Έφτασε η πολυπόθητη έναρξη, εμένα με βρήκε κάπου στις μικρές Κυκλάδες πανέτοιμο να εκπληρώσω ένα από τα όνειρα μου: να κυνηγήσω αγριοκούνελα παραδοσιακά. Το παραδοσιακά για μένα έχει μεγάλη σημασία και σημαίνει πρώτα από όλα να κυνηγήσω με ντόπιους κουνελάδες και τα σκυλιά τους.
Φτάσαμε λίγες ώρες μετά τα μεσάνυχτα σε έναν όρμο στη μέση του πουθενά για να πάρουμε τη λάντζα να μας περάσει απέναντι. Το θέαμα ήταν μοναδικό: γύρω στα είκοσι αυτοκίνητα με σκυλοκούτια και εξοπλισμό ήταν αραγμένα και περίμεναν να πιάσει το καΐκι για να φορτώσουν. Οι άνθρωποι χαρούμενοι και φιλικοί με φωνές και πειράγματα, με πρωινά κεράσματα ρακής και καφέ έκαναν ευχάριστη την αναμονή.
Πρώτη γνωριμία με τον Πειρατή
Έπιασε στον κάβο ο «Πράσινος» πραγματικός πειρατής του Αιγαίου. Το καΐκι θαλασσοδαρμένο αλλά ωραίο και στιβαρό σκαρί . Με αυτόματες κινήσεις λειτουργώντας σαν ομάδα μέσα σε λίγα λεπτά επιβιβάστηκαν όλοι και εγώ μαζί τους. Σαράντα άτομα ο ένας πάνω στον άλλο, γύρω στα εκατό σκυλιά απροσδιορίστου φυλής και γενεαλογίας, όπλα, σακίδια, φαγητά, ψυγεία και μπετονάκια με κρασί όλα χώρεσαν με μαγικό τρόπο στο καΐκι. Ο Βαζαίος τραγουδούσε στη διαπασών το «κοριτσάρα μου για σένα όλα τα λεφτά» και εμείς λύσαμε τους κάβους.
Aνησυχία και απάθεια στα κύματα
Βγήκαμε στα ανοιχτά εκεί το μπουγάζι ήταν δυνατό και τα κύματα που και που έμπαιναν μέσα και μας κατέβρεχαν. Τότε ο παθόν εισέπραττε με ένα στόμα από τους υπολοίπους ένα κοφτό και περιπαιχτικό «με τις υγείες σου»! Αυτό σκέφτηκα δεν είναι έναρξη είναι πανηγύρι. Το μπουγάζι δυνάμωνε και άρχισα να ανησυχώ. Ρίχνω μια ματιά στον καπετάνιο και τον βλέπω να οδηγάει με τα πόδια το ξύλινο τιμόνι και στα χέρια να κρατά τον καφέ και το τσιγάρο. Ο φίλος μου ο Μανώλης με κατάλαβε και μου λέει «μη φοβάσαι ο Πράσινος μας πέρναγε με οχτάρι όταν ήταν οκτώ χρονών, δεν θα μας περάσει τώρα που είναι τριάντα πέντε;»
Η τέχνη του παραδοσιακού
Φτάσαμε στο νησόπουλο, γρήγορη αποβίβαση και ο καθένας επιλέγει το δρόμο του. Εμείς τρεις φίλοι παίρνουμε το δικό μας. Τα σκυλιά δουλεύουν ορεξάτα μέσα στα φρύγανα και τα σκίνα και μετακινούνται με μαεστρία στις εγκαταλειμμένες αναβαθμίδες. Τα δύο σκυλιά τύπου Κούρστχααρ φερμάρουν με ένταση και η ‘φλόγα’, ένα διαβολάκι σαν λουκάνικο, χώνεται μέσα και ξεπετά τους ‘αρμούτες’. Και τα τρία μαζί τις περισσότερες φορές πραγματοποιούν και σύντομη καταδίωξη.
