Του Μπάμπη Αιγινήτη
Ο τίτλος του σημερινού άρθρου έχει αποτελέσει πολλές φορές θέμα συζήτησης στους κυνηγετικούς κύκλους, στα στέκια και σε όσους σκέφτονται να μεταπηδήσουν από το αυτογεμές (καραμπίνα) στο αλληλεπίθετο (σούπερ ποζέ.). Επίσης, αποτελεί ένα είδος προβληματισμού σε όσους τώρα μπαίνουν στην κυνηγετική οικογένεια και αμφιταλαντεύονται μεταξύ δίκανου και αυτογεμούς. Γιατί πάνω απ’ όλα μας ενδιαφέρει η νέα γενιά των κυνηγών να μη κάνει τα λάθη της παλιάς και να κάνει τις επιλογές της όχι με γνώμονα την ισχύ πυρός, αλλά με τα κατασκευαστικά προτερήματα, την αξιοπιστία και τη σκοπευτική υπεροχή ενός όπλου. Από τα δίκανα, το πλαγιόκανο έχει το ένδοξο παρελθόν και τον ρομαντισμό που κανείς δεν αμφισβητεί, αντιθέτως μάλιστα, δεν είναι λίγοι οι κυνηγοί με μεράκι που το χρησιμοποιούν ανελλιπώς.
Σήμερα το αλληλεπίθετο έχει την τιμητική του, αφού τα τελευταία χρόνια γνωρίζει μεγάλη δημοτικότητα και η απήχησή του σε όλο και περισσότερους κυνηγούς με σύγχρονη αντίληψη συνεχώς αυξάνεται. Αδιαφιλονίκητα θα αποτελέσει το δημοφιλέστερο κυνηγετικό όπλο του μέλλοντος.
Να δούμε όμως πως ξεκίνησε και πως εξελίχθηκε μέχρι σήμερα, γιατί πραγματικά αξίζει να το γνωρίζουμε.
Η ιστορία του αλληλεπίθετου όπλου ξεκινάει από πολύ παλιά, κάπου στα 1616 όταν μερικοί Ιταλοί οπλοποιοί της εποχής δοκίμαζαν να συγκολήσουν τη μία κάνη πάνω στην άλλη στα εμπροσθογεμή αρκεβούζια της εποχής.
Οι δυσκολίες που υπήρχαν έκαναν πολλούς να εγκαταλείψουν την ιδέα και άλλους να προχωρούν με πολύ αργό ρυθμό σε σχέση με το πλαγιόκανο. Όμως από τις αρχές ακόμη του 17ου αιώνα, οι ειδικοί της τότε εποχής αναγνώριζαν την υπεροχή της μονής σκοπευτικής επιφάνειας από το φάρδος που δίνουν οι δύο πλάγιες κάνες. Όμως μπαίνοντας με αργούς κατασκευαστικούς ρυθμούς στον 20ό αιώνα, οι οπλοκατασκευαστές είχαν να αντιμετωπίσουν δύο βασικά προβλήματα για την κατασκευή ενός εξιόπιστου αλληλεπίθετου. Αυτά ήταν: α) η τοποθέτηση των κλειδιών και β) το κόψιμο και η κατεργασία της βάσης για να δεχτεί τις κάθετες κάνες.
Τα όπλα με δύο κάνες εκείνης της εποχής, μην ξεχνάμε ότι ήταν όλα πλαγιόκανα με τσακμακόπετρα, με περιστροφικό κλείσιμο από κάτω, με σχεδίαση Flintlock και κάτι κοκκόρια μεγάλα που θύμιζαν αυτιά κουνελιού. Το αλληλεπίθετο ήθελε μια διαφορετική φιλοσοφία και μαστοριά, αφού έπρεπε να είναι υποχρεωτικά εσώσφυρο, πράγμα πολύ πρωτοποριακό για την εποχή.
Όμως οι διάσημοι οπλοκατασκευαστές του Λονδίνου, πάλι απεδείχθηκαν πρωτοπόροι και στην κατασκευή του αλληλεπίθετου. Ο Woodward σχεδίασε το πρώτο σούπερ ποζέ στις αρχές του περασμένου αιώνα, με χαμηλό προφίλ, ακολούθησε ο Boss, κατόπιν οι Purdeys, οι Holland & Holland και η Wedtley Richards του Μπίρμινχαμ, οι οποίοι άρχισαν να εμφανίζουν τα δικά τους σούπερ ποζέ. Από τους πρώτους επίσης που εμφάνισε σούπερ ποζέ ήταν και ο Άγγλος F. Beesley, εξαιρετικός κατασκευαστής.
