Πολλές λαθεμένες εντυπώσεις έχουν δημιουργηθεί γύρω από αυτό το δημοφιλές κυνήγι, ίσως γιατί οι περισσότεροι αναζητούν την απόλυτη συνταγή της επιτυχίας, η οποία όμως δεν υπάρχει. Αντίθετα, η μοναδική επιτυχημένη συνταγή είναι να γνωρίσετε σε βάθος όλες τις παραμέτρους του πιο “πολύμορφου” κυνηγιού τις οποίες και σας παρουσιάζουμε…
Του Μανούσου Χαλκιαδάκη, συγγραφέα του βιβλίου «Το κυνήγι του λαγού»
Καθημερινά γίνεται πολύς λόγος στα στέκια των λαγοκυνηγών και δυστυχώς κάποιες φορές και στον περιοδικό Τύπο, για διάφορα θέματα λαγοκυνηγίου: ποιος είναι ο σωστός τρόπος λαγοκυνηγίου, ποιος είναι ο καταλληλότερος συνδυασμός εξοπλισμού (ρουχισμός και οπλισμός), ποια λαγόσκυλα είναι τα καλύτερα κ.λπ. Πολλές φορές, μάλιστα, οι αντικρουόμενες απόψεις, καλοπροαίρετα ή μη, ξεπερνούν τα όρια της λογικής και φτάνουν μέχρι το βαθμό παρεξηγήσεων, στην προσπάθεια του ενός να επιβάλει σώνει και καλά την άποψή του, υποτιμώντας τον άλλο.
Οι εμπειρίες είναι που μετράνε
Οι διαμετρικά αντίθετες απόψεις, από τη στιγμή που δεν τεκμηριώνονται σωστά, το μόνο που καταφέρνουν να κάνουν είναι να αποπροσανατολίζουν και να κρατούν τους περισσότερους λαγοκυνηγούς φυλακισμένους στο υλικό μέρος του αθλήματος και στη μετριότητα, γιατί προσπαθώντας να εφαρμόσουν τη «συνταγή επιτυχίας» του κάθε «έμπειρου» και υποτίθεται «ολοκληρωμένου» λαγοκυνηγού, είτε χρησιμοποιούν λάθος εξοπλισμό και λαγόσκυλα, είτε εφαρμόζουν λάθος τεχνική για τα δεδομένα των τόπων που κυνηγούν.
3 Βασικές μορφές κυνηγότοπων
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Το λαγό (lepus vulgaris ή europaeus) τον συναντάμε το ίδιο εύκολα, τόσο στα κλασικά κυνηγοτόπια όσο και σε περιοχές με έντονη κυκλοφορία ανθρώπων και ζώων, λίγα μέτρα έξω από τα τελευταία σπίτια των μικρών ή μεγάλων αγροτικών οικισμών, ακόμα και στα προάστια των μεγάλων πόλεων. Καμιά προτίμηση δεν έχει στο υψόμετρο των βιοτόπων. Το γιατάκι του μπορεί να το βρέχει το κύμα της θάλασσας ή μπορεί να βρίσκεται στην ψηλότερη βουνοκορφή της Ελλάδας. Είναι, λοιπόν, θήραμα παντός βιοτόπου κι είναι φανερό ότι βασική αιτία για τις διαφοροποιήσεις του κυνηγιού του είναι, κατά κύριο λόγο, η μορφολογία του εδάφους του κυνηγότοπου και κατά δεύτερο λόγο οι κλιματολογικές συνθήκες που συνήθως επικρατούν σ’ αυτόν.
Ο κάθε κυνηγότοπος έχει τη δική του μορφή, αλλά μπορούμε να πούμε ότι τρεις είναι οι πιο βασικές μορφές κυνηγότοπων που ανάλογα καθορίζουν τον τρόπο κυνηγίου του:
1. Αυτοί που καλύπτονται από πολύ πυκνή βλάστηση (αδιαπέραστα ή πυκνά δάση), τα πυκνά όπως λέμε. Εμείς, είτε δεν μπορούμε να κινηθούμε μέσα σ’ αυτούς, είτε το αποφεύγουμε γιατί δεν υπάρχουν ανοιχτά σημεία με ορατότητα στα οποία μπορούμε να δούμε το λαγό και να τον τουφεκίσουμε. Σε όλη σχεδόν τη διάρκεια της εξόρμησης δεν έχουμε οπτική επαφή με τα λαγόσκυλα και το μόνο που ακούμε είναι οι φωνές τους.