Οι τουφεκιές φέρνουν αποτέλεσμα μόνο αν είναι γρήγορες γιατί τα κουνέλια τρέχουν με απίστευτη ταχύτητα για χωθούνε στην τρύπα τους ή στην κοντινότερη σχινία. Το μόνο που με έσωσε και δεν έγινα ρεζίλι ήταν ένα ποζέ μπεκατσοντούφεκο που είχα πάρει μαζί μου.
Όσο προχωρεί η μέρα ο ήλιος καίει ανελέητα ανθρώπους και σκύλους κανένας μας δεν αντέχει μετά της δώδεκα να κυνηγήσει. Ακουμπάμε τα πράγματα στα βράχια της παραλίας για να γδάρουμε τα κουνέλια και να κολατσίσουμε. Οι νησιώτες με δύο κινήσεις μέσα σε δευτερόλεπτα έχουν το κουνέλι έτοιμο γδαρμένο και πλυμένο στη θάλασσα. Εντυπωσιασμένος και προσπαθώ να κλέψω λίγη από την τέχνη τους.
Η επιστροφή είναι το ίδιο περιπετειώδης με τον πηγαιμό. Το βράδυ πλέον κουρασμένος κάθομαι καρέ-καρέ και επεξεργάζομαι στην μνήμη μου την μοναδική εμπειρία που μόλις προ-ολίγου έζησα και προσπαθώ να συνταιριάσω την κυνηγετική τέχνη τον ντόπιων κουνελάδων με την βιολογία του αγριοκούνελου. Τι να κάνω; Ο κάθε άνθρωπος έχει το δικό του ‘κουσούρι’. Το δικό μου είναι η ανάλυση.
«Να γνωρίζεις καλά το είδος που κυνηγάς…»
Το αγριοκούνελο λοιπόν είναι είδος που απαντάται συνήθως σε χαμηλές περιοχές και σπάνια βρίσκεται σε υψόμετρα πάνω από 600 μέτρα. Προτιμάει λοφώδεις εκτάσεις με ποώδη ή θαμνώδη βλάστηση. Ο τύπος του εδάφους είναι ένας σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει την πυκνότητα του πληθυσμού του. Προτιμάει χαλαρά και βαθιά εδάφη κατάλληλα για να μπορεί να κατασκευάσει στοές. Η υγρασία παίζει επίσης σημαντικό ρόλο. Η περιοχή που φτιάχνει τη φωλιά του δεν πρέπει να κατακλύζεται από νερό σε καμία περίοδο του έτους ενώ θα πρέπει να προσφέρει προστασία από τις υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού. Είναι είδος που προσαρμόζεται πολύ εύκολα στις διαφορετικές συνθήκες του περιβάλλοντος.
Είναι φυτοφάγο. Η τροφή του αποτελείται κυρίως από διάφορα είδη χόρτων και δημητριακών. Σε περιόδους που αυτής της μορφής η τροφή σπανίζει τότε τρώει φλοιούς και ετήσιους βλαστούς δέντρων και θάμνων. Τα αγριοκούνελα χρειάζονται τροφή που να περιέχει τουλάχιστον 55% υγρασία. Γι’ αυτό το λόγο είναι δυνατό να τρέφεται με τροφές χαμηλής θερμιδικής αξίας αλλά με μεγάλη περιεκτικότητα σε υγρασία.
Είναι είδος νυκτόβιο. Κινείται κυρίως τις πρωινές και βραδινές ώρες και κατά τη διάρκεια της ημέρας παραμένει κρυμμένο στη φωλιά του.