Όλοι αυτοί κατασκεύαζαν τα χειροποίητα αυτά σούπερ ποζέ σε διπλάσιο χρόνο από όσο χρειάζονταν για το πλαγιόκανο, αφού απαιτείτο ένα εξειδικευμένο άτομο που θα έκοβε και θα διαμόρφωνε τη βάση από ατόφιο σφυρήλατο κομμάτι ατσαλιού, θα έκανε τα τρυπήματα με τρυπάνι χειρός, ακολούθως εφαρμογές στο χέρι και ατελείωτες ώρες δουλειά με τις λίμες.
Φυσικά και η τιμή του ήταν διπλάσια ή τριπλάσια από ότι ενός πλαγιόκανου του ίδιου κατασκευαστή. Εκείνα τα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα ξεκίνησαν να κατασκευάζουν τα δικά τους σούπερ ποζέ οι Γερμανικές βιομηχανίες της Suhl με πρωτοπόρους την Μerkel και την Griefelt καθώς και κάποιοι μικροί Βέλγοι κατασκευαστές στη Λιέγη.
Η επανάσταση όμως στη κατασκευή του σούπερ ποζέ ήλθε από το ευφυέστατο μυαλό του διάσημου John Browning, το 1925, ο οποίος έφερε το σούπερ ποζε πιο κοντά και σε πιο προσιτή τιμή, για εκείνη την εποχή, στον μέσο κυνηγό. Δυστυχώς, ο John Browning πέθανε πριν δει τα σχέδιά του να υλοποιούνται. Όμως ο γιός του ο Val, το 1928, ξεκίνησε να διαθέτει πλέον έτοιμο το όπλο στην αγορά, τελειοποιώντας ο ίδιος το μηχανισμό της μονής σκανδάλης, αφού ο πατέρας του το είχε σχεδιάσει δισκάνδαλο.
Τα Browning και τα Merkel ήταν τα κατασκευαστικά πρότυπα και για πολλούς άλλους, Ευρωπαίους κυρίως, κατασκευαστές που ήθελαν όπλα υψηλού προφίλ να διαθέτουν στους πελάτες τους.
Aκολούθησε η μεγάλη Αμερικανική βιομηχανία Remington, το 1932, με το σούπερ ποζέ της Μ-32, του οποίου τα σχέδια πούλησε και στη Γερμανική βιομηχανία Krieghoff, που εμφάνισε στην αγορά το δικό της αλληλεπίθετο με την ονομασία Κ-32.
Το 1933 μπήκε στην κούρσα δυναμικά και η ιταλική Beretta με τα σούπερ ποζέ της σειράς SO τα οποία από τότε έχουν εξελιχθεί με πολύ μικρές διαφοράς στο μηχανισμό τους, με τις ολόκληρες φωτιές, καθώς και στην αισθητική τους. Είναι το κορυφαίο ποιοτικά σούπερ ποζέ της ιταλικής βιομηχανίας που κατασκευάζεται κατόπιν παραγγελίας και είναι χειροποίητο. Η σχεδίαση του Beretta SO χαρακτηρίστηκε από το μεσαίο προφίλ και από μια ξεχωριστή προσωπικότητα που αποπνέει αυτό το όπλο. Από τις άλλες Αμερικάνικες εταιρίες που κατασκεύασαν σούπερ ποζέ ήταν η Μarlin με το μοντέλο 90 και η Savage με τα μοντέλα 420 και 430.
Η Charles Daly και η Winchester διέθεταν από τις αρχές του 1960 μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του ‘80 πολύ καλής κατασκευής σούπερ ποζέ κατασκευασμένα όμως στην Ιαπωνία. Η πρώτη συνεργάστηκε με τη Miroku και η δεύτερη με την Οlin Kontesha. Η Μiroku επίσης κατασκευάζει, από τις αρχές της δεκαετίας του ‘70, τα γιαπωνέζικα Browning (Citori, B-325, 425, 525) ενώ τα βέλγικα Browning κατασκευάζονται σήμερα πλέον μόνο κατόπιν παραγγελίας στη Λιέγη, εκεί που πρωτοκατασκευάστηκαν, στο εργοστάσιο Fabrique Nationale (F.N.).
