Πώς να υποστηρίξετε τους θηραματικούς πληθυσμούς κατά τη διάρκεια δυσμενών καιρικών συνθηκών.
Στη χώρα μας, λόγω του ιδιαίτερου χαρακτήρα του κλίματος, αλλά και λόγω της αλόγιστης επέμβασης του ανθρώπου στη φύση, η επάρκεια τροφής και θέσεων κάλυψης και φωλεοποίησης της άγριας πανίδας μεταβάλλεται, φτάνοντας σε κρίσιμα επίπεδα κατά τη διάρκεια δυσμενών συνθηκών με αποτέλεσμα να γίνεται επιτακτική η ανάγκη επιπρόσθετης παροχής τροφής και θέσεων κάλυψης, με σκοπό την αύξηση των πληθυσμών των θηραμάτων.
Τροφή και κάλυψη
Η τροφή και η κάλυψη αποτελούν κρίσιμους παράγοντες για την επιβίωση όλων των ειδών. Στα θηραματικά είδη η εξασφάλιση των παραγόντων αυτών είναι κρίσιμης σημασίας για τη διατήρηση και αύξηση των ευάλωτων πληθυσμών τους. Γι’ αυτό και τα διάφορα διαχειριστικά μέτρα, που αποβλέπουν στην ενίσχυση των παραγόντων αυτών, θα πρέπει να αποτελούν βασικό μέλημα όλων όσων προασπίζονται το θηραματικό πλούτο.
Θέσεις φωλεοποίησης
Η μείωση πολλών ειδών πτηνών συνδέεται άμεσα με την απώλεια κατάλληλων θέσεων φωλεοποίησης. Στη φύση, πολλά είδη όχι μόνο φωλιάζουν για αναπαραγωγή αλλά και βρίσκουν προστασία από την απειλή των αρπάγων στις κουφάλες νεκρών δέντρων, καθώς και στις πυκνές συστάδες δέντρων και θάμνων. Με την κοπή και απομάκρυνση των δέντρων αυτών από ένα δάσος, οι φυσικές θέσεις φωλεοποίησης ελαχιστοποιούνται, με άμεσες επιπτώσεις στη διατήρηση των πληθυσμών σε ικανοποιητικά επίπεδα. Επίσης, πολλά μη ενδημικά είδη πτηνών, που ανταγωνίζονται τα ενδημικά, καταλαμβάνουν θέσεις φωλεοποίησης οι οποίες κάποτε χρησιμοποιούνταν από τα τελευταία.
Η σημασία των νεκρών δέντρων καθώς και αυτών που εμφανίζουν κοιλότητες κατά μήκος του κορμού τους, όπως επίσης και των κατακείμενων κορμών για τα πτηνά, δεν είναι ευρέως γνωστή. Οι θέσεις αυτές αποτελούν το «σπίτι» πολλών πτηνών, θηλαστικών και αμφίβιων. Τα ψάρια, τα φυτά κι οι μύκητες επίσης ωφελούνται από τις θέσεις αυτές.
Βιότοποι
Οι βιότοποι των διαφόρων θηραματικών ειδών χαρακτηρίζονται από μια μεγάλη ποικιλομορφία. Κάποια είδη προτιμούν δασωμένες εκτάσεις, άλλα πάλι προτιμούν ανοιχτές εκτάσεις και λιβάδια. Πολλά είδη, επίσης, μετακινούνται σε διάφορες θέσεις κατά τη διάρκεια του έτους, ενώ άλλα εμφανίζονται για λίγες μέρες το χρόνο κατά τη διάρκεια της μετανάστευσής τους. Τέλος, κάποια είδη παρουσιάζουν μεγάλη προσαρμοστικότητα και εμφανίζονται σε ποικίλα περιβάλλοντα.
Ο δεύτερος παράγοντας καταλυτικής σημασίας για την επιβίωση των πληθυσμών, που είναι η τροφή, παρουσιάζει επίσης μεγάλη ποικιλομορφία μεταξύ των διαφόρων ειδών. Ένας κρίσιμος παράγοντας των διαφόρων τροφικών απαιτήσεων είναι η εποχικότητα της παραγωγής ανθέων και καρπών. Παρ’ όλο που τα ζώα τείνουν να επωφελούνται από την ύπαρξη ανθέων και καρπών όταν αυτά είναι διαθέσιμα, η πράσινη ύλη (φύλλα, βλαστοί κ.λπ.) παρέχει μια δεύτερη πηγή τροφής, μεγάλης σημασίας, ιδιαίτερα κατά τις περιόδους όπου τα άνθη και οι καρποί δεν είναι διαθέσιμοι.
Παροχή συμπληρωματικής τροφής
Οι περισσότεροι βιότοποι των θηραμάτων παρέχουν «φυσική τροφή». Ο άνθρωπος μπορεί να προσφέρει συμπληρωματική τροφή κατά τις δυσμενείς περιόδους, ενισχύοντας αυτή που παράγεται στη φύση. Μερικοί τρόποι παροχής συμπληρωματικής τροφής είναι οι εξής:
1. Δημιουργία επιφανειών παραγωγής τροφής, με τη σπορά φυτικών ειδών που απαντώνται στην περιοχή βελτίωσης. Το μέγεθος, το σχήμα, η τοποθεσία, το ποσοστό της γης που θα χρησιμοποιηθεί, καθώς και το είδος της συμπληρωματικής τροφής για την ενίσχυση των ειδών, θα πρέπει να βασίζεται στις απαιτήσεις των ειδών που θέλουμε να ευνοήσουμε, καθώς και στις γενικότερες συνθήκες της περιοχής.