2. Όλες οι χορτολιβαδικές εκτάσεις, τα καλλιεργήσιμα εδάφη, οι πρόποδες βουνών και τα χωματοβούνια, με χαμηλή θαμνώδη ή φρυγανώδη βλάστηση και γενικά όλοι οι εύκολοι και βατοί κυνηγότοποι, που συνηθίζουμε να τους λέμε ανοιχτούς κυνηγότοπους ή ανοιχτά. Η ελευθερία κινήσεων είναι το κύριο χαρακτηριστικό των κυνηγότοπων αυτών και μας δίνεται η δυνατότητα να κυνηγήσουμε με οποιονδήποτε τρόπο θέλουμε.
3. Οι απότομες, δύσβατες, άγονες ή με λίγη βλάστηση, κυρίως πετρώδεις πλαγιές και κορυφές βουνών, τα πετρώδη, όπως λέμε, ή πέτρα. Είναι κι αυτή μια μορφή ανοιχτού κυνηγότοπου, αλλά παρουσιάζει πολύ μεγάλες δυσκολίες στην ιχνηλασία και στην καταδίωξη των λαγόσκυλων, αλλά και στην κίνηση του λαγοκυνηγού. Αποτελεί, μπορούμε να πούμε, μια ειδική μορφή κυνηγότοπου.
Από τη φύση τους, οι κυνηγότοποι αυτοί καθορίζουν έναν τρόπο λαγοκυνηγιού που δε συμβιβάστηκε ποτέ με μετριότητες. Είναι η πιο δύσκολη κι αθλητική μορφή λαγοκυνηγιού για ανθρώπους και σκυλιά. Απαραίτητες οι βαθιές γνώσεις βιολογίας του λαγού κι ανίχνευσης των ιχνών του από το λαγοκυνηγό. Πρόκειται για περπατητό κυνήγι με λαγόσκυλα κοντινής έρευνας, με τάσεις στο ανεμιστό ψάξιμο, κοινώς ξεσηκωτές.
Δυνατότητες και επιλογές
Η κάθε μία από τις παραπάνω μορφές κυνηγότοπων προσφέρεται, περισσότερο ή λιγότερο, για συγκεκριμένο τρόπο κυνηγιού. Τα πυκνά και τα πετρώδη δεν μας δίνουν πολλές επιλογές, αντίθετα με τους ανοιχτούς κυνηγότοπους όπου μπορούμε να κυνηγήσουμε όπως θέλουμε.
Για παράδειγμα στα πυκνά, επειδή δεν μπορούμε να κινηθούμε και δεν έχομε ορατότητα, είμαστε υποχρεωμένοι να κυνηγήσουμε στημένοι στα λιγοστά καρτέρια (ξέφωτα και κυρίως μονοπάτια που αποτελούν συνήθη περάσματα διαφυγής του λαγού), περιμένοντας τους μακρινής έρευνας και πολύωρης καταδίωξης ιχνηλάτες να αναγκάσουν το λαγό να περάσει από τα καρτέρια αυτά. Στα πετρώδη, λόγω των κακών καιρικών συνθηκών και κατ’ επέκταση των πολύ κακών συνθηκών ιχνηλασίας και καταδίωξης (ιδίως στους ξερότοπους της νότιας Ελλάδας), είμαστε υποχρεωμένοι να κυνηγήσομε κοντά (καβάλα, όπως λένε σε πολλές περιοχές) στα κοντινής έρευνας και καταδίωξης λαγόσκυλα. Μόνο οι ανοιχτοί κυνηγότοποι, λόγω της μεικτής τους μορφής (είναι βατοί, με κάπως πυκνά και πολύ ανοιχτά σημεία), μας προσφέρουν πολλές επιλογές για να κυνηγήσομε όπως θέλουμε (π.χ. με καρτέρι όπως στα πυκνά, ή κοντά στα σκυλιά όπως στα πετρώδη).
