Σίγουρα δεν υπάρχει κυνηγός που κάποια στιγμή της ζωής του δεν έχει ασχοληθεί με το κυνήγι του ορτυκιού, είτε για να εκπαιδεύσει το σκύλο του είτε για να απολαύσει τις συγκινήσεις που προσφέρει απλόχερα αυτό το μικρό θήραμα τους πρώτους μήνες της κυνηγετικής περιόδου.
Είναι θήραμα πολύ ευαίσθητο στις κλιματολογικές αλλαγές και δεν διστάζει να μετακινηθεί σε μικρές η μεγάλες αποστάσεις και μάλιστα πολύ γρήγορα.
Τα ορτύκια επηρεάζονται πολύ από την ξηρασία ή την έντονη υγρασία και ενώ τη μια μέρα θα τα συναντήσεις στα ψηλώματα, μια απότομη αλλαγή του καιρού θα τα οδηγήσει στους κάμπους και αντίστροφα.
Οι καλλιέργειες παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην παρουσία του ορτυκιού.
Προτιμά να κρύβεται στην ασφάλεια και τη δροσιά που του προσφέρουν οι καλαμποκιές, οι μπαμπακιές και τα εγκαταλελειμμένα μποστάνια, ενώ το τριφύλλι, οι θερισμένες σταριές, αλλά και οι πλαγιές των βουνών που αποτελούν σταθμούς κατά τη μαζική του μετανάστευση είναι και τα μέρη που θα το αναζητήσει ο κυνηγός στο ξεκίνημα της κυνηγετικής περιόδου.
Σταριές και τριφύλλια
Όσον αφορά τώρα το θήραμα, τα ορτύκια, από το φόβο των αρπακτικών, περνάνε τη νύχτα τους σε μέρη με χαμηλή βλάστηση. Προτιμούν τα θερισμένα σταροχώραφα, τα τριφύλλια και άλλες καλλιέργειες που προσφέρουν σιγουριά και αφθονία τροφής. Διαβιούν εκεί μέχρι τα ξημερώματα της 20ης Αυγούστου που θα τα συναντήσουμε πλέον στην πρώτη κυνηγετική μας έξοδο. Στα θερισμένα χωράφια που «ξυρίστηκαν» από τις θεριζοαλωνιστικές μηχανές και ακολούθησε η αποψίλωσή τους από την υπερβολική βόσκηση, τα ορτύκια δεν δέχονται σχεδόν ποτέ φέρμα. Τα συναντάμε όμως σ’ αυτά τα μέρη συνήθως ζευγάρι, εκτός αν πρόκειται για γέννα. Στα εκπαιδευτικά, όταν σηκώσουμε κάποιο ορτύκι, παρακολουθούμε πάντα την πορεία του και προσπαθούμε να βρούμε το χωράφι που πήγε. Αυτό μπορεί να είναι ένα χωράφι με πυκνή βλάστηση (το συνηθέστερο), ένα χωράφι με πολλά αγκάθια ή και κάποιο χέρσο χωράφι
Επιστρέφει στο ίδιο χωράφι
Κάποτε έκανα το πείραμα να σηκώσω την επόμενη μέρα ένα ορτύκι που είχα σηκώσει και την προηγούμενη και να καθίσω δίπλα στο σκύλο, μπλοκάροντας την πορεία του ορτυκιού προς το χωράφι όπου είχε καταφύγει την προηγούμενη μέρα. Επανέλαβα το πείραμα πολλές φορές με πολλά διαφορετικά ορτύκια που είχα εντοπίσει. Το αποτέλεσμα ήταν 9 στις 10 φορές, ενώ σηκωνόταν προς αντίθετη κατεύθυνση από εκείνη που βρισκόταν το δεύτερο «καταφύγιό του», αυτό γύριζε εν πτήση και χρησιμοποιούσε το ίδιο χωράφι για το δεύτερο πιάσιμό του. Κάτι τέτοιο γίνεται ιδιαίτερα χρήσιμο στην έναρξη του κυνηγίου, στις 20 Αυγούστου. Αν στο χωράφι που έχουμε εντοπίσει τα ορτύκια συναντήσουμε πρωί–πρωί, στην έναρξη, θεριζοαλωνιστικές μηχανές, ξέρουμε εκ των προτέρων σε ποιο χωράφι θα ψάξουμε τα ορτύκια που είχαμε εντοπίσει. Μειώνεται έτσι ο χρόνος έρευνας και αυξάνεται κατακόρυφα η θηραματική κάρπωση
Η ηρεμία & ο έμπειρος σκύλος… κάνουν τη διαφορά
Αρκούν μονάχα εκείνα τα πρωινά που με το σκυλί μπροστά και με το ντουφέκι σφιχτά στα χέρια, ανεβοκατεβαίνεις τα γκρέμια των ακτογραμμών, αναζητώντας αυτό το μικρό πουλί που καρτεράς επί μέρες. Ψάχνεις επίμονα τα γνωστά μέρη, εκεί που πέρσι τουφέκισες κάμποσα από αυτά, μα αυτά σε προδίδουν και ξεπετιούνται απ’ άλλες μεριές. Φτάνει να μην κουραστείς και το βάλεις κάτω.
