Γύρω στα 180 χρόνια πριν, ο Λάβερακ ζευγάρωσε την Old Mall με τον Pondo, αδερφό της από γέννα, ιδρύοντας μια δυναστεία σέττερ που διατηρεί το όνομά του στον κόσμο των κυνηγών. Αυτό το ζευγάρωμα έδωσε στο αγγλικό σέττερ την ταυτότητά του.
Από τον Λάβερακ και μετά υπάρχει το αγγλικό σέττερ. Πριν υπήρχαν απλώς οικογένειες σκυλιών διάφορες μεταξύ τους, χωρίς σαφή συγγένεια και συνέχεια. Η Old Mall ήταν ένα από τα παλαιότερα δείγματα σέττερ που βρήκε ο Λάβερακ στην αναζήτησή του για το ιδανικό σέττερ. Ανήκε στον ιερέα Harrison που τα εξέτρεφε για 35 χρόνια.
Με μια διαρκή κλειστή αναπαραγωγή, αλλά και απόπειρες εξωτερικών διασταυρώσεων, ο Λάβερακ διατήρησε αυτή τη φυλή ως το 1877 που πέθανε, οπότε τα καλύτερα σκυλιά του πέρασαν στα χέρια του φίλου του Ρ. Lllewellin για να ιδρύσουν τη δεύτερη μεγάλη δυναστεία αγγλικών σέττερ. Συχνά αναρωτήθηκα, γιατί το όνομα Λάβερακ χαρακτηρίζει τη φυλή ως σήμερα; Τι πραγματικά προσέφερε ώστε να απολαμβάνει τέτοια δόξα το όνομά του;
Ο Λάβερακ υπήρξε ένας από τους πιο παθιασμένους κυνηγούς της εποχής του, άριστος σκοπευτής, αλλά και ψαράς στις λίμνες της Σκοτίας. Υπήρξε ο πρώτος Αγγλος που νοίκιασε κυνηγετική γη στη Σκοτία, έναντι ευτελούς ποσού τότε. Σε μια εποχή με περιορισμένο σιδηρόδρομο και δύσκολα ταξίδια με άμαξες, ταξίδευε ακατάπαυστα. Για να κυνηγήσει μπεκάτσες στο Islay, για grouse στη Σκοτία, για πεδινές πέρδικες στην Αγγλία.
Στην Ιρλανδία για να γνωρίσει τα διάσημα ιρλανδικά σέττερ. Στο κάστρο του Γκόρντον για να δει τα μαύρο-καφέ σέττερ. Σε κάθε περιοχή που άκουγε ότι υπάρχει κάποιο άξιο κυνηγετικό σκυλί για να το δοκιμάσει και να το συγκρίνει με τα δικά του…
Το 1872 έγραψε ένα βιβλίο με τίτλο «Το Σέττερ» (υπάρχει σήμερα μεταφρασμένο στα ελληνικά από τις Κυνηγετικές Εκδόσεις του Χρήστου Χατζιώτη). Πρόκεται για ένα θεμελιώδες σύγγραμμα της φυλής, που γράφει την άποψή του για το σέττερ, πάντοτε επίκαιρη και αξεπέραστη.
Ας μου επιτρέψει ο αναγνώστης να απομονώσω τις παραγράφους που αφορούν τον τύπο εργασίας της φυλής:
– «Τα σέττερ έχουν όλες τις αναγκαίες προϋποθέσεις για γενική χρήση: μεγάλη ταχύτητα, μύτη, αντοχή, μέθοδο έρευνας και εύρεση θηράματος».
– «Το σέττερ είναι το μεγαλύτερο γενικής χρησιμότητας από τα κυνηγόσκυλα… Κατέχει δυνάμεις με διάρκεια και αντοχή, γιατί αυτό ταιριάζει σε όλες τις περιοχές και καιρούς».
– «Αντέχει στη ζέστη και στο κρύο το ίδιο». «Είναι αξεπέραστα σκυλιά υδροβίων και επαναφοράς».
– «Είναι γεγονός ότι κυνήγησα επί 3 εβδομάδες διαρκώς με τα ίδια σκυλιά καθημερινά από τις 9 το πρωί ως τις 7 το απόγευμα».
