ζωή σας.
Εναλλακτικά και πιo οικονομικά, λειτουργούν αρκετά ενοικιαζόμενα διαμερίσματα και καλά παραλιακά ξενοδοχεία στη Γέφυρα, το νέο οικισμό της Μονεμβασιάς με θέα το βράχο.
