Του Χρήστου Χατζιώτη
Το honing αποτελεί θέμα ταμπού και σημείο διαμάχης ανάμεσα στους κυνηγούς, οπλόφιλους και συλλέκτες όπλων, σε όλο τον κόσμο. Ακόμα και οι πιο καταρτισμένοι γύρω από τα τεχνικά θέματα των όπλων, ερίζουν για τη χρησιμότητα ή την επικινδυνότητά του. Τι είναι όμως το honing;
Ειδικοί το χρησιμοποιούν άφοβα ως «εργαλείο» στην επισκευή και «θεραπεία» των καννών ή το καταδικάζουν στο πυρ το εξώτερον, αρνούμενοι να το εφαρμόσουν ως μια επικίνδυνη τεχνική. Η προσέγγισή του έχει και έντονες υποκειμενικές–φιλοσοφικές διαστάσεις. Είναι εξίσου σεβαστή η γνώμη εκείνου που θέλει ένα κυνηγετικό μαχαίρι να τον συνοδεύει στις εξορμήσεις του χωρίς μετά από πολλά χρόνια χρήσης να διατηρεί την ακμάδα του (συχνά βρισκόμενο σε κατάσταση απλού χαρτοκόπτη), άλλοι πάλι θεωρούν ότι ένα μαχαίρι που δεν κόβει σωστά είναι άχρηστο και προτιμούν να το ακονίζουν, γνωρίζοντας ότι σταδιακά η αφαίρεση υλικού από το ακόνισμα θα το φθείρει ανεπανόρθωτα. Η διαφορά αυτής της προσέγγισης όταν αναφερόμαστε σε μια κάννη, είναι ότι το ζητούμενο δεν είναι το συνεχές περιοδικό «ακόνισμα» μέσω της αφαίρεσης υλικού, αλλά η μία φορά στη ζωή ενός όπλου που θα χρειαστεί να αντιμετωπίσουμε την κακή κατάσταση του εσωτερικού της κάννης.
Το ρεκτιφιέ της κάννης
Το honing συνίσταται στην εσκεμμένη, ελεγχόμενη αφαίρεση υλικού από το εσωτερικό της κάννης, προκειμένου να μειωθούν ή να εξαφανιστούν τοπικές διαβρώσεις, μεσαίου ή μεγάλου βάθους. Είναι με απλά λόγια ένα «ρεκτιφιέ» της κάννης. Είναι προφανές ότι μια κάννη που έχει υποστεί honing παρουσιάζει σαφές μειονέκτημα απέναντι στην κατάσταση που είχε όταν ήταν καινούργια. Είναι εξίσου βέβαιο, όμως, ότι η κατάσταση στην οποία είχε περιέλθει για να χρειαστεί honing, ήταν ήδη υποβαθμισμένη και το honing δεν αποτελούσε παρά μια απόπειρα «σωτηρίας» της. Πολλοί ισχυρίζονται ότι η υποβαθμισμένη κατάσταση μιας κάννης διαβρωμένης εσωτερικά, συνίσταται στην αφαίρεση υλικού που προήλθε από τις οξειδώσεις και στη συνακόλουθη μείωση της αντοχής της, και αυτό είναι σωστό. Διατείνονται, λοιπόν, ότι η περαιτέρω αφαίρεση υλικού, μέσω του honing, δεν μπορεί παρά να μειώσει ακόμη περισσότερο την αντοχή της κάννης. Έτσι δυσκολεύονται να ανακαλύψουν θετικά στοιχεία σε μια τέτοια επέμβαση, πέρα από την αύξηση των εισπράξεων του οπλουργού. Για να αντιμετωπίσει κανείς αυτό το επιχείρημα χρειάζεται καταρχήν να ξεκινήσει από τα ζητούμενα μιας κάννης, μ’ άλλα λόγια από τα στοιχεία εκείνα που απαιτεί κανείς να διαθέτει μια σωστή κάννη.