2. Τροφοδοσία με τη χρήση ειδικών ταϊστρών για τη διανομή της συμπληρωματικής τροφής (συμπυκνωμένη τροφή) σε επιλεγμένους βιότοπους κατά τη διάρκεια κρίσιμων περιόδων. Κατά τη μέθοδο αυτή, η τροφή που επιλέγεται θα πρέπει να είναι ποικίλη και καλής ποιότητας, έτσι ώστε να ικανοποιούνται οι τροφικές ανάγκες των θηραμάτων. Οι θέσεις τοποθέτησης των ταϊστρών θα πρέπει να είναι τέτοιες, ώστε να κατανέμονται ομοιόμορφα στον επιλεγμένο βιότοπο. Η επιλογή του κατάλληλου σημείου τοποθέτησης βασίζεται επίσης στο είδος για το οποίο προορίζεται η συμπληρωματική τροφή.
Όλες όμως οι παραπάνω ενέργειες θα πρέπει να τυγχάνουν μεγάλης προσοχής και μελέτης κατά το σχεδιασμό και την υλοποίησή τους.
Εξασφάλιση συμπληρωματικών θέσεων κάλυψης και φωλεοποίησης
Για την ενίσχυση των συνθηκών διαβίωσης των θηραμάτων συνιστάται και η δημιουργία επιπρόσθετων θέσεων κάλυψης και φωλεοποίησής τους. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τη δημιουργία τεχνητών κατασκευών ή τη διατήρηση βλάστησης που παρέχουν κάλυψη από τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες, προστασία από τους άρπαγες, καθώς και κατάλληλες θέσεις για φωλεοποίηση. Οι καλύτερες θέσεις για το σκοπό αυτό μπορούν να προέλθουν από έναν καλά διαχειριζόμενο βιότοπο. Μερικές πρακτικές που συντελούν στη δημιουργία τέτοιων θέσεων είναι οι κάτωθι:
1. Τοποθέτηση ενδεικνυόμενου αριθμού τεχνητών φωλιών στις κατάλληλες τοποθεσίες.
2. Διατήρηση σωρών και απαραίτητης φυτικής ύλης στο έδαφος, η οποία παρέχει επιπρόσθετη κάλυψη και προστασία στους θηραματικούς πληθυσμούς, ιδιαίτερα σε βιότοπους όπου η έλλειψη φυτικής κάλυψης δυσχεραίνει την ανάπτυξη των θηραματικών ειδών.
3. Δημιουργία φυσικών φρακτών με τη διατήρηση δένδρων, θάμνων και ποωδών φυτών κατά λωρίδες σε μορφή φρακτών. Η πρακτική αυτή προσφέρει τόσο τροφή όσο και κάλυψη στους θηραματικούς πληθυσμούς.
4. Διαχείριση λιβαδιών και γεωργικών εκτάσεων. Ο θερισμός των ψηλών γεωργικών εκτάσεων καλό θα είναι να αναβάλλεται μέχρι τη λήξη της περιόδου φωλεοποίησης των θηραμάτων, έτσι ώστε να αποφεύγεται η καταστροφή των φωλιών και να διασφαλίζεται η επιτυχής αναπαραγωγή τους. Παράλληλα, μερικά ζιζάνια αποτελούν σημαντική πηγή τροφής για πολλά θηραματικά είδη και σε αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει να περιορίζονται οι πρακτικές ελέγχου των ζιζανίων. Επίσης, ενδείκνυται η διατήρηση των υπολειμμάτων από τις σοδιές στην επιφάνεια του εδάφους μέχρι την επόμενη περίοδο σποράς, για την παροχή του απαραίτητου ζωτικού χώρου και συνθηκών διαβίωσης στους θηραματικούς πληθυσμούς.
5. Επιλεκτική κοπή των βλαστών των δέντρων και των θάμνων με σκοπό την εξασφάλιση συμπληρωματικής κάλυψης από την οριζόντια βλάστηση.
6. Εγκατάσταση ξυλωδών φυτών και θάμνων, με τη σπορά ντόπιων σπορόφυτων για τη δημιουργία ζωνών κάλυψης και αντιανεμικών φρακτών.
7. Διατήρηση ψηλών δέντρων, τα οποία αποτελούν θέσεις φωλεοποίησης και προστασίας των θηραματικών ειδών, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις όπου η κάλυψη με δέντρα δεν είναι ικανοποιητική.
Οργάνωση και προγραμματισμός
Σωστός προγραμματισμός και οργάνωση, λοιπόν, απαιτούνται για τη συμβολή του ανθρώπου στη διατήρηση και αύξηση των θηραματικών πληθυσμών. Η εφαρμογή των ενδεδειγμένων διαχειριστικών μέτρων είναι ο τρόπος για την προστασία του θηραματικού μας πλούτου, ώστε και οι κυνηγοί μας να διασφαλίσουν το πολυπόθητο θήραμα και η φύση να γίνεται πλουσιότερη σε άγρια πανίδα.
Δασολόγου-Περιβαλλοντολόγου
