Στην Ελλάδα υπάρχει σημαντική παράδοση σχετικά με τη γνώση και τη συλλογή των άγριων αυτοφυών μανιταριών. Έτσι, μέσα από αυτή τη σειρά άρθρων θα προσπαθήσουμε να ενημερώσουμε τους αναγνώστες για την ασφαλή ταυτοποίηση και κατανάλωση των εδώδιμων μανιταριών, καθώς και για τη διασφάλιση της αειφορίας τους.
δάσκαλου–συγγραφέα
Η συλλογή των μανιταριών, οι συνταγές μαγειρικής και οι τρόποι κατανάλωσης, οι τεχνικές συντήρησης, οι λαϊκές ονομασίες και οι μύθοι που έχουν αναπτυχθεί γύρω από τον τρόπο εμφάνισης και ανάπτυξής τους, αποτελούν μέρος της τοπικής μας παράδοσης. Τις τελευταίες δεκαετίες, η συλλογή των μανιταριών ήταν μυστικό των «μανιταράδων», μιας σχετικά ολιγάριθμης ομάδας φορέων εμπειρικής γνώσης που κληρονόμησαν από τις προηγούμενες γενιές. Αυτοί ήταν οι τελευταίοι «κυνηγοί» των εξαιρετικών καρπών της βροχής και είχαν το προνόμιο της αποκλειστικής σχεδόν εκμετάλλευσής τους.
Έξαρση ενδιαφέροντος
Το 1979, το τοπίο αλλάζει, καθώς το κύκλωμα διευρύνεται από τους επαγγελματίες συλλέκτες του Μιλανέζου επιχειρηματία Michele Gollin και των Ελλήνων μιμητών ή διαδόχων του. Το τέλος, όμως, της μονοπωλιακής διαχείρισης αυτού του φυσικού θησαυρού σημειώνεται την τελευταία δεκαετία, οπότε η διεύρυνση του κύκλου από την είσοδο της νέας γενιάς των ερασιτεχνών μανιταροσυλλεκτών γίνεται με ραγδαίους ρυθμούς. Η έξαρση του ενδιαφέροντος για τη γνώση και τη συλλογή των αυτοφυών μανιταριών είναι κατακόρυφη, καθώς όλο και περισσότεροι φυσιολάτρες, κάτοικοι κυρίως των αστικών και ημιαστικών περιοχών, ανακαλύπτουν την εξαιρετική τους γεύση και τη συγκίνηση που προσφέρει η εμπειρία της αναζήτησης και της συλλογής τους.
Κυριαρχούν στην ευρωπαϊκή αγορά
Τα τελευταία χρόνια άρχισε να διαφαίνεται εντονότερα και η οικονομική–αναπτυξιακή διάσταση του θέματος με την εμφάνιση επιχειρήσεων τυποποίησης και εμπορίας άγριων μανιταριών, μανιταροεστιατορίων και σημαντικού ρεύματος μανιταροτουρισμού, ιδιαίτερα στη Μακεδονία, την Ήπειρο, τη Θεσσαλία και τη Θράκη. Ο κύριος όγκος των μανιταριών που συγκεντρώνεται από τους εμπόρους, ξεραίνεται και εξάγεται στην ευρωπαϊκή αγορά, όπου καταλαμβάνουν την 1η θέση από άποψη ποιότητας και εμπορικής αξίας. Το εμπόριο αφορά κυρίως τα Βασιλικά και τα Καλογεράκια (Βωλίτης ο χαλκόχρωμος, Βωλίτης ο δικτυωτός και Βωλίτης ο φαγώσιμος), τις Κοκκινούσκες ή Νεραντζάκια (Αμανίτης ο καισαρικός), τις Κιτρινούσκες (Κανθαρίσκος ο φαγώσιμος) και τις Μορχέλλες.
Σύλλογοι και δραστηριότητες
Παράλληλη άνθιση εμφανίζει και η μανιταρογνωσία–μανιταροφιλία στη χώρα μας. Το 1999 συγκροτήθηκε ο πρώτος σύλλογος στην Ελλάδα, οι «Μανιταρόφιλοι Δυτικής Μακεδονίας», από τον Πάνο Διαμαντόπουλο και την παρέα του, το 2004 ο αντίστοιχος σύλλογος στη Λάρισα, το 2005 στην Ξάνθη, το 2007 οι «Μανιταρόφιλοι Ηπείρου» και το Φεβρουάριο του 2008 ο «Σύλλογος Μανιταρόφιλων Λέσβου». Υπό ίδρυση είναι και οι σύλλογοι Μεσογείων Αττικής, Θεσσαλονίκης–Χαλκιδικής και Μαγνησίας και ο 1ος Σύλλογος Τρουφοσυλλεκτών Ελλάδας. Από το Μάιο του 2005, λειτουργεί η ιστοσελίδα www.manitari.gr, ενώ στις εκδηλώσεις πανελλήνιου ενδιαφέροντος, όπως η Πανελλήνια Γιορτή Μανιταριού και τα Μανιταροανακατωσάρια που γίνονται κάθε χρόνο στα Γρεβενά και η Πανελλήνια Φθινοπωρινή Συνάντηση Μανιταρόφιλων στο Λειβαδίτη της Ξάνθης, έρχεται να προστεθεί από φέτος και η Πανελλήνια Εαρινή Συνάντηση Μανιταρόφιλων που προγραμματίζεται για τις 3 και 4 Μαΐου στη Δεσκάτη Γρεβενών. Το Νοέμβριο του 2007, ο Δήμος Γρεβενών ανακήρυξε τα Γρεβενά ως την «Πόλη των μανιταριών».
Αναγκαίο το νομοθετικό πλαίσιο
Με αυτό το δισέλιδο φιλοδοξούμε να συμβάλλουμε ουσιαστικά στην καλλιέργεια της μανιταρογνωσίας και της μανιταροφιλίας, με στόχο αφενός τη γνώση που θα οδηγήσει στην ασφαλή ταυτοποίηση και κατανάλωση των εδώδιμων μανιταριών και την αποφυγή των κινδύνων δηλητηρίασης και αφετέρου στη διασφάλιση της αειφορίας μέσα από μια συνετή, οικολογική διαχείριση των οικοσυστημάτων.
Στο σημείο αυτό συναντάμε το πρώτο σημαντικό πρόβλημα, καθώς η χώρα μας είναι η μοναδική ίσως χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που στερείται σχετικής νομοθεσίας. Μοναδική εξαίρεση αποτελεί η Δ/νση Δασών Γρεβενών, που από το 2005 εισήγαγε περιορισμούς στη συλλογή των άγριων μανιταριών.
Εν αναμονή της θέσπισης σχετικού νομοθετικού πλαισίου, η προστασία και η ορθολογική διαχείριση των άγριων μανιταριών στην πατρίδα μας επαφίεται… εις τον πατριωτισμόν των μανιταροσυλλεκτών.