Απαραίτητα χαρακτηριστικά
Το πρώτο στοιχείο που απαιτείται να παρέχει μία κάννη στο χρήστη ενός όπλου, είναι η αντοχή στις πιέσεις. Η αντοχή αυτή σχετίζεται άμεσα με την ασφάλεια του χρήστη του όπλου. Ένα δεύτερο στοιχείο είναι η αντιοξειδωτική προστασία που προσφέρει εξωτερικά η βαφή (ελεγχόμενη σταδιακή επιφανειακή οξείδωση της κάννης) και εσωτερικά η επιχρωμίωση ή η τέλεια (υψηλού βαθμού) λείανση της κάννης. Ακολουθεί η καλή ελαστικότητα της κάννης, που θα συμβάλλει στην ποιότητα των κατανομών της βολής, το κατά το δυνατόν χαμηλό βάρος που θα βοηθήσει στο καλό ζύγισμα, δεν θα προσδώσει εμπροσθοβαρείς τάσεις στο όπλο και δεν θα συμβάλλει σε μια συνολική υπέρμετρη αύξηση του βάρους του. Τέλος, σημαντικότερο στοιχείο μετά την αντοχή πρέπει να θεωρείται η σωστή εσωτερική διαμόρφωση της κάννης, σε όλα τα επίπεδα: από την προοδευτικότητα και τη σωστή επιλογή μήκους του κώνου συναρμογής (περάσματος από τη θαλάμη στο ιδίως κοίλο της κάννης), την απόλυτη ευθύτητα και σωστή διαμόρφωση των συσφίγξεων στο άκρο της (τσοκ), καθώς και οποιαδήποτε άλλη εφαρμογή προάγει την ποιότητα των κατανομών (π.χ. porting).
Η γνώμη του οπλουργού
Τα στοιχεία αυτά μπορεί να αλλοιωθούν μέσω της φθοράς που επιφέρει ο χρόνος. Έτσι συνηθίζουμε τουλάχιστον να λέμε, ενώ στην πραγματικότητα τη φθορά στις κάννες, στο 99% των περιπτώσεων, δεν την επιφέρει ο χρόνος, ούτε η χρήση του όπλου. Εκεί είναι άλλωστε που αποδεικνύεται και η υπεροχή του λειόκαννου κυνηγετικού όπλου απέναντι στα περισσότερα άλλα καταναλωτικά αγαθά: στο ότι όσο περισσότερο χρησιμοποιείται συντηρούμενο σωστά, τόσο βελτιώνονται οι επιδόσεις του. Η φθορά προέρχεται συνήθως από κακή συντήρηση ή έστω και εφάπαξ χρήση ακατάλληλων πυρομαχικών. Όταν, λοιπόν, έχουμε μία κάννη διαβρωμένη εσωτερικά, το πρώτο που πρέπει να κάνουμε είναι να συμβουλευτούμε έναν ειδικό (οπλουργό) ως προς την καταλληλότητά της ή την πιθανή επικινδυνότητά της στη χρήση. Το δεύτερο είναι να προβληματιστούμε για τη μερική επαναφορά της, μέσω του honing.
Πότε μια κάννη γίνεται επικίνδυνη;
Επικίνδυνη θεωρείται μία κάννη που έχει μειωθεί η αντοχή της λόγω της αποδόμησης υλικού από οξειδώσεις. Η μακροσκοπική εικόνα του εσωτερικού της κάννης δεν είναι πάντοτε αποκαλυπτική για την πραγματική της κατάσταση. Μία αχρωμίωτη κάννη, με εκτεταμένες αλλά πολύ επιφανειακές (ρηχές) διαβρώσεις, δεν είναι κατ’ ανάγκην επικίνδυνη και συνήθως δεν αποτελεί πρόβλημα στην ασφάλεια χρήσης του όπλου. Αντίθετα μία καθαρή κάννη με λίγους αλλά βαθείς κρατήρες, παρουσιάζει σημεία εξαιρετικά μειωμένης αντοχής και μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνη. Εξίσου επικίνδυνη ή τουλάχιστον δυνάμει επικίνδυνη, πρέπει να θεωρείται και οποιαδήποτε χρωμιωμένη κάννη με ελάχιστα έστω σημάδια φθοράς, που αποδεικνύουν ότι υπάρχει «λύση της συνεχείας» του χρωμίου. Μ’ άλλα λόγια ότι κάπου το χρώμιο έχει σπάσει. Αυτό ισχύει γιατί κάτω από το χρώμιο, στο σημείο θραύσης, συνήθως οι διαβρώσεις προχωράνε με γρήγορους ρυθμούς (λόγω του ότι η περιοχή τοπικά δεν είναι εύκολα καθαριζόμενη) και παρουσιάζουν συνήθως την εικόνα ανεστραμμένου κώνου που μπορεί να φτάσει μέχρι και στην πλήρη διάτρηση της κάννης. Στις περιπτώσεις αυτές, ο κάτοχος του όπλου μπορεί να επιλέξει την εφαρμογή του honing.