Τα ορτύκια μπορεί να βρίσκονται πίσω από τα σκυλιά που τα προσπέρασαν, τρυπωμένα στα σχίνα και τα φρύγανα, ακόμα και σε σχισμές του εδάφους, χωρίς να ξεπετιούνται. Περνάς ξανά και ξανά, και σηκώνεις πουλιά απ’ την ίδια πλευρά, λες και ξεφυτρώνουν μέσα από τη γη. Συνήθως, όμως, φταίει η βιασύνη μας, όταν αγχωνόμαστε να βγούμε πρώτοι μπροστά, για να μην σηκωθούν από κάποιο ξένο σκυλί.
Το ορτύκι προτιμά να περπατά και να πετά μόνο όταν ζοριστεί αρκετά. Για να συμβεί όμως αυτό, χρειάζεται να έχεις έμπειρο και πολλές φορές πιο ” μπάσο” πουλόσκυλο, κι εσύ να περπατάς αργά χωρίς βιασύνη και εγωισμό.
Οι ανάγκες της σύγχρονης κυνοτεχνίας δημιούργησαν πουλόσκυλα πιο γρήγορα και πιο “μακρινά”. Δύσκολα ένα τέτοιο σκυλί θα φερμάρει πολλά ορτύκια και θα είναι άδικο να το καταδικάσεις. Ένα τέτοιο κυνηγόσκυλο κάνει θαυμάσια δουλειά στην πέρδικα, στο βουνό και στην πεδιάδα, όμως μειονεκτεί στον τρόπο κυνηγίου του πεισματάρικου ορτυκιού.
Ορτυκοτόπια για την έναρξη…
Στα περάσματα, αν και ο πιο ευνοϊκός καιρός για να τα συναντήσεις είναι ο ΒΑ, αυτά σε διαψεύδουν και δεν εμφανίζονται, όσο και να τα καρτεράς.
Μπορεί να εμφανιστούν ξαφνικά με Νοτιά, αλλά και με άλλους ανέμους, χωρίς να προσθέτουν με τη συμπεριφορά τους τίποτα παραπάνω από ένα μεγάλο ερωτηματικό. Παίζουν με τις δροσιές και τους ανέμους, με τις βροχές και τη ζέστη, με τέτοιο μυστηριακό τρόπο, ώστε γρήγορα εγκαταλείπεις τα προγνωστικά και αναγκάζεσαι σε καθημερινή “επιφυλακή”.
Όμως, αυτά τα αναπάντεχα ή ανεξήγητα είναι που προσδίδουν αυτή την ξέχωρη γοητεία στο κυνήγι η οποία κρύβει τόσα μυστικά ώστε να σε κρατά μαγεμένο, ίσως και μυημένο σε μια μυσταγωγία, που δεν έχει στη φύση ταίρι.
Κι όταν τα χρόνια περνούν και αρχίζεις να εξοικειώνεσαι μ’ αυτά τα μυστικά, τότε πια νιώθεις την ανάταση προς τη μεγαλοσύνη της Φύσης, υποτασσόμενος σε μια αποδοχή, χωρίς προσπάθειες ερμηνείας και εξήγησης.
Τα ντοπιάρικα πουλιά είναι λίγο πολύ γνωστά στους περισσότερους από τα πρώτα εκπαιδευτικά και πολλές φορές στον ίδιο τόπο θα πέσουμε πάνω και στα ” περάσματα”.
Όμως πάντα κάποιες “μαγικές” περιοχές τραβούν πάντα σαν “μαγνήτης” τους κυνηγούς.
Εκεί συνωστίζονται και οι περισσότεροι κυνηγοί, τηρώντας προσεχτικά τα “ημερομήνια” σε μια εθιμοτυπική κυρίως γιορτή, αφού τα τελευταία χρόνια τα ορτύκια φαίνεται ότι… περιγελούν την παράδοση και τις προβλέψεις.
Η Λαυρεωτική που παραδοσιακά δέχεται μεγάλα περάσματα ορτυκιών και πάντα επιφυλάσσει ευχάριστες εκπλήξεις σε όσους δεν ενοχλούνται από την πολυκοσμία και έχουν υπομονή και επίμονη.
Η Κωπαΐδα, που ούτως ή άλλως κρατά σημαντικό αριθμό ντροπιάρικων πουλιών.
Ο Δομοκός και όλος ο κάμπος μέχρι την Καρδίτσα.
Ο κάμπος από τη Δεσκάτη μέχρι το Καρπερό στο νομό Γρεβενών (μετά τις 15/9).
Ο κάμπος της Πτολεμαΐδας στο νομό Κοζάνης.