Είναι κοινωνικό και ζει σε αποικίες σε υπόγειες στοές. Τις στοές τις κατασκευάζει με τη βοήθεια των ισχυρών νυχιών των μπροστινών ποδιών. Η αποικία αποτελείται από πολλές στοές που επικοινωνούν μεταξύ τους. Οι στοές κατασκευάζονται με διάμετρο περί τα 15 εκατοστά ενώ ο χώρος της φωλιάς έχει άνοιγμα 30 – 60 εκατοστά. Βρίσκονται σε βάθος μέχρι 2,5 – 3 μέτρα από την επιφάνεια του εδάφους και έχουν συνολικό μήκος περί τα 50 μέτρα. Η κεντρική στοά – είσοδος της αποικίας είναι δυνατόν να αναγνωριστεί από το σωρό χώματος που σχηματίζεται εμπρός της από τους συνεχείς καθαρισμούς των εσωτερικών στοών. Η κάθε αποικία διατηρεί περί τα 150 άτομα αγριοκούνελου. Μεταξύ των ατόμων υπάρχει ανεπτυγμένη κοινωνική οργάνωση και ιεραρχία.
Το αγριοκούνελο είναι είδος πολυγαμικό. Η περίοδος αναπαραγωγής του συνήθως διαρκεί από τον Ιανουάριο μέχρι τον Αύγουστο. Συνήθως γεννάει 5 – 6 φορές το χρόνο από 4 – 10 νεογνά. Ο αριθμός των νεογνών κάθε γέννας εξαρτάται κυρίως από την εποχή του έτους, τις κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν και την πυκνότητα του πληθυσμού. Η κοινωνική θέση της θηλυκιάς στην ιεραρχία της αποικίας παίζει επίσης ρόλο στον αριθμό των νεογνών που θα γεννήσει. Κατά μέσο όρο ο αριθμός των νεογνών δεν ξεπερνάει τα 10 με 15 το χρόνο.
Για την προστασία των νεογνών από τα αρπακτικά οι θηλυκές τα γεννούν σε ειδικές στοές μακριά από τις κύριες στοές της αποικίας. Μόνο αυτές που κατέχουν υψηλή θέση στην κοινωνική ιεραρχία της αποικίας γεννούν σε ειδικούς χώρους μέσα στις στοές της αποικίας. Τα νεογνά κατά τη γέννησή τους ζυγίζουν 30 – 40 γραμμάρια, είναι άτριχα, κουφά και τυφλά. Τα μάτια τους τα ανοίγουν μετά την 10η ημέρα της ζωής τους και απογαλακτίζονται μετά την 3η με 4η εβδομάδα της ζωής τους. Η σεξουαλική τους ωριμότητα επέρχεται κατά τον 5ο με 8ο μήνα της ζωής τους.
Όταν οι πυκνότητες πληθυσμού του αγριοκούνελου φτάσουν σε υψηλά επίπεδα, είναι δυνατόν να προκαλέσει σημαντικές ζημιές στο βιότοπο λόγω της καταστροφής της ποώδους βλάστησης, της απογύμνωσης των περιοχών και της δημιουργίας σοβαρών προβλημάτων διαβρώσεως του εδάφους. Κατά συνέπεια τα παραπάνω έχουν σαν αποτέλεσμα να προκαλεί σημαντικές ζημιές στις γεωργικές καλλιέργειες και στην κτηνοτροφία. Οι τροφικές προτιμήσεις των αγριοκούνελων μπορεί να οδηγήσουν επίσης σε αλλαγή της σύνθεσης της βλάστησης, με αποτέλεσμα μεγάλες περιοχές να κατακλυστούν από ανεπιθύμητα για το ζωικό κεφάλαιο είδη φυτών.
Άρα η κυνηγετική διαχείριση του είδους επιβάλλεται ως παράγοντας ρύθμισης του πληθυσμού του. Μάλιστα για να μην έχουμε φαινόμενα υπερπληθυσμού στα νησιά που απουσιάζουν οι εδαφόβιοι άρπαγες κυρίως το κουνάβι και η αλεπού, θα πρέπει οι κυνηγοί να αφαιρούν κάθε χρόνο πάνω από το 50 της εκατό του πληθυσμού.
Γράφει ο Ευάγγελος Χατζηνίκος, Δασολόγος- MSc Βιοοικολόγος
