Έχετε αναρωτηθεί ποτέ πόσο καιρό ζουν τα πουλιά;

Σ’ αυτήν την ερώτηση υπάρχει μια πολύ γενική απάντηση: τα πουλιά μπορούν να ζήσουν από 4 έως 100 χρόνια, ανάλογα το είδος.

Ναι, η απάντηση δεν μας ικανοποιεί για την ακρίβεια δημιουργεί περισσότερα ερωτήματα απ’ όσα επιλύει.

Γιατί υπάρχει ένα τόσο μεγάλο εύρος μεταξύ των ειδών;

Ποια πουλιά ζουν περισσότερο;

Μπορούν πραγματικά κάποια πουλιά να ζήσουν μέχρι τα 100; κ.α.

Όσο απλές κι αν ακούγονται οι ερωτήσεις, σε πολλές περιπτώσεις είναι αδύνατον να προσδιορίσουμε την ακριβή του ηλικία. Ωστόσο, σε βάθος χρόνου και έπειτα από έρευνες μας έχουν δοθεί γνώσεις και αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε τι μπορεί να κάνει ένα είδος να ζει περισσότερο από ένα άλλο.

Τα πουλιά δεν γερνούν όπως εμείς

Και αυτό το κάνει δύσκολο. Ως άνθρωποι, έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε κάποιον και να μαντεύουμε την ηλικία του. Ο σκύλος μας μπορεί να γκριζάρει στην γούνα του ή να δυσκολεύεται στις κινήσεις του όσο περνούν τα χρόνια. Ένα τεράστιο δέντρο μπορεί να μας αποκαλύψει την ηλικία του από του ετήσιους δακτύλιους. Τα πουλιά όμως είναι διαφορετικά. Δεν γκριζάρουν. Δεν γίνονται αρθριτικά. Δεν γίνονται μεγαλύτερα χρόνο με το χρόνο, δεν μας αφήνουν δακτύλιους ανάπτυξης να μετράμε.

Στην πραγματικότητα, μόλις τα περισσότερα πουλιά αναπτύξουν το ενήλικο φτέρωμά τους, ουσιαστικά γίνεται αδύνατο να γεράσουν (όσον αφορά την εμφάνιση). Το πώς τα πουλιά είναι σε θέση να επιτύχουν αυτό το αξιοσημείωτο επίτευγμα δεν είναι ακόμη πλήρως κατανοητό, αλλά πιθανότατα έχει να κάνει με το πώς το σώμα τους επεξεργάζεται το οξυγόνο και τις πρωτεΐνες που σχετίζονται με το μεταβολισμό. Η πραγματικότητα είναι ότι τα πουλιά δεν παρουσιάζουν φυσικά σημάδια γήρανσης κι αυτό δημιουργεί μια πρόκληση για να κατανοήσουμε πόσο καιρό ζουν: Εάν δεν μπορούμε να βρούμε την ηλικία στα ενήλικα πουλιά, πώς μπορούμε να μελετήσουμε τη διάρκεια ζωής τους;

Τι γνωρίζουμε (και τι όχι) για τα γηραιότερα πουλιά στον κόσμο

Αν αναζητήσετε στο Google το “πιο μακροβιότερο πουλί”, θα βρείτε ισχυρισμούς για πτηνά που έζησαν για περισσότερα από 100 χρόνια. Μερικά πουλιά μπορεί να έχουν ζήσει μέχρι και τα 120! Λοιπόν, σ’ αυτούς τους ισχυρισμούς υπάρχει πάντα λίγη «σάλτσα». Αυτά τα στοιχεία εξαρτώνται από το αν γνωρίζουμε πότε εκκολάπτεται ένα πουλί, γεγονός που συνήθως δεν γνωρίζουμε αν αυτό γεννήθηκε στη φύση. Επίσης, όπως συμβαίνει με τις ιστορίες για το κυνήγι ή το ψάρεμα, και οι «πουλάκιδες» μερικές φορές υπερβάλλουν για το πόσο καιρό ζουν τα πτηνά που αναφέρουν.

Σύμφωνα με τα Παγκόσμια Ρεκόρ Γκίνες, το γηραιότερο επιβεβαιωμένο πουλί είναι το «Cookie», ένα Cockatoo που έζησε μέχρι την ηλικία των 83 ετών στον ζωολογικό κήπο Brookfield κοντά στο Σικάγο.

