Λαγός… ίσως το πιο κοινό και πολυπληθές θηλαστικό που θηρεύεται στην Ευρώπη και συνάμα ένα από τα πιο μυστηριώδη ζώα.
Ενα ζώο που μπορεί να ζήσει σχεδόν παντού, αφού παρουσιάζει μοναδικά χαρακτηριστικά προσαρμοστικότητας. Ο λαγός της ελληνικής επικράτειας δεν είναι άλλος από τον κοινό ευρωπαϊκό λαγό (ο οποίος αριθμεί αρκετά υποείδη) και ο οποίος απαντάται σχεδόν παντού στην Ευρώπη, εκτός από το μεγαλύτερο μέρος της Ισπανίας, όπου διαβιεί ένα συγγενικό και πολύ όμοιο με το δικό μας είδος, o λαγός της Ιβηρικής χερσονήσου.
Οι λαγοί είναι ζώα κυρίως μοναχικά, με εξαίρεση την περίοδο του ζευγαρώματος, και νυκτόβια, καθώς αναζητούν την τροφή τους κυρίως τις νυχτερινές ώρες. Αυτές οι ώρες μπορεί να ποικίλλουν ανάλογα με την εποχή, τη διάρκεια της νύχτας και την επάρκεια τροφής της περιοχής.
Λαγοί πλέον υπάρχουν πολλοί, ακόμα και σε σημεία που το 2000 απουσίαζαν. Ως πιθανά αίτια του φαινομένου αυτού προσδιορίζονται τα διαθέσιμα τροφής που ποικίλλουν.
Η φυσική εξάπλωση του ευρωπαϊκού λαγού, οι περιοχές δηλαδή όπου το είδος διαβιούσε χωρίς να τον έχει μεταφέρει ο άνθρωπος, περιλαμβάνουν τη Μεγάλη Βρετανία και τη Δυτική Ευρώπη, ενώ ανατολικά απαντάται έως τη Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία.
Οσον αφορά τη Μεγάλη Βρετανία οι επιστήμονες είναι διχασμένοι, καθώς κάποιοι υποστηρίζουν πως ο πληθυσμός στην περιοχή είναι γηγενής, ενώ κάποιοι άλλοι ότι είχε εισαχθεί πριν από πολλά χρόνια.
Σημαντικό όμως ρόλο στην εξάπλωση του λαγού, όπως άλλωστε και σε άλλους τομείς, διαδραμάτισε και ο άνθρωπος, ο οποίος εισήγαγε λαγούς και σε άλλες ηπείρους, σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα όπως αυτή της Αργεντινής με εξαιρετικά αποτελέσματα. Ομως, πλέον οι λαγοί στην Αργεντινή έχουν αυξήσει τόσο πολύ τον πληθυσμό τους που θεωρούνται «επιβλαβές» είδος, καθώς καταστρέφουν τις καλλιέργειες.
Επίσης ένα ακόμα επιτυχημένο παράδειγμα εισαγωγής λαγών είναι αυτό του Καναδά, όπου πλέον άγριοι λαγοί διαβιούν στο νότιο Οντάριο. Παρ’ όλα αυτά όμως οι λαγοί έχουν αποτύχει να εξαπλωθούν πιο βόρεια. Με επιτυχία επίσης έχει εγκατασταθεί και στην Αυστραλία.
Iδιωτικές πρωτοβουλίες
Ο λαγός εμφανίζει διακυμάνσεις του πληθυσμού του, τόσο κατά τη διάρκεια του έτους όσο και πολυετείς διακυμάνσεις, που είναι γνωστές ως «κύκλοι».