Η Δορκάδα, η Ξυλούπολη, η περιοχή του Ζαγκλιβερίου, καθώς και η περιοχή από την Ειδομένη μέχρι τις Μουριές, για όσους αποφασίσουν να κινηθούν στους νομούς Σερρών και Κιλκίς και γύρω από τον άξονα Στρυμόνα – Αξιού.
Υπάρχουν ωστόσο κι άλλα παράλια μέρη που γεμίζουν από ορτύκια την ίδια εποχή.
Η Κρήτη, οι Κυκλάδες, η Αιτωλοακαρνανία αλλά και πολλές περιοχές της Βόρειας Ελλάδας, δέχονται σημαντικούς αριθμούς περασματιάρικων ορτυκιών, που γίνονται μεγαλύτεροι όταν βοηθήσει λιγάκι ο καιρός.
Εκεί συνωστίζονται και οι περισσότεροι κυνηγοί, τηρώντας προσεχτικά τα “ημερομήνια” σε μια εθιμοτυπική κυρίως γιορτή, αφού τα τελευταία χρόνια τα ορτύκια φαίνεται ότι… περιγελούν την παράδοση και τις προβλέψεις.
Και τέλος ο νομός Έβρου που αποτελεί ένα από τα καλύτερα κυνηγοτόπια για την έναρξη της κυνηγετικής περιόδου ο οποίος σίγουρα δεν αφήνει κανέναν παραπονεμένο με την πλειάδα των επιλογών που προσφέρει.
Η ομορφιά του απροσδόκητου…
Αν και κάθε κυνήγι προσφέρει τις δικές του προσωπικές στιγμές και κάθε θήραμα την ομορφιά και τις ιδιαιτερότητές του, το μικρό ορτύκι των πρώτων περασμάτων συνεχίζει να μαγνητίζει εκατοντάδες κυνηγούς που αφοσιώνονται με προσήλωση στο κυνήγι του.
Το ορτύκι είναι πουλί που σηκώνεται αιφνιδιαστικά, μα κάπως αργό στο πέταγμα από το πολύ πάχος του, χωρίς αυτό να σημαίνει και σχετικά εύκολες τουφεκιές.
Πολλοί φυσικά υποστηρίζουν το αντίθετο. Όμως, στην πράξη, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Υπάρχουν άλλωστε αρκετοί λόγοι για να χάσεις μια σίγουρη τουφεκιά.
Η βιαστική επιλογή, κάποιος κυνηγός στην πορεία του πουλιού, ο σκύλος που το κυνηγά από κοντά μόλις ξεπεταχτεί, είναι ανασταλτικοί παράγοντες για να πατήσεις τη σκανδάλη.
Προτιμότερο όμως είναι να γυρίσεις με άδειο σακίδιο, παρά δυστυχισμένος από τραυματισμούς που προκάλεσε η βιασύνη και η απροσεξία. Άλλωστε, υπάρχουν κι άλλες ημέρες να δοκιμάσεις την τύχη σου, αφού με αυτό το κίνητρο θα ξαναδιαβείς τις ίδιες ανηφοριές και ρέματα, τα ψηλώματα και τις αγκαθιές, προσμένοντας να δεις το μαρμάρωμα του σκύλου σου και να ακούσεις το γνωστό ήχο από το φτεροκόπημα του ορτυκιού, ενώ προσπαθεί να ξεφύγει…
Γρήγορες και κοντινές τουφεκιές
Αν στα εκπαιδευτικά έχουμε βρει τα ορτύκια σε χωράφια που συνορεύουν με καλλιέργειες καλαμποκιού, αφήνουμε πάντα τον έμπειρο σκύλο μας στο χώρισμα ανάμεσα στις δύο καλλιέργειες. Παρ’ ότι η τουφεκιά στο ορτύκι δεν χρειάζεται ιδιαίτερη δεξιοτεχνία, σ’ αυτή την περίπτωση πρέπει να είναι εξαιρετικά γρήγορη και κοντινή, αλλιώτικα προτιμότερο είναι να μη ρίξουμε στο ορτύκι. Αν πέσει πάνω από 15 μέτρα μέσα στο καλαμπόκι, το απόρτ γίνεται σχεδόν αδύνατο. Σε τέτοιες περιπτώσεις το φυσίγγι διασποράς είναι ιδιαίτερα χρήσιμο, χωρίς να καταντάει επικίνδυνο για το σκύλο μας, γιατί λόγω του ύψους του καλαμποκιού τα ορτύκια σηκώνονται κατακόρυφα. Μισή ώρα ή τρία τέταρτα αργότερα, αν ξανακάνουμε την ίδια ακριβώς διαδρομή, τα περισσότερα ορτύκια που κατέφυγαν στο καλαμπόκι έχουν βγει και πάλι έξω. Το ποσοστό επιστροφής τους είναι πολύ μεγαλύτερο αν βρισκόμαστε στην πλευρά εκείνη του καλαμποκιού που στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή ρίχνει τη σκιά του στη διπλανή καλλιέργεια.