Μερικά πουλιά είναι σχεδόν βέβαιο ότι έχουν ζήσει περισσότερο από 83 χρόνια (εξ ου και το ανώτερο εύρος της απάντησης 4-100 στην αρχή του άρθρου), αλλά προς το παρόν, δεν έχουμε ακόμη οριστική επιβεβαίωση ενός αιωνόβιου πτηνού.

Συνήθως είναι δύσκολο να γεράσουν τα άγρια πτηνά

Για τα άγρια πτηνά, είναι δύσκολο να φτάσουν στο μέγιστο της ηλικίας τους. Ένα μεγάλο ποσοστό πεθαίνει πριν καν ενηλικιωθεί, από ασθένειες, άρπαγες, ασιτία, καιρικά φαινόμενα. Επίσης στην αναγνώριση της ηλικίας υπάρχει και το προφανές πρόβλημα ότι τα άγρια πτηνά είναι δύσκολο να παρακολουθούνται εξ αρχής και συνέχεια. Επιπλέον, τα ζώα στη φύση έχουν πολύ διαφορετικές ζωές από εκείνα που βρίσκονται σε αιχμαλωσία και οι γνώσεις που αποκτώνται από αιχμάλωτα άτομα μπορεί να μην είναι πάντα σχετικές με εκείνα της άγριας φύσης.

Οι γνώσεις μας για τη διάρκεια ζωής των πτηνών στην άγρια φύση προέρχονται σχεδόν εξ ολοκλήρου τα μεταλλικά δακτυλίδια που τοποθετούνται στα πόδια τους με την προϋπόθεση ότι αυτό το άτομο θα ξανά βρεθεί κάπου. Η θεωρία πίσω από αυτήν την τεχνική είναι απλή: Εάν πιάσετε ένα πουλί που έχει ήδη δακτυλίδι, μπορείτε να επιβεβαιώσετε την ηλικία του — ή τουλάχιστον τον χρόνο που πέρασε από τότε που πιάστηκε αρχικά. Στην πράξη, ωστόσο, εύρεση της ηλικίας των πτηνών από τα δακτυλίδια είναι πιο περίπλοκη από ό,τι φαίνεται. Μόνο ένα μικρό ποσοστό πτηνών με δακτυλίδια παρατηρείται ξανά και αν ήταν ήδη ενήλικα όταν δακτυλιώθηκαν για πρώτη φορά, η πραγματική τους ηλικία παραμένει άγνωστη.

Ενώ υπάρχουν ακόμα πολλά να μάθουμε για το πόσο καιρό ζουν τα πουλιά στη φύση, ένα πράγμα είναι ξεκάθαρο: Πολλά πουλιά ζουν πολύ περισσότερο από ό,τι θα περιμέναμε.

Το προσδόκιμο ζωής στον κόσμο των ζώων γενικά συσχετίζεται με το μεταβολικό ρυθμό. Στα θηλαστικά, αυτό συχνά συνδέεται με το μέγεθος του σώματος: Τα μεγάλα θηλαστικά με πιο αργούς μεταβολισμούς γενικά ζουν περισσότερο. Τα μικρά με ταχύτερο μεταβολισμό ζουν μικρότερη ζωή. Οι άνθρωποι, για παράδειγμα, ζουν περισσότερο από τους σκύλους και τις γάτες, που ζουν περισσότερο από τα ποντίκια και τα χάμστερ. (Όπως συμβαίνει συχνά με αυτά τα γενικευμένα μοτίβα, υπάρχουν εξαιρέσεις.) Πολλά πτηνά είναι μικρά και έχουν εξαιρετικά υψηλούς μεταβολικούς ρυθμούς. Έτσι, θα περιμέναμε τα πουλιά να είναι σχετικά βραχύβια. Αλλά δεν είναι.

Αντίθετα, πολλά πτηνά ζουν ένα εξαιρετικά μεγάλο χρονικό διάστημα, ιδιαίτερα όταν συγκρίνονται με θηλαστικά παρόμοιου μεγέθους. Για παράδειγμα, κάτω από ιδανικές συνθήκες σε αιχμαλωσία, ένα ποντίκι μπορεί να ζήσει τέσσερα χρόνια. Εν τω μεταξύ, ένα κολύμπι (μικρότερο σωματικά από το ποντίκι) μπορεί να ζήσει έως και 14 χρόνια στη φύση!