Στη χώρα μας έχουμε επίσης αρκετά επιτυχημένα παραδείγματα εισαγωγής του είδους σε περιοχές όπου δεν υπήρχε, και μάλιστα κάποια από αυτά είναι πολύ πρόσφατα. Πριν από δύο – τρεις δεκαετίες σε πολλά από τα νησιά των Κυκλάδων απουσίαζε τελείως τόσο ο λαγός όσο και το αγριοκούνελο, ενώ σε κάποια άλλα διαβιούσε μόνο ο λαγός ή μόνο το αγριοκούνελο, ενώ τα νησιά όπου ζούσαν και τα δύο είδη σε ικανοποιητικούς πληθυσμούς ήταν ελάχιστα.
Μετά από ιδιωτικές πρωτοβουλίες -γύρω από τις οποίες ακόμα και σήμερα υπάρχει ένας μύθος- σε κάποια από τα νησιά που δεν υπήρχαν λαγοί ή αγριοκούνελα κατάφεραν να επιτύχουν τον εμπλουτισμό τους. Νησιά στα οποία οι ντόπιοι κυνηγοί δεν ήξεραν τι εστί λαγός, καθώς περιορίζονταν στο κυνήγι των αποδημητικών θηραμάτων και της πέρδικας, περιδιαβαίνουν πλέον την Ελλάδα για την αγορά λαγόσκυλων.
Και αναφέρομαι σε περιοχές όπου δεν διαβιούν απλώς κάποιοι λαγοί που οριακά αναπαράγονται και συντηρούν ένα μικρό πληθυσμό, αλλά για περιοχές που ο πληθυσμός τους είναι τόσο μεγάλος που οι περισσότεροι από εμάς που κυνηγάμε στην ηπειρωτική Ελλάδα δεν θα το πιστεύαμε.
Aκροθαλασσιές & αλπικά
Ο λαγός ένα είδος που μπορεί να αντεπεξέλθει σχεδόν σε κάθε τύπο βιοτόπου ο οποίος παρουσιάζει διάκενα. Ζει από τις ακροθαλασσιές μέχρι και στα 2.300 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας και σχεδόν σε όλους τους τύπους βιοτόπων.
Οι μόνες περιοχές που είναι πιθανό να μην παρατηρηθούν λαγοί είναι αυτές από τις οποίες απουσιάζουν τελείως οι ανοιχτές εκτάσεις (τα χωράφια, οι λάκες κ.λπ. που είναι απαραίτητες για την εύρεση τροφής) και ο υπόροφος του δάσους είναι πολύ πυκνός. Δικαίως, λοιπόν, οι επιστήμονες διατείνονται ότι ο λαγός ζει παντού.
Ενδεικτικό του ότι ο «λαγός ζει παντού» είναι το γεγονός ότι φίλος ο οποίος είχε προμηθευτεί και διατηρούσε λαγό σε περιφραγμένη έκταση περίπου ενός στρέμματος, μετά από δύο μήνες παραμονής του λαγού στην έκταση έχασε τα ίχνη του. Θεώρησε πως ο λαγός είχε διαφύγει ή ότι είχε γίνει τροφή κάποιου άρπαγα.
Εναν χρόνο μετά επισκέφτηκε την έκτασή του για γεωργικές εργασίες. Με μεγάλη του έκπληξη διαπίστωσε πως ο λαγός που θεωρούσε…εξαφανισμένο διαβιούσε στην έκταση του χωραφιού του. Ενα χωράφι ενός στρέμματος κατάφερε και συντήρησε έναν λαγό για τη διάρκεια ενός έτους, ενδεικτικό της προσαρμοστικότητας και της ανθεκτικότητας του είδους.
Βέβαια, θα πρέπει να αναφέρουμε πως στην έκταση υπήρχε νερό καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, διατηρώντας παράλληλα και φυσική βλάστηση.
Ο λαγός εμφανίζει διακυμάνσεις του πληθυσμού του, τόσο κατά τη διάρκεια του έτους όσο και πολυετείς διακυμάνσεις, που είναι γνωστές ως «κύκλοι».