Μύθοι και αλήθειες
Το παράδοξο σ’ αυτή την αντιπαράθεση είναι ότι όλοι έχουν δίκιο, αλλά η διαφορά βρίσκεται στο γεγονός ότι το λαγοκυνήγι είναι ίσως το μοναδικό είδος κυνηγίου που παρουσιάζει τις μεγαλύτερες διαφοροποιήσεις ως προς τον τρόπο. Από το απόλυτο «καρτέρι της υπομονής» του πυκνού, με το λαγοκυνηγό στημένο για ώρες πολλές σ’ ένα πόστο, μέχρι το εξαντλητικό πολύωρο σκαρφάλωμα στα κατσάβραχα των πέτρινων βουνών. Αν, λοιπόν, ένας λαγοκυνηγός δεν έχει περάσει απ’ όλα τα στάδια του λαγοκυνηγιού, όσο καλός και να είναι σε έναν τρόπο κυνηγίου, δεν μπορεί να τεκμηριώσει τα όσα πιστεύει, ούτε φυσικά να έχει ολοκληρωμένη άποψη, γιατί ακριβώς δεν έχει ολοκληρωμένες εμπειρίες.
Στο θέμα – ερώτημα, λοιπόν, αν θα πρέπει να κυνηγάμε κοντά (καβάλα) στα σκυλιά ή με καρτέρι, ο λαγοκυνηγός των πυκνών σωστά θα μας απαντήσει: «αποκλειστικά με καρτέρι!», ενώ αυτός που κυνηγά στα δύσβατα ξεροκατσάβραχα επίσης σωστά θα απαντήσει: «αποκλειστικά κοντά στα σκυλιά!».
Στο θέμα – ερώτημα αν θα πρέπει ή όχι να τουφεκάμε το λαγό στο ξεσήκωμα, ο λαγοκυνηγός των πυκνών σωστά θα απαντήσει: «εγώ έτσι κι αλλιώς ποτέ δεν τον βλέπω στο ξεσήκωμα!», ο λαγοκυνηγός των ανοιχτών σωστά θα απαντήσει: «εγώ το θεωρώ υποτιμητικό κι αντιαθλητικό και δεν ρίχνω ούτε στο ξεσήκωμα ούτε στο πρώτο πέρασμα, αλλά μόνο στο δεύτερο ή τρίτο πέρασμα!», και ο λαγοκυνηγός που κυνηγά στα πετρώδη επίσης σωστά θα απαντήσει: «το ζητούμενο είναι να προλάβεις να τον τουφεκίσεις στο ξεσήκωμα, γιατί μετά ούτως ή άλλως είναι ουτοπία να περιμένεις ότι θα ξαναγυρίσει!».
Στο θέμα – ερώτημα ποια λαγόσκυλα είναι τα καλύτερα, θα ακούσουμε όλες τις ράτσες του κόσμου, ενώ ένας έμπειρος κι ολοκληρωμένος λαγοκυνηγός θα μας απαντήσει: «δεν υπάρχουν καλύτερα, υπάρχουν κατάλληλα!». Πριν 3-4 χρόνια, μου τηλεφώνησε ένας καλός συνάδελφος από την κεντρική Ελλάδα και μου ζήτησε να του βρω δύο καλά κουτάβια Κρητικού ιχνηλάτη. Σε ερώτησή μου σε τι μορφής κυνηγότοπους κυνηγά και με ποιον τρόπο, μου απάντησε: «στα πυκνά και με καρτέρι! Υπάρχει άλλος τρόπος;». «Δεν σου κάνει ο Κρητικός ιχνηλάτης!» του απάντησα και του εξήγησα ότι το λαγόσκυλο αυτό, όσο άριστο και κατάλληλο είναι για τα ξεροκατσάβραχα της Κρήτης, άλλο τόσο ακατάλληλο είναι για τα απέραντα πυκνά της Ηπειρωτικής Ελλάδας.
