Οι συνηθέστεροι προβληματισμοί των μπεκατσοκυνηγών έχουν να κάνουν με ερωτήματα όπως, “Γιατί δε βρίσκουμε, όπως παλιά, πολλές μπεκάτσες στα δρύινα;“, “Γιατί «τινάζουν» οι μπεκάτσες πολύ εύκολα στα δρύινα;“, “Γιατί «πιάνουν» πολύ γρήγορα τα πουλιά στο πουρνάρι;” “Γιατί βρίσκουμε μέχρι αργά μπεκάτσες στο έλατο;“.
Πέρα από τις απαντήσεις που προσπαθούν να δώσουν οι μπεκατσοκυνηγοί βάση της πολύτιμης συσσωρευμένης εμπειρίας τους, παρακάτω προσεγγίζουμε το θέμα και επιστημονικά.
Του Ευάγγελου Χατζηνίκου, Δασολόγου – Περιβαλλοντολόγου M.Sc. Βιοοικολόγου
Μου αρέσει ιδιαίτερα το κυνήγι της Μπεκάτσας, ακριβώς για τους γνωστούς λόγους που το λατρεύουν 50.000 Έλληνες κυνηγοί. Η κάθε κυνηγετική χρονιά είναι διαφορετική από την προηγούμενη και οι ερμηνείες στα στέκια δίνουν και παίρνουν.
Όλοι γνωρίζουμε και καταλαβαίνουμε απόλυτα ότι η μπεκάτσα επιλέγει ενδιαιτήματα (βιότοπους) για να διαχειμάσει, τα οποία θα της προσφέρουν επάρκεια τροφής και κάλυψης.
Η επάρκεια της τροφής εξαρτάται κυρίως από την εκάστοτε αφθονία των ασπόνδυλων (σκουληκιών) στον κάθε βιότοπο. Η αφθονία των γαιοσκωλήκων εξαρτάται από την εκάστοτε ποσότητα της οργανικής ουσίας στο έδαφος των δασικών εκτάσεων. Η ποσότητα της οργανικής ουσίας με τη σειρά της εξαρτάται από τη φυλλόπτωση των δασικών δένδρων που είναι ο κυριότερος τρόπος εμπλουτισμού του δασικού τάπητα με θρεπτικά στοιχεία. Η φυλλόπτωση αποτελείται κυρίως από τα φύλλα του δένδρου, αλλά και από άλλα μέρη του φυτού όπως κλαδάκια, άνθη κ.λ.π. και άλλους φυτικούς οργανισμούς, όπως βρύα και λειχήνες. Το μέγεθος της φυλλόπτωσης ανά έτος εξαρτάται κυρίως από πλήθος αβιοτικών παραγόντων, όπως είναι όψιμος ή πρώιμος παγετός, έντονες χιονοπτώσεις, δυνατοί άνεμοι, απότομοι λίβες που προκαλούν απώλεια φυλλώματος, αλλά και πτώσεις νεκρών δένδρων.
Άρα με την παραπάνω σύνθετη σκέψη, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η παρουσία της μπεκάτσας στους διάφορους βιότοπους εξαρτάται από την ποσότητα της τροφής. Η τροφή εξαρτάται από την ποσότητα της φυλλόπτωσης, και η φυλλόπτωση εξαρτάται από τις κλιματολογικές συνθήκες και τη διαχρονική μεταβολή αυτών.
Ανατρέχοντας στα στοιχεία ενός προγράμματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης το “FutMon” (Forest Monitoring) που ασχολείται με την παρακολούθηση των δασών της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ανακάλυψα σημαντικά στοιχεία, τα οποία σε συνδυασμό με τις πληθυσμιακές μετρήσεις της μπεκάτσας και τις παρατηρήσεις των κυνηγών δίνουν απάντηση στα ερωτήματά μας.
Το πρόγραμμα παρακολούθησης των δασών από το 1995 έως το 2009 μας αποκαλύπτει ότι συνεχώς μειώνεται η φυλλόπτωση των ελληνικών δασών, παράλληλα με την αύξηση της καθυστέρησης ανοργανοποίηση της οργανικής ουσίας. Ιδιαίτερα στα δάση δρυός ο μέσος όρος της φυλλόπτωσης το 1995 έως το 1998 κυμαίνονταν από 27 μέχρι 29%, τα επόμενα χρόνια δεν έχει ξεπεράσει το 18% και το 2009 ήταν 13,67%. Για την οξυά το 1995 το ποσοστό φυλλόπτωσης ήταν 17%, ενώ το 2009 ήταν 4,8%. Στα δάση ελάτης η φυλλόπτωση εμφανίζει μικρότερη διακύμανση και τα τελευταία χρόνια έχει σταθεροποιηθεί σε ποσοστό περίπου 8%. Σταθερή είναι η φυλλόπτωση από το 1999 έως και το 2009 στα αείφυλλα πλατύφυλλα και το πουρνάρι κυμαινόμενη περίπου στο 13%.
Με μία προσεκτική ανάγνωση των παραπάνω γίνεται κατανοητό ότι με την πάροδο των χρόνων η μπεκάτσα βρίσκει πιο πολύ τροφή στο πουρνάρι και στο έλατο από ότι στα δρύινα και την οξυά εξαιτίας των κλιματικών αλλαγών, γι’ αυτό το λόγο και τα προτιμά ιδιαίτερα.
Επιπρόσθετα, τα φύλλα της δρυός που πέφτουν καθυστερημένα στο έδαφος, κυρίως λόγω της έλλειψης υγρασίας αποσυντίθενται πολύ αργά, παράγοντας μεγάλο θόρυβο όταν ο κυνηγός προσπαθεί να προσεγγίσει την μπεκάτσα με αποτέλεσμα αυτή να «τινάζεται» πολύ γρήγορα.
Αν τώρα επιχειρήσουμε να συσχετίσουμε τα διαθέσιμα πληθυσμιακά στοιχεία προκύπτει ότι η αφθονία της μπεκάτσας σε κάθε τύπο βιοτόπου εξαρτάται από το ποσοστό της φυλλόπτωσης σε αυτόν. Άρα, η παρουσία της μπεκάτσας στα ελληνικά μπεκατσοτόπια διαχρονικά επηρεάζεται από τις κλιματικές αλλαγές. Επομένως, στις εμπειρικές μας παρατηρήσεις που χρησιμοποιούμε κατά την αναζήτησή της, θα πρέπει να προσθέσουμε και το μέγεθος της φυλλόπτωσης, ώστε να αυξήσουμε την πιθανότητα συνάντησης του αγαπημένου μας θηράματος.