Ο Λάβερακ αναζητούσε το ιδανικό κυνηγετικό σκυλί, που η πείρα του τον δίδαξε πώς πρέπει να είναι:
Αριστο σε σωματική διάπλαση ώστε να παραμένει ακούραστο και γρήγορο για ώρες και μέρες κυνηγίου. Με εξαίρετα, φυσικά κυνηγετικά ένστικτα. Διάρκεια στην έρευνα, σταθερή φέρμα, παρακολούθηση, άριστη όσφρηση. Να φέρει το κεφάλι ψηλά στον αέρα, αναζητώντας πάντοτε την αναθυμίαση του σώματος του πουλιού και όχι τα ίχνη στο έδαφος.
Να μπορεί να κυνηγήσει σε όλα τα εδάφη όλα τα θηράματα: τρία είδη λαγόποδες στα βουνά και στα λιβάδια της Σκοτίας. Πεδινές πέρδικες στα καλλιεργημένα, μπεκάτσες στα θαμνώδη πυκνά, μπεκατσίνια στα βαλτόνερα. Ηταν όμως το ιδανικό του εφικτό; Ο ίδιος υπήρξε ευτυχής να κυνηγήσει τόσο πολύ ώστε να το αποδείξει.
Ιδού τι γράφει: «Ημουν στην παρέα που σε ένα moor, τέσσερα άτομα σε τέσσερις μέρες, είχαμε 1.654 λαγόποδες στην τσάντα. Ο ένας μας σκότωσε 254 λαγόποδες σε μια μέρα με ένα ζευγάρι σκυλιά. Κανείς μας δεν χρησιμοποίησε εφεδρικά σκυλιά και κανείς μας δεν είχε περισσότερα από δύο ζευγάρια». Λέγεται πως σκότωσε σε μια μέρα 80 grouse με 80 τουφεκιές, κυνηγώντας με τα σέττερ του. Επίσης εντυπωσιακά νούμερα έκανε σε μπεκάτσες στο Islay.
Ο Λάβερακ δημιούργησε έναν τύπο σέττερ, γνήσιου κυνηγετικού σκυλιού με απεριόριστες δυνάμεις, αντοχή, πάθος και κυνηγετική απόδοση. Ταυτόχρονα τα σκυλιά του ήταν πανέμορφα ζώα. Η Countess, από τα τελευταία σέττερ της καριέρας του, ιδιοκτησίας του Lllewellin, υπήρξε η πρώτη διπλή πρωταθλήτρια στην ιστορία: διάπλασης και κυνηγετικών αγώνων. Για την Countess έγραφε ο J. Watson το 1912:
«Η Countess ήταν ένα εξαιρετικό ζώο στην εμφάνιση και στην εργασία. Αν και μικρόσωμη, είχε καταπληκτική κίνηση. Στηριγμένη σε κοντά πόδια, το σχήμα της είναι γεμάτο κομψότητα το κεφάλι και ο λαιμός τέλεια. Με τον υψηλής κλάσης καλπασμό της διατηρούσε μεγάλες δυνάμεις αντοχής…
Οταν ήταν ξεκούραστη, για να αναπτύξει την ταχύτητά της και το στιλ της στο μέγιστο, μπορούσε να βγει εκτός ελέγχου. Αυτό ήταν και το ελάττωμά της. Σε μια καλή μέρα για την όσφρηση ήταν ένα χάρμα να τη βλέπει κανείς να δουλεύει. Οπως όμως όλα τα πολύ γρήγορα σκυλιά, μπορούσε σε μια μέρα με κακή μυρωδιά να ξεπετάξει το θήραμα και τότε εξαγριωνόταν ντροπιασμένη…».
Μαρτυρίες
Τα δύο πρώτα Λάβερακ που εισήχθησαν στην Αμερική ήταν ο Pride και η Fairy. Η περιγραφή τους από τον A.F. Hockwalt θαυμάσια: «Ο Pride, άσπρο-συκωτί, αν και δεν ήταν μεγαλόσωμος, ήταν μακρύς, χαμηλός και βαρύς. Η Fairy λευκό-πορτοκαλί, ήταν συμπαγής, λίγο μικρότερη, σε ελαφρότερες γραμμές, και πολύ πιο δραστήρια στην κίνηση. Και τα δύο ήταν γρήγορα, μεγάλης έρευνας και με εξαιρετική όσφρηση.