Τα Σταβλοχελίδονα έχουν καταγραφεί να ζουν 16 χρόνια, αρκετός χρόνος για αυτούς τους καταπληκτικούς ταξιδιώτες να έχουν διανύσει περίπου τη μισή απόσταση από το φεγγάρι κατά τη διάρκεια των ετήσιων μεταναστεύσεών τους. Οι καρδερίνες μπορούν να ζήσουν έως και 27 χρόνια. Τα κοράκια είναι γνωστό ότι ζουν και 69 χρόνια!

Ένα σημαντικό σημείο που πρέπει να θυμάστε: Ακριβώς επειδή τα πουλιά μπορούν να ζήσουν για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν σημαίνει απαραίτητα ότι όλα τα άτομα του είδους ζουν τόσο πολύ. Αυτό είναι λογικό.

Ενδείξεις για τον εντοπισμό των γηραιότερων πτηνών γύρω σας

Η μεγαλύτερη διάρκεια ζωής συνδέεται συχνά με χαρακτηριστικά της βιολογίας ενός πουλιού. Ακολουθούν πέντε χαρακτηριστικά που μπορούν να μας βοηθήσουν να μαντέψουμε ποια είδη είναι πιθανό να ζουν περισσότερο από άλλα:

Το μέγεθος σώματος. Κατά μέσο όρο, τα μεγαλύτερα είδη τείνουν να ζουν περισσότερο από τα μικρότερα είδη.
Ο αριθμός των νεοσσών. Τα πουλιά με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής έχουν συχνά λιγότερα μικρά, ενώ αυτά με μικρότερη διάρκεια ζωής τείνουν να έχουν περισσότερα.
Ο χρόνος για την ενηλικίωση. Τα βραχύβια είδη τείνουν να ενηλικιωθούν πιο γρήγορα από τα μακρόβια είδη.
Η ζωή στο έδαφος. Τα πουλιά που ζουν και φωλιάζουν στο έδαφος έχουν προσαρμοστεί για μικρότερη διάρκεια ζωής από εκείνα που ζουν ψηλότερα (π.χ. φωλιάζουν σε δέντρα, κ.α.).
Η νησιωτική ζωή. Τα πουλιά που ζουν και φωλιάζουν σε νησιά είναι συχνά πιο μακρόβια από τα αντίστοιχά τους στην ηπειρωτική χώρα.

Από το Euring Co-ordination bird ringing throughout Europe έχουμε την λίστα με τα γηραιότερα πουλιά που βρέθηκαν μέσα από την διαδικασία της δακτυλίωσης και της επ’ ανεύρεσης.

Μπεκάτσα 15 ετών και 6 μηνών θηρεύτηκε στην Σουηδία
Κορμοράνος 32 ετών και 1 μήνα βρέθηκε νεκρός στην Ισλανδία
Ήταυρος 11 ετών και 4 μηνών βρέθηκε νεκρός στην Ολλανδία
Αργυροτσικνιάς 13 ετών και 9 μηνών βρέθηκε νεκρός από ηλεκτροπληξία στην Ουγγαρία
Λευκός πελαργός 39 ετών βρέθηκε νεκρός στην Ελβετία
Βουβόκυκνος 28 ετών και 7 μηνών αναγνωρίστηκε το δακτυλίδι στο πεδία, στην Γερμανία
Βαρβάρα 24 ετών και 9 μηνών βρέθηκε νεκρή στην Βρετανία
Σφυριχτάρι 35 ετών και 2 μηνών θηρεύτηκε στον Βρετανία
Πρασινοκέφαλη πάπια 23 ετών και 3 μηνών θηρεύτηκε στη Σουηδία
Ένα Κιρκινέζι 10 ετών και 11 μηνών βρέθηκε στην Ισπανία
Ορτύκι 14 ετών και 7 μηνών θηρεύτηκε στην Σλοβακία
Τρυγόνι 13 ετών και 2 μηνών θηρεύτηκε στην Ολλανδία
Φάσσα 17 ετών και 8 μηνών βρέθηκε στην Βρετανία