Εξορυκτική δραστηριότητα και οι προτεινόμενες περιοχές
Γράφει ο Βαγγέλης Χατζηνίκος, Δασολόγος – Περιβαλλοντολόγος, M.Sc. Βιοοικολόγος
Κυνηγάω νησιώτικες πέρδικες σε ένα μεγάλο νησί του Αιγαίου, το αποτέλεσμα από τρεις ώρες κυνήγι είναι μηδενικό παρόλο που σε πεντακόσια στρέμματα έχω σηκώσει τρεις φορές ένα 18άρη μπουλούκι από πέρδικες.
Κάθομαι στη ρίζα μιας ανεμοδαρμένης ελιάς και προσπαθώ να αναλύσω τις αιτίες. Δεν μου έφταιγε ο σκύλος μου, ούτε οι έξι μακρινές άστοχες τουφεκιές μου. Τελικά διαπίστωσα ότι η αιτία ήταν το παλιό λατομείο που με τα χρόνια διαμόρφωσε το τέλειο καταφύγιο για το μπουλούκι με τις πέρδικες. Τα υπολείμματα της εξόρυξης στις πεζούλες ανασκαφής φαντάζουν απόρθητα ενώ ταυτόχρονα οι συγκεντρώσεις του νερού πάνω στους σμιλευμένους βάρους καλύπτουν πλήρως τις ανάγκες των πουλιών για νερό όλο το χρόνο.
Αμέσως σκέφτηκα, εντάξει από νερό και κάλυψη είναι εξασφαλισμένες όμως τι γίνεται με το φαγητό; Δεν άργησα να το καταλάβω μετά από μία προσεκτική ματιά ότι η ζέστη των ανακατεμένων βράχων σε συνδυασμό με τα χόρτα και τα αγκάθια που είχαν φυτρώσει στο λιγοστό χώμα ανάμεσα τους φιλοξενούσαν όλες τις ακρίδες τις περιοχής. Άρα με λίγα λόγια το παλαιό λατομείο μετά την εγκατάλειψη του σταδιακά διαμορφώθηκε σε ένα άριστο βιότοπο για την πέρδικα προσφέροντας, φαγητό, νερό, κάλυψη και θέσης φωλαιοποίησης. Απορροφημένος από αυτές τις σκέψεις ξεκίνησα νωχελικά για το αυτοκίνητο ώσπου βλέπω το γέρικο εξουθενωμένο σέττερ μου να φερμάρει, δείχνοντας μου ένα μισοξεραμένο θυμάρι. Σκέφτηκα ότι ο γέρος κάνει κόλπα γιατί δεν θέλει να γυρίσει στο αυτοκίνητο, παρόλα αυτά πλησιάζω προσεκτικά και παρατηρώ με την άκρη του ματιού μου, επίσης προσεκτικά, να ξεσέρνει ένας λαγός.
Δεν σας αποκαλύπτω το αποτέλεσμα γιατί πραγματικά δεν έχει καμιά σημασία, αυτό που μετράει είναι το γεγονός ότι και ο λαγός επέλεξε να γιατακιάσει σε αυτό το λατομείο που πριν από χρόνια ο δυναμίτης ξερίζωνε ολόκληρη την πλαγιά και οι θραυστήρες ξεσήκωναν τον τόπο.
Η προσαρμογή της φύσης
Το σίγουρο είναι ότι οι εξορυκτικές δραστηριότητες αφήνουν αρνητικό αποτύπωμα στο φυσικό περιβάλλον και δημιουργούν συγκρούσεις με άλλες χρήσης γης. Όμως όταν είναι μικρής κλίμακας και ακολουθεί η προβλεπόμενη ανάπλαση πολλές φορές υπάρχει η δυνατότητα μακροπρόθεσμα να δημιουργηθούν βιότοποι που θα υποστηρίζουν πολλά είδη της πανίδας μεταξύ αυτών και τα θηραματικά.
Το θέμα αυτό έχει απασχολήσει ιδιαίτερα την Ευρωπαϊκή επιτροπή η οποία αναγνωρίζει την αναγκαιότητα και την σπουδαιότητα τις αυτάρκειας των ορυκτών πόρων στο έδαφος της κοινότητας παράλληλα με την προστασία του περιβάλλοντος. Όμως η εξάπλωση των ορυκτών πόρων είναι συγκεκριμένη, οι ανάγκες είναι δεδομένες και οι επιπτώσεις είναι σημαντικές ανά περίπτωση. Δεν είναι σπάνιο εξορυκτικά συμφέροντα να συμπίπτουν με προστατευόμενες περιοχές του δικτύου ΝΑΤURA 2000.
Τότε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απαιτεί:
- την αξιολόγηση της επίπτωσης στην βιοποικιλότητα στα είδη της πανίδας και της χλωρίδας, παράλληλα με,
- την αξιολόγηση του δημοσίου συμφέροντος και
- την εξέταση πιθανών εναλλακτικών λύσεων και την εφαρμογή αντισταθμιστικών μέτρων.
Χρειάζεται σύνεση και αποφασιστικότητα
Το μεγάλο πρόβλημα το έχει η Ελλάδα που πολλές περιφερειακές ενότητες όπως παραδείγματος χάρη αυτή των Τρικάλων ανήκει σε ποσοστό άνω των 50% στο δίκτυο NATURA το οποίο χαρακτηρίζεται ιδιαίτερα εκτεταμένο με την πίεση και την υπόδειξη των Μ.Κ.Ο. Από την άλλη πλευρά η υλοποίηση μεγάλων έργων όπως Εθνικοί οδικοί άξονες απαιτούν εξορυκτικές δραστηριότητες κυρίως δομικών υλικών κοντά στα έργα για οικονομία και εξοικονόμηση ενέργειας προς όφελος του περιβάλλοντος. Υπάρχει καμιά αμφιβολία άραγε ότι τα μεγάλα έργα αυτή τη στιγμή θα εξυπηρετούσαν όσο ποτέ άλλοτε το δημόσιο συμφέρον του απελπισμένου Ελληνικού λαού; Επομένως είναι στο χέρι των αρμόδιων υπηρεσιών, των μελετητών και των πολιτικών να καθορίσουν και να προγραμματίσουν τις χρήσεις γης ώστε να υπάρχουν όσο το δυνατόν μικρότερες συγκρούσεις και ολέθριες καθυστερήσεις στην ανάπτυξη.