Ο Pride όταν συνήθισε το έδαφος και τα πουλιά ήταν πραγματικό φαινόμενο ως προς την όσφρηση. Ηταν αξιοθαύμαστο ζώο στον χειρισμό του θηράματος και η νοημοσύνη του πάνω στο θήραμα εξαιρετική. Η Fairy ήταν ταχύτερη από τον σκύλο, αν και τα δύο ήταν πρώτης κλάσης κυνηγετικά σκυλιά. Δεν έτρεξαν ποτέ σε αγώνες. Αν και ο Pride δεν διαφημίστηκε ως επιβήτορας, ζευγάρωσε με πολλές σκύλες και το Λάβερακ σέττερ έγινε γνωστό σε όλα τα σημεία της Αμερικής».
Το χρώμα λευκό-συκωτί του Pride προκάλεσε τότε μεγάλες συζητήσεις. Υπήρξε μια επιστολή του Λάβερακ, σύμφωνα με την οποία ο Pride όφειλε το χρώμα του σε μια διασταύρωση που έκανε 30 χρόνια νωρίτερα με σέττερ αυτού του χρώματος. Εδώ ας μου επιτραπεί μια προσωπική υπόθεση. Ο Λάβερακ δεν πρέπει να έκανε αυτή τη διασταύρωση. Ομως επτά γενεές μετά τον Pondo και την Old Mall προέκυψε από τον Old Dash και την Belle ένα λευκό-συκωτί σέττερ, άριστο και αυτό όπως όλα. Τι συνέβη;
Προφανώς ο Λάβερακ δεν γνώριζε ότι το γονίδιο που καθορίζει αυτό το σπάνιο χρώμα μεταβιβάζεται με κάποιον άγνωστο υπολειπόμενο τρόπο και ότι το γονίδιο αυτό μπορεί να υπήρχε στη φυλή του πριν την αποκτήσει. Κατέφυγε έτσι στην πιο έντιμη δικαιολογία που μπορούσε να υποστηρίξει: τη διασταύρωση με σέττερ της ίδιας ποιότητας και φυλής με τα δικά του πολλά χρόνια πριν.
Ο W. Marr, εκτροφέας των εξαιρετικών Blackfield pointers έγραφε για τα καθαρόαιμα Λάβερακ που γνώρισε νεότατος, το 1900: «Πανέμορφα ζώα, πολύ κομψά, χωρίς υπερβολές, με άριστα σώματα, άξια κυνηγετικά σκυλιά. Δεν είχαν καμία σχέση με την καρικατούρα, γεμάτη πούδρα που παρουσίαζαν στις εκθέσεις οι οπαδοί των show…».
Ενα σημαντικό στοιχείο που επισήμανε ο Λάβερακ σε πολλά διάσημα σέττερ της εποχής ήταν η πολύ μεγάλη ταχύτητα με την οποία κινούνταν στην αρχή της ημέρας με αποτέλεσμα να καταρρέουν σε λίγες ώρες. Αυτά τα σκυλιά, έγραφε, μπορούσαν κάλλιστα να πρωτεύσουν σε κυνηγετικούς αγώνες χωρίς να το αξίζουν. Κατά τη γνώμη του τα σκυλιά χρειάζονταν ελάχιστη εκπαίδευση και πολύ κυνήγι. Κανείς άνθρωπος δεν μπορεί να διδάξει ένα σκυλί να βρίσκει θήραμα όσο η ίδια η νοημοσύνη του σκυλιού, έλεγε.
Και διαφωνίες…
Ο Λάβερακ προτιμούσε τα σέττερ με υψηλή νοημοσύνη που έδειχναν μεγάλη πρωτοβουλία, χρειάζονταν ελάχιστη καθοδήγηση από τον κυναγωγό, κάλυπταν μεγάλες αποστάσεις στην έρευνα που εκδηλωνόταν αβίαστα, εντελώς φυσικά και πολύ πρώιμα. Η άποψή του αυτή δημιούργησε μομφές εναντίον του. Ο Τ. Marples το 1909 έγραφε με περισσή σαξονική ειρωνεία:
«Είναι κοινή πεποίθηση σήμερα ότι ο Λάβερακ έπαιξε σημαντικότατο ρόλο στην εξέλιξη του σέττερ. Κατά τη γνώμη μου αυτό είναι αμφισβητήσιμο. Ενα φαίνεται σίγουρο, ότι ο Λάβερακ και τα σέττερ του εξανάγκασαν ένα μεγάλο αριθμό κυνηγών να εγκαταλείψουν το κυνήγι με σκυλιά εντελώς! Και για ένα επλούστατο λόγο ότι ήταν αδύνατον να τα εκπαιδεύσουν. Το παλαιό Λάβερακ σέττερ ήταν πολύ όμορφο και είχε βεβαιωμένες άριστες κυνηγετικές ιδιότητες, μεγάλο κεφάλι, θαυμάσια μύτη, άριστο καλπασμό, αντοχή και αξιοθαύμαστο κυνηγετικό ένστικτο.