Πού προσφέρει και πού επιβαρύνει το honing;
Το honing αναμφίβολα:
α. Μειώνει ελεγχόμενα το πάχος των τοιχωμάτων της κάννης, μειώνοντας παράλληλα την αντοχή της στις πιέσεις, που ούτως ή άλλως όμως είχε πληγεί από τις οξειδώσεις.
β. Μπορεί, αν ο οπλουργός ενδιαφέρεται περισσότερο για την καταγραφή μιας ακόμα εργασίας από ότι για την ασφάλεια του πελάτη του, να μετατρέψει ένα όπλο σε πραγματικά επικίνδυνο.
γ. Μειώνει αισθητά την αξία μεταπώλησης του όπλου, που ούτως ή άλλως είχε επιβαρυνθεί από την ύπαρξη των οξειδώσεων.
δ. Από κάποια επίπεδα και πάνω (στη Μεγάλη Βρετανία το όριο είναι τα 17,7 ως 18,8 χιλιοστά εσωτερικής διαμέτρου της κάννης) απαιτείται επαναδοκιμή της κάννης σε χρήση άκαπνης πυρίτιδας, μετά το honing.
ε. Είναι αυτονόητο ότι σε χρωμιωμένες κάννες πρέπει να προηγηθεί αποχρωμίωσή τους και σε περίπτωση που ο κάτοχος της κάννης επιθυμεί την επαναχρωμίωσή τους μετά το honing (σπάνια και κατ’ εμέ αναιτιολόγητη εκδοχή) αυτό δεν μπορεί να εφαρμοστεί παρά μόνο αν η κάννη σταλεί στο εξωτερικό.
στ. Επιτυγχάνει (και αυτό είναι το σημαντικότερο όφελος από το honing) το σταμάτημα της επέκτασης των διαβρώσεων στους πυθμένες των κρατήρων και δίνει τη δυνατότητα στον κάτοχο της κάννης να καθαρίζει σωστά και αποτελεσματικά το εσωτερικό της, προκειμένου να αποφύγει επέκταση των διαβρώσεων. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι οι οξειδώσεις σε μια διαβρωμένη κάννη προχωρούν πολύ ταχύτερα από ότι σε μια κάννη λεία. Ο λόγος είναι απλός και διττός: αφενός μεν η συνολική επιφάνεια του εσωτερικού της κάννης που έρχεται σε επαφή με τα κατάλοιπα είναι πολύ μεγαλύτερη σε μία κάννη διαβρωμένη που παρουσιάζει ανωμαλίες, αφετέρου οι βαθιές περιγεγραμμένες κοιλάνσεις (κρατήρες) προάγουν ηλεκτρολυτικές διαδικασίες λόγω της διαφοράς δυναμικού από τα χείλη στον πυθμένα του κρατήρα, επιταχύνοντας την αποδόμηση υλικού.
Όμως το honing, για να εφαρμοστεί σωστά και να έχει τα ζητούμενα αποτελέσματα, έχει και κάποια προαπαιτούμενα. Πρέπει μ’ άλλα λόγια να γίνει σωστά σε όλα τα επίπεδα. Και ακόμα πρέπει να συμπεριφερθεί σωστά ο κάτοχος του όπλου στην κάννη του, μετά την εφαρμογή του honing. Όλα αυτά συνθέτουν και τα «μυστικά» του.
Τα μυστικά του honing
Η σωστή εφαρμογή honing και η επίτευξη των θεραπευτικών πλεονεκτημάτων του απαιτεί:
- Καλή (και συνήθως δαπανηρή) υλικοτεχνική υποδομή από πλευράς του οπλουργού που θα εφαρμόσει το honing. Μηχανές ακριβείας με χρήση λαδιού είναι σαφώς προτιμότερες από μηχανές με ελεύθερους άξονες και χρήση σαπουνόνερου.