Οι διακυμάνσεις αυτές στις χώρες τις Κεντρικής Ευρώπης είναι πιο σταθερές και τα μέγιστα και ελάχιστα αυτών των κύκλων ακολουθούν μία περιοδικότητα από 4 έως 10 χρόνια. Στις μεσογειακές χώρες εξαιτίας του κλίματος αλλά και άλλων παραγόντων οι αυξομειώσεις αυτές δεν είναι το ίδιο σταθερές και θεωρούνται ακανόνιστες.
Μικρές αυξομειώσεις
Κυνηγώντας εδώ και 15 περίπου χρόνια την ίδια περιοχή στην Ευρυτανία, έγινα μάρτυρας του ανωτέρω φαινόμενου. Στις αρχές του 2000 η πυκνότητα των ψευδαλπικών της συγκεκριμένης περιοχής ήταν πραγματικά σε πολύ καλά επίπεδα. Με μικρές αυξομειώσεις αυτό συνέβαινε μέχρι και 2004.
Από τότε άρχισε μια ξαφνική πτώση του πληθυσμού, όχι απότομη, αλλά σταδιακή μέχρι το 2009. Ζώντας την περιοχή από κοντά, αλλά έχοντας και φίλο βοσκό, η πτώση αυτή πραγματικά ήταν από αυτά που λέμε «ανεξήγητα».
Στην Ευρώπη οι σύγχρονες πρακτικές καλλιέργειας, οι αναδασμοί, οι επιδοτήσεις και τα φυτοφάρμακα, τα τελευταία χρόνια, έχουν μειώσει των πληθυσμό του είδους κατακόρυφα, καθώς εκεί το είδος ζει κυρίως στους κάμπους.
Η λαθροθηρία ήταν ελάχιστη και ίδια με τις προηγούμενες χρονιές, καλλιέργειες στην περιοχή δεν υπήρχαν το 2000 όπως και το 2009, αλλά και οι άρπαγες ήταν περίπου στα ίδια επίπεδα, ίσως και λιγότεροι το 2009, παρ’ όλα αυτά οι λαγοί είχαν σχεδόν χαθεί. Από το 2009 μέχρι σήμερα τα πράγματα έχουν και πάλι αλλάξει.
Λαγοί πλέον υπάρχουν πολλοί, ακόμα και σε σημεία που το 2000 απουσίαζαν. Ως πιθανά αίτια του φαινομένου αυτού προσδιορίζονται τα διαθέσιμα τροφής που ποικίλλουν ανάλογα με την επιτυχημένη ή όχι βλαστική περίοδο, οι αυξομειώσεις από διάφορες αιτίες των φυσικών εχθρών, οι ασθένειες, τα παράσιτα, οι καιρικές συνθήκες, οι ορμονικές διαταραχές κ.τ.λ.
Ο λαγός είναι ένα ζώο με πραγματικά μεγάλη προσαρμοστικότητα και γρήγορους ρυθμούς ανάκαμψης του πληθυσμού του. Παρ’ όλα αυτά στην Ευρώπη οι σύγχρονες πρακτικές καλλιέργειας, οι αναδασμοί, οι επιδοτήσεις και τα φυτοφάρμακα, τα τελευταία χρόνια, έχουν μειώσει των πληθυσμό του είδους κατακόρυφα, καθώς εκεί το είδος ζει κυρίως στους κάμπους.
Επειδή όμως ό,τι συμβαίνει συνήθως στην Ευρώπη συμπαρασύρει και εμάς τους Ελληνες, ακόμα και αν δεν φταίμε, ελπίζω κάποιοι πονηροί οικολογούντες να μη θελήσουν να εκμεταλλευτούν την ευρωπαϊκή μείωση του πληθυσμού και ξαφνικά να «αποκτήσει πρόβλημα ο εύρωστος πληθυσμός των λαγών των βουνών μας», προς όφελος των επιδοτήσεων και των προγραμμάτων τους.
Δημήτρης Κιούσης – Δασοπόνος
πηγη : kynigi.org
