BASE jumping, ελεύθερη αναρρίχηση, σερφ και ορεινή ποδηλασία κατάβασης είναι μόλις μερικά από τα πολλά extreme sports που τα τελευταία χρόνια αποκτούν μεγάλη δημοφιλία, δυσανάλογη σε μέγεθος συγκριτικά με τα προ πανδημίας δεδομένα.
Ειδικότερα, εκτιμάται ότι περίπου 490 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως ασχολούνται με κάποιο από αυτά τα αθλήματα.
Για ποιο λόγο, όμως, οι άνθρωποι ενδιαφέρονται τόσο πολύ να φέρουν τον εαυτό τους στα άκρα; Είναι μόνο μια επιθυμία να σπάσουν τη μονοτονία, ως απόρροια της μακρόχρονης παραμονής στο σπίτι; Η Δρ. Odette Hornby, Υποψήφια διδάκτωρ Αθλητικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Ουαλίας, ως ορειβάτισσα και η ίδια, αναρωτήθηκε εάν υπάρχουν πιο σύνθετοι λόγοι, για τους οποίους κάποιοι (τελικά πολλοί) αναζητούν την αδρεναλίνη και τη συγκίνηση από αυτά τα ακραία αθλήματα, που θα μπορούσαν να τους κοστίσουν μέχρι και την ίδια τους τη ζωή.
«Αρκετές μελέτες έχουν εντοπίσει παράγοντες όπως η προσωπικότητα, τα κίνητρα, ακόμη και η νευροβιολογία να παίζουν ρόλο. Αλλά παραμένει ασαφές ποιοι από αυτούς οδηγούν σταθερά τους ανθρώπους να συμμετέχουν σε αθλήματα υψηλού κινδύνου» αναφέρει η ειδικός. Για τον λόγο αυτό, η ίδια με τους συναδέλφους της ξεκίνησαν τη διεξαγωγή μιας συστηματικής ανασκόπησης για να ενοποιήσουν τις υπάρχουσες έρευνες σχετικά με το τι ωθεί τους ανθρώπους να συμμετέχουν σε ακραία αθλήματα. Οι μελέτες που εξέτασαν παρείχαν σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τους διάφορους ψυχολογικούς και συναισθηματικούς παράγοντες που παρακινούν τους ανθρώπους να συμμετέχουν σε δραστηριότητες υψηλού κινδύνου. Τελικά, ανακάλυψαν πέντε κινητήριους παράγοντες:
Σύνδεση: Οι συμμετέχοντες ανέφεραν συχνά την επαφή με τη φύση και την ξεγνοιασιά. Πολλοί έβρισκαν επίσης μια βαθιά αίσθηση του ανήκειν στην κοινότητα των ακραίων σπορ και οδηγούνται από την επιθυμία να ξεπεράσουν τα προσωπικά τους όρια.
Προσωπικότητα: Ενώ ορισμένοι άνθρωποι έλκονται πράγματι από την αναζήτηση συγκινήσεων, πολλοί χρησιμοποιούν τα extreme sports ως εργαλείο ρύθμισης δύσκολων συναισθημάτων. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για όσους πάσχουν από αλεξιθυμία, δηλαδή όταν οι άνθρωποι δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν και να εκφράσουν τα συναισθήματά τους.
Στόχος: Η επιθυμία για επιτυχία παίζει μεγάλο ρόλο στο γιατί οι άνθρωποι συμμετέχουν σε ακραία αθλήματα. Υπό αυτή την έννοια, η συμμετοχή στον ακραίο αθλητισμό δεν διαφέρει από εκείνη του πιο συμβατικού αθλητισμού. Ο καθορισμός των στόχων ενίσχυσε την αυτοπεποίθηση πολλών συμμετεχόντων και τους βοήθησε να επιμείνουν στις προκλήσεις.
Διαχείριση του κινδύνου: Όσοι προτιμούν τα extreme sports, μπορούν να θεωρηθούν ειδικοί στη διαχείριση των κρίσεων και ενθουσιάζονται από την πλοήγηση σε επικίνδυνες καταστάσεις αντί να τις αποφεύγουν.
Εθιστικές παρορμήσεις: Ορισμένοι συμμετέχοντες παρουσίαζαν συμπεριφορά που έμοιαζε με εθισμό, βιώνοντας διαταραχές της διάθεσης όταν δεν ασχολούνται με το ακραίο άθλημα που έχουν επιλέξει. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει μια ισχυρή παρόρμηση να επιστρέψουν, κάτι που μοιάζει λίγο με τα συμπτώματα στέρησης.
Extreme sports για καλύτερη ψυχική υγεία
«Τα ευρήματά μας έχουν ευρύτερες επιπτώσεις. Αμφισβητούν την παραδοσιακή άποψη για τους λάτρεις των ακραίων σπορ ως απλώς «εθισμένους στην αδρεναλίνη». Η έρευνα υποδηλώνει ότι τα ακραία αθλήματα θα μπορούσαν ενδεχομένως να προσφέρουν θεραπευτικά οφέλη, ιδίως για τα άτομα που παλεύουν να ρυθμίσουν τα συναισθήματά τους» επισημαίνει η αναπληρώτρια καθηγήτρια.
Όπως εξηγεί, αυτού του είδους οι δραστηριότητες θα μπορούσαν να προσφέρουν μια διέξοδο για τη βίωση συναισθημάτων που διαφορετικά θα ήταν δύσκολο για ορισμένους ανθρώπους να έχουν πρόσβαση. Ανοίγει νέους δρόμους για τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο οι δραστηριότητες υψηλού κινδύνου μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την υποστήριξη της ψυχικής υγείας και της ευημερίας.
Η έρευνα της Δρ. Hornby θα συνεχιστεί, εστιάζοντας στον τρόπο που τα κίνητρα μεταβάλλονται με την πάροδο του χρόνου – πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τη συμμετοχή στα αθλήματα. Θα συγκρίνει, επίσης, τα κίνητρα που οδηγούν τους λάτρεις των ακραίων αθλημάτων με εκείνα των μη ακραίων αθλημάτων, με στόχο να αποκαλυφθεί κάποιος παράγοντας που τους διαφοροποιεί πραγματικά.