- Δεξιοτεχνία και συγκέντρωση του χρήστη της μηχανής (οπλουργού), τόσο για να επιτύχει τον ακριβή βαθμό λείανσης όσο και για να διαμορφώσει εκ νέου σωστά τις συσφίγξεις (τσοκ) κατά τη διαδικασία της λείανσης.
- Υπομονή και επιμονή ώστε η τελική λείανση να προσφέρει μια όσο το δυνατόν πιο λεία επιφάνεια που δεν θα παρουσιάζει μεγάλες τάσεις οξείδωσης στα πρώτα στάδια χρήσης της κάννης μετά το honing. Αυτό επιτυγχάνεται με εφαρμογή πολύ λεπτόκοκκης «σμυριγδόπετρας» στο τελικό στάδιο του honing.
- Ήθος από την πλευρά του οπλουργού, τόσο κατά το στάδιο της εκτίμησης των φθορών (ειλικρινή διάγνωση για το αν το honing είναι απαραίτητο ή όχι), όσο και κατά τη διαδικασία λείανσης, όπου πρέπει να αποφεύγονται υπερβολές στο βωμό μιας εντυπωσιακής εμφάνισης του εσωτερικού της κάννης που θα ικανοποιήσει απόλυτα τον κάτοχο του όπλου. Συνήθως, όταν οι διαβρώσεις είναι πολύ βαθιές, μια τέτοια πρακτική εξασθενεί υπερβολικά την κάννη γιατί απαιτεί πολύ μεγάλου βαθμού αφαίρεση υλικού από το εσωτερικό της.
- Εξαιρετικά επιμελή καθαρισμό της κάννης μετά από κάθε κυνήγι (ακόμη και αν έχει ρίξει ένα μόνο φυσίγγι), από τον κάτοχο του όπλου, τουλάχιστον στα πρώτα κυνήγια μετά την εφαρμογή του honing, που η κάννη παρουσιάζει εξαιρετικά υψηλή προδιάθεση σε νέες διαβρώσεις. Και δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα από μία κάννη που έχει υποστεί honing και μετά από λίγο καιρό είναι και πάλι διαβρωμένη.
Η τελική επιλογή
Σίγουρα η εφαρμογή του honing μειώνει την αξία ενός όπλου. Εξίσου βέβαιο είναι ότι κάποιες φορές προλαμβάνει επέκταση διαβρώσεων και προσφέρει περαιτέρω μακροζωία σε μια οπλοκατασκευή. Η τελική επιλογή σχετίζεται με τον προορισμό του όπλου και με τις υποκειμενικές προτιμήσεις του κατόχου του. Μ’ άλλα λόγια, ένα όπλο χρήσης δεν μπορεί να συνεχίζουμε να το κυνηγάμε αν παρουσιάζει εκτεταμένες διαβρώσεις, επιτείνοντας το πρόβλημά του. Από την άλλη μεριά, ένα όπλο συλλογής μπορεί εύκολα ο κάτοχός του να επιλέξει να το διατηρήσει με διαβρωμένο το εσωτερικό των καννών, χωρίς επεμβάσεις. Όσο για τον υποκειμενικό παράγοντα, γνωρίζω πολλούς που συλλέγουν μεταχειρισμένα όπλα αλλά παρουσιάζουν κυριολεκτικά αλλεργία στο άκουσμα «ρεκτιφιαρισμένων» καννών. Αυτή τους η αποστροφή έχει πολλά και συνήθως δικαιολογημένα αίτια. Όμως τα παλιά καλά συλλεκτικά, με «original» διαστάσεις καννών, δεν είναι ο κανόνας στις μέρες μας αλλά η εξαίρεση, και οι συλλέκτες αυτοί θα πρέπει να συμβιβαστούν με πολύ ακριβότερες αγορές και πολύ περισσότερο ψάξιμο…
Ούτως ή άλλως το συγκεκριμένο άρθρο δεν είχε ως στόχο του να υπερασπιστεί άκριτα τη μία ή την άλλη άποψη για το honing των καννών. Στόχος, όπως πάντα, ήταν την επόμενη φορά που ο αναγνώστης θα προβληματιστεί για κάτι τέτοιο, να κρίνει περισσότερο βασισμένος στις γνώσεις του και λιγότερο σε προκαταλήψεις.