Τα προτερήματα του σούπερ ποζέ έναντι του κλασικού πλαγιόκανου ήταν, εκτός από το μονό σκοπευτικό επίπεδο, και η κατανομή των δυνάμεων της ανάκρουσης σε ευθεία γραμμή προς τα πίσω. Κάτι που επέτρεπε καλύτερο έλεγχο του όπλου μετά τη πρώτη ντουφεκιά και μειωμένη ανύψωση του στομίου.
Τα παλαιότερα χρόνια που η περιστεροβολία ήταν το κύριο επάγγελμα πολλών σκοπευτών και τα στοιχήματα έκρυβαν πού χρήμα, το σούπερ ποζέ σε μοντέλα για περιστεροβολία, ήταν η πρώτη τους επιλογή. Κατόπιν η αθλητική σκοποβολή των ολυμπιακών αθλημάτων trap και skeet, που απαιτούσε υψηλές κατασκευαστικές προδιαγραφές και προπάντων άψογη βλητική συμπεριφορά του όπλου, βοηθώντας το σκοπευτή στο έργο του, καθιέρωσε το σούπερ ποζέ σαν το κορυφαίο λειόκανο όπλο για ιπτάμενους στόχους. Δεν είναι τυχαίο το ότι σήμερα η πρώτη επιλογή για όπλο κυνηγετικής σκοποβολής Sporting, που αποτελεί την προσομοίωση του κυνηγίου, είναι το σούπερ ποζέ.
Ήδη βλέπουμε τη στασιμότητα πλέον, που έχει επέλθει στο κλασικό πλαγιόκανο ενώ τα σούπερ ποζέ εξελίσσονται ασταμάτητα με νέες εκδόσεις και μια συνεχή τάση αναβάθμισης των μοντέλων. Αυτό βέβαια οφείλεται στην ολοένα και αυξανόμενη ζήτηση μοντέλων σούπερ ποζέ από κυνηγούς και σκοπευτές.
Σήμερα μπορούμε να βρούμε μοντέλα μεγάλων κατασκευαστών σε όλα τα γνωστά διαμετρήματα δηλ. 12άρι, 16άρι, 20άρι, 28άρι και 36άρι (.410). Όπως επίσης και σε μεγάλη ποικιλία κανών για όπλα με συγκεκριμένη χρήση. Βλέπουμε σούπερ ποζέ με μήκη κανών 61, 66, 71, 76 και 81 εκ. με σταθερά τσοκαρίσματα αλλά και εναλλασσόμενα εσωτερικά τσοκάκια.
Επίσης, σήμερα, η κατασκευαστική ποικιλία στους μηχανισμούς των σούπερ ποζέ δεν έχει τίποτε να ζηλέψει από τα καλύτερα πλαγιόκανα. Συναντάμε σούπερ ποζέ με μηχανισμό Boxlock και Blitz αντίστοιχο του μηχανισμού με μισές φωτιές Anson & Deeley του πλαγιόκανου. Τον ίδιο μηχανισμό αλλά με διακοσμητικές πλάκες συναντάμε σε πλαγιόκανα για λόγους αισθητικής και σε σούπερ ποζέ υψίστης ποιότητος με ολόκληρες φωτιές τύπου Holland & Holland σε διάταξη back-Action.
Θα ήταν παράλειψη εδώ να μην αναφέρουμε και την ύπαρξη σούπερ ποζέ με τον σπάνιο μηχανισμό του Dickson από το Εδιμβούργο, τον περίφημο Round Action, όπως σήμερα τον κατασκευάζει ο σκωτσέζος εξαίρετος κατασκευαστής Mc Kay Brown και η ιταλική Abiattico & Salvinelli (Famars).
Bλέπουμε λοιπόν, ότι στο σούπερ ποζέ υπάρχουν απ’ όλα και εννοώ, όπλα εργασίας δηλ. μάχιμα και όπλα συλλογής, δηλ. σπάνια κομμάτια βιτρίνας. Το ίδιο ποικίλλουν και τα συστήματα κλειδιών των σούπερ ποζέ με τον ολόκληρο πίρο μπροστά ή τους δύο διακεκομένους, το συρτάρι πίσω ή τα πλάγια κλειδιά στο χαμηλό προφίλ και τα περαστά kersten και semi-kersten στο ψηλό προφίλ ή τα δύο τραπεζοειδή στα πλάγια στο χαμηλό προφίλ.
Όμως ότι και να προτιμήσει κάποιος αναμφισβήτητα τα σούπερ ποζέ ήταν αλλά και είναι το όπλο της επόμενης χιλιετίας.
