Του Χρήστου Χατζιώτη
Η ελληνική παράδοση του κυνηγίου από το δωδεκάθεο με τη θεά Άρτεμη, τον Ξενοφώντα και τους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους, αποτελεί τη γέφυρα ανάμεσα στο χτες και το σήμερα. Έτσι το κυνήγι από μέσο επιβίωσης γίνεται χωρίς προβλήματα προσφιλής ενασχόληση των Ελλήνων στη νεότερη εποχή.
Το σύγχρονο κυνήγι διαθέτει ενιαία χαρακτηριστικά σ’ ολόκληρη την Ευρώπη. Το κύριο χαρακτηριστικό του είναι ότι αποσυνδέεται πλέον από την άρρηκτη σχέση με την αντιμετώπιση της πείνας. Έτσι, εμφανίζονται άνθρωποι οι οποίοι έχουν λύσει το πρόβλημα της επιβίωσης και της διατροφής και παρ’ όλα αυτά γίνονται φανατικοί “πιστοί” της Αρτέμιδος. Ένα άλλο χαρακτηριστικό είναι η είσοδος του κυνηγίου στην κοινωνική ζωή κάθε χώρας…
Με δεδομένη την αταξικότητα του κυνηγίου, καθώς φανατικοί θιασώτες υπάρχουν σε όλες τις κοινωνικές, μορφωτικές και οικονομικές διαστρωματώσεις της κοινωνίας, η “ανάκαμψη” στην Ευρώπη στις αρχές του 19ου αιώνα σηματοδοτείται σε άλλες χώρες με πρωτοπορία της άρχουσας τάξης και σε άλλες με πρωτοπορία των λαϊκών στρωμάτων.
Οι Ρομπέν των Δασών
Στην Αγγλία, για παράδειγμα, υπήρξε σθεναρή αντίσταση στο κυνήγι με όπλο, από την πλευρά του στέμματος. Χρειάστηκε συστηματική και οργανωμένη προσπάθεια από κάποιους αυλικούς προκειμένου να αποδεχτούν οι υπόλοιποι ευγενείς το κυνήγι, που “εισήχθη” ως σπορ με την επιστροφή του Καρόλου Β΄ από την εξορία στη Γαλλία. Ο Κάρολος, όπως και μεγάλο μέρος της συνοδείας του στην εξορία, είχαν ενστερνιστεί το κυνήγι δίπλα σε Γάλλους κυνηγούς και ήταν τελείως απαλλαγμένοι από τα σύνδρομα των ευγενών, που θεωρούσαν το κυνήγι ως το “έγκλημα” των φτωχών ανθρώπων που συστηματικά λαθροθηρεύουν στα βασιλικά κτήματα, όπως και την αντίληψη των λαϊκών στρωμάτων που έτεινε να ταυτίσει το λαϊκό ήρωα με το λαθροθήρα της εποχής, που τολμάει να παραβιάζει το άδυτο των βασιλικών κτημάτων.
Η περιπέτεια της οπλοκατοχής
Αντίθετα, στη Γαλλία το κυνήγι ξεκινάει στα 1700 περίπου, χωρίς σαφείς αφετηρίες, αφού ευγενείς και λαϊκά στρώματα το έχουν ενστερνιστεί πολύ νωρίτερα και δεν έχει τεθεί ποτέ ιστορικά θέμα απαγόρευσης ή περιορισμού του δικαιώματος των μεν ή των δε για λόγους “αφοπλισμού” ή παραβίασης κάποιου σαβουάρ βίβρ.
Στην Ελλάδα το κυνήγι αποτέλεσε ενασχόληση κυρίως των λαϊκών στρωμάτων. Στα αστικά κέντρα ανακαλύπτει κανείς τα πρώτα χρόνια μεγάλη διάδοσή του στα λαϊκά στρώματα, σε μεγαλύτερο ποσοστό όμως στα εύρωστα οικονομικά στρώματα. Οι πολύ μεταγενέστερες προσπάθειες περιορισμού του κυνηγίου μέσω απαγόρευσης της οπλοκατοχής, που έγιναν από τη δικτατορία του Μεταξά το ’36, από το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου το 1967 και ενδιάμεσα από τη γερμανική κατοχή, ελάχιστη τύχη είχαν αφού καταργήθηκαν στην πράξη πολύ γρήγορα, άλλοτε από το φόβο των κρατούντων μήπως απωλέσουν τα τελευταία ψήγματα λαϊκού ερείσματος και άλλοτε από την ηρωική αντίσταση των ίδιων των κυνηγών. Η θυσία των κυνηγών της Χίου, που εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς αρνούμενοι να σταματήσουν το κυνήγι, είναι μία ιστορία που ατυχώς έχει ξεχαστεί στις μέρες μας.
Τόσο οι κατακτητές όσο και τα αντιλαϊκά καθεστώτα είχαν σοβαρό πρόβλημα με το δικαίωμα στην οπλοκατοχή, προσπαθώντας πάντα να το περιορίσουν. Για το γερμανό κατακτητή, όμως, υπήρχε ένας επιπλέον λόγος που απαγόρευε στον Έλληνα να αντιμετωπίσει την ανέχεια και την πείνα της Κατοχής, μέσω του κυνηγίου. Ο ηγέτης του Τρίτου Ράιχ, ο Αδόλφος Χίτλερ, υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους αντικυνηγούς της ιστορίας και πρωτοπόρος του αντικυνηγετικού κινήματος. Είναι χαρακτηριστικές οι δηλώσεις του υπέρ της χορτοφαγίας, όταν διατεινόταν ότι σ’ αυτή τη γη οι μόνοι που έχουν δικαίωμα στην κρεατοφαγία είναι οι δύο γερμανικοί ποιμενικοί του (λυκόσκυλα).
Η μεταμόρφωση
Μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα και λίγο αργότερα, το κυνήγι ασκείται με υπολείμματα των όπλων του 1821, ελάχιστα σύγχρονα όπλα και ακόμη λιγότερα ποιοτικά, τα οποία καταφθάνουν από το εξωτερικό με προορισμό λίγους και εκλεκτούς. Η ελληνική παράδοση του κυνηγίου από το δωδεκάθεο με τη θεά Άρτεμη, τον Ξενοφώντα και τους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους, δεν αφήνει περιθώρια για αμφισβήτηση της κυνηγετικής δραστηριότητας και έτσι πολύ ομαλά το κυνήγι από ζήτημα επιβίωσης μεταπίπτει σε προσφιλή ενασχόληση των Ελλήνων στη νεότερη ιστορία, που βέβαια βελτιώνει σημαντικά την ποιότητα διατροφής και το επίπεδο ζωής της οικογένειας, προσθέτοντας κάποιο λαγό ή λίγες πέρδικες στο οικογενειακό “τσουκάλι”. Αργότερα όλο και πιο πολύ μεταβάλλεται σε μία δραστηριότητα που, παραμένοντας μέσο αποκομιδής τροφής, έχει ως βασικό κίνητρό της (όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη) την ικανοποίηση του αταβιστικού κατάλοιπου του κυνηγίου και την επαφή των Ελλήνων κυνηγών με τις αρετές του και με τη φύση.