Με αυτό το τελευταίο εννοείται τέτοιο πάθος για έρευνα που μπορούσε να συνεχίζει ασταμάτητα έστω και αν κανένα πουλί δεν σηκωνόταν μπροστά του… Θυμάμαι τον ίδιο τον Λάβερακ, που κάποτε ρωτήθηκε στο κυνήγι για ένα του σέττερ, που προικισμένο με ακατάπαυστη κίνηση, κυνηγούσε για τον εαυτό του αδιαφορώντας για τη σφυρίχτρα.
«Ωστόσο παίρνετε αυτόν τον σκύλο το βράδυ σπίτι σας»; -«Βεβαίως κύριε, αλλά περιμένω μέχρι να φερμάρει και τότε του βάζω λουρί και αλυσίδα και τον παίρνω σπίτι!», απάντησε ο Λάβερακ.
Αλλη μια αναφορά από ένα γράμμα του C. Ramsay προς τον Llewellin αναφέρει πως ο Λάβερακ κυνηγούσε με τον πατέρα του μπεκάτσες στο Islay και δείχνει την υψηλή κλάση των σέττερ του και σαν μπεκατσόσκυλα:
«Ο Λάβερακ κυνηγούσε στα πυκνά του Οα μπεκάτσες. Σε μια περίπτωση μια γέρικη, άσπρη-λεμονί σκύλα του χάθηκε για 5 ώρες σε ένα μικρό κομμάτι δάσους. Οταν την ανακάλυψαν, ώρες μετά, ήταν σταθερή στη φέρμα της, μέσα σε ένα βαθύ πυκνό, τελείως αθέατη. Ξεσήκωσαν την μπεκάτσα και την σκότωσαν. Ο πατέρας μου πιστεύει ότι αυτές τις ώρες ήταν σε φέρμα και από όσο γνωρίζω τη φυλή, το πιστεύω επίσης».
Ομως ο Λάβερακ στο τέλος της καριέρας του είχε και αποτυχίες. Είτε λόγω της μακράς του επιμειξίας, το ανοσοποιητικό τους σύστημα ήταν αδύνατο, είτε λόγω κάποιας παρατεταμένης επιδημίας τα κουτάβια του δεν επιβίωναν. Μερικά σκυλιά του εμφάνισαν χαρακτηριστική ξεροκεφαλιά, αποτέλεσμα και αυτή της αιμομειξίας.
Ηταν κοινή φήμη ότι οι σκύλες του ήταν σαφώς ανώτερες από τα αρσενικά. Αυτή η διαφορά ποιότητας εμφανίζεται κατά καιρούς και σε άλλες φυλές σκυλιών, ανάμεσα στα δύο φύλα. Οταν ο Λάβερακ έγραφε «η φυλή μου», έγραφε μια ουσιαστική αλήθεια: Τα σκυλιά του ήταν πραγματική φυλή ως προς το γενετικό υλικό, τον φαινότυπο και τον τρόπο εργασίας.
Η «καθαρότητα του αίματος» που επεδίωκε και επέμενε σε όλη του τη ζωή και στο βιβλίο του, έδωσε στη φυλή του τόση γενετική δύναμη ώστε να επικρατήσει σε όλες τις υπάρχουσες γραμμές αίματος και να καθιερώσει το όνομα του Λάβερακ συνώνυμο του αγγλικού σέττερ.
ΤΟ ΓΝΩΡΙΖΑΤΕ;
Το τελευταίο καθαρόαιμο Λάβερακ καταχωρήθηκε το 1911. Τελευταίοι εκτροφείς τους οι κ.κ. Low Turner και Hartley, προσωπικοί φίλοι του R. Llewellin και του W. Humphrey. Τα σκυλιά τους ενίσχυσαν με αίμα Λάβερακ τα σέττερ του Humphrey στον αιώνα μας. Πρέπει δε να σημειώσουμε ότι οι Llewellin και Humphrey σε όλη τους τη ζωή με προσεχτικές διασταυρώσεις ανέβαζαν διαρκώς το ποσοστό Λάβερακ στα σκυλιά τους. Ο Humphrey παρουσίαζαν τον Bravo 90% Λάβερακ σχεδόν έναν αιώνα μετά το θάνατο του Λάβερακ.
