Ο ερυθρός τόνος του Ατλαντικού ανακάμπτει εντυπωσιακά έπειτα από δύο δεκαετίες δραματικής μείωσης. Από ψάρι-σύμβολο της υπεραλίευσης και της περιβαλλοντικής αδιαφορίας, μετατράπηκε πλέον σε παράδειγμα επιτυχημένης διαχείρισης φυσικού πόρου. Χάρη στους αυστηρούς διεθνείς κανονισμούς και τη συνεχή επιστημονική εποπτεία, οι πληθυσμοί του είδους ανανεώνονται σταθερά στη Μεσόγειο και τον Ανατολικό Ατλαντικό, εξασφαλίζοντας μια βιώσιμη αλιεία που δείχνει να αντέχει στον χρόνο.
Πριν από είκοσι χρόνια, η κατάσταση ήταν δραματική. Σύμφωνα με τo Euronews, η εκρηκτική ζήτηση για σούσι και σασίμι στις διεθνείς αγορές είχε εκτοξεύσει τις τιμές του ερυθρού τόνου και είχε προκαλέσει ανεξέλεγκτη υπεραλίευση. Τα μεγάλα αλιευτικά σκάφη δρούσαν σε όλη τη Μεσόγειο χωρίς ουσιαστικό έλεγχο, συχνά παραβιάζοντας τα επιτρεπτά όρια.
«Υπήρχαν υπερβολικά πολλά σκάφη που έπιαναν υπερβολικά πολύ ψάρι», θυμάται ο Tristan Rouyer, ωκεανολόγος και ειδικός στην αλιευτική οικολογία του IFREMER. «Η παράνομη αλιεία ήταν γενικευμένη, και κανείς δεν γνώριζε πόσο σοβαρή ήταν η απώλεια».
Μετά από ανεπιτυχείς πρώτες προσπάθειες, το 2007 εφαρμόστηκε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο ανάκαμψης υπό την εποπτεία της Διεθνούς Επιτροπής για τη Διατήρηση των Ατλαντικών Τόνων (ICCAT) και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το πρόγραμμα προέβλεπε αυστηρές ποσοστώσεις, περιορισμό των στόλων, σύντομες περιόδους αλιείας και διεθνείς επιθεωρήσεις.
Οι επιπτώσεις ήταν άμεσες: τα συνολικά αλιεύματα μειώθηκαν από περίπου 60.000 τόνους σε μόλις 10.000 το 2007, επιτρέποντας στους πληθυσμούς του είδους να ανακάμψουν θεαματικά — πιο γρήγορα απ’ ό,τι περίμεναν ακόμα και οι ειδικοί. Καθώς τα αποθέματα αυξάνονταν, οι ποσοστώσεις προσαρμόζονταν σταδιακά προς τα πάνω, χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η βιωσιμότητα.
Στη Σετ, τη μεγαλύτερη βάση αλιείας ερυθρού τόνου της Γαλλίας, η εποπτεία είναι σχολαστική: κάθε ψάρι ζυγίζεται, επισημαίνεται και καταγράφεται μέχρι να φτάσει στο πιάτο του καταναλωτή. Τα μεγάλα σκάφη γρι-γρι επιτρέπεται να δραστηριοποιούνται μόνο λίγες εβδομάδες τον χρόνο.
Οι αποφάσεις δεν βασίζονται μόνο στα εμπορικά στοιχεία της αλιείας. Ερευνητές του IFREMER εφαρμόζουν προγράμματα σήμανσης: συνδέουν ηλεκτρονικές συσκευές σε μεμονωμένα ψάρια για να καταγράφουν θερμοκρασία, πίεση και φως, επιτρέποντας την ανασύσταση των διαδρομών μετανάστευσης.
Από το 2020, η αύξηση δείχνει να σταθεροποιείται — ένδειξη ωριμότητας του οικοσυστήματος ή πιθανής επιβράδυνσης της ανάκαμψης, κάτι που οι επιστήμονες παρακολουθούν στενά. Παρότι η ανάκαμψη θεωρείται επιτυχία παγκόσμιας σημασίας, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η επαγρύπνηση δεν πρέπει να χαλαρώσει.
«Υπάρχουν ενδείξεις ότι η παράνομη αλιεία επανεμφανίζεται σε ορισμένες περιοχές», τονίζει ο Rouyer. «Αν χαθεί ο έλεγχος, μπορεί πολύ εύκολα να επιστρέψουμε στα λάθη του παρελθόντος».