Εξοπλισμός
Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει με τον εξοπλισμό μας, που πρέπει να γνωρίζουμε ότι η επιλογή του κάθε κομματιού του εξοπλισμού μας πρέπει να γίνεται αποκλειστικά και μόνο με βάση τη χρησιμότητά του στις συνθήκες των κυνηγότοπων που κυνηγάμε. Πάντα στα καταστήματα κυνηγετικών ειδών υπάρχει ποικιλία για τις επιλογές μας, ακριβώς γιατί το κάθε είδος είναι καλό και κατάλληλο μόνο αν χρησιμοποιηθεί στις συνθήκες για τις οποίες το προορίζει ο κατασκευαστής του. Άλλο ρουχισμό και υπόδηση θα επιλέξουμε όταν πρόκειται να κάνουμε καρτέρι μέσα στο χωματόδρομο, 100 μέτρα μακριά από το αυτοκίνητό μας, κι άλλον όταν πρόκειται να σκαρφαλώνουμε για 5-6 ώρες στα κατσάβραχα ενός δύσβατου κυνηγότοπου. Υπάρχουν πολλά είδη όπλων, στενωμάτων (τσοκ) και φυσιγγίων, από τα οποία εμείς πρέπει να επιλέξουμε τα πιο κατάλληλα για τις συνθήκες των κυνηγότοπων που θα τα χρησιμοποιήσουμε.
Ο τρόπος που μας ταιριάζει
Απ’ όλα τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι στο λαγοκυνήγι δεν υπάρχει ούτε μαύρο ούτε άσπρο. Δεν υπάρχει κανόνας στις επιλογές μας και τα πάντα είναι συνυφασμένα με τον τρόπο (στυλ) λαγοκυνηγιού που μας υποχρεώνει να ακολουθήσουμε η κάθε μορφή κυνηγότοπου. Το να καθορίσουμε τον τρόπο λαγοκυνηγιού που μας ταιριάζει περισσότερο, ιδίως αν είμαστε νέοι ή άπειροι λαγοκυνηγοί, είναι πάρα πολύ σημαντικό κι αποτελεί το θεμέλιο λίθο για τη σωστή επιλογή της παρέας μας, του ρουχισμού, του όπλου, του εξοπλισμού μας γενικά, αλλά κυρίως των λαγόσκυλων. Έτσι θα είμαστε περισσότερο ασφαλείς, θα νιώθουμε ικανοποιημένοι και υπερπλήρεις στο τέλος της κυνηγετικής εξόρμησης και το σακίδιό μας θα γεμίζει πιο συχνά.
Απαραίτητο το πέρασμα από τα πουλιά
Για να ασχοληθεί ένας νέος κυνηγός με το λαγοκυνήγι, θεωρώ απαραίτητη προϋπόθεση το προηγούμενο πέρασμά του από το κυνήγι των πουλιών. Με το κυνήγι των πουλιών και δεδομένου ότι θα έρχεται σε επαφή με πολύ περισσότερα θηράματα ανά έξοδο, θα σβήσει το πάθος του πρωτάρη για τα πολλά τρόπαια και τις πολλές τουφεκιές.
Παράλληλα, θα αποκτήσει γνώσεις κι εμπειρίες σχετικές με τη μορφολογία των κυνηγότοπων, θα εξοικειωθεί με το όπλο του, μαθαίνοντας πώς να το κρατά και να κινείται μαζί μ’ αυτό, πώς να σκοπεύσει αποτελεσματικά συνεκτιμώντας την απόσταση του θηράματος, σε σχέση με την κατεύθυνση και την ταχύτητά του, δεδομένου ότι το φτερωτό θήραμα παρουσιάζει μεγαλύτερη δυσκολία στη σκόπευση, θα μάθει πώς να κινείται στο χώρο του κυνηγότοπου σε σχέση και σε συνδυασμό με την παρέα του. Ακόμα κι όταν δεν έχει οπτική επαφή μ’ αυτήν, θα μάθει πώς να προσανατολίζεται ώστε να μη χαθεί, θα ξέρει ανά πάσα στιγμή που ακριβώς βρίσκεται το κάθε άτομο της παρέας του και το κάθε κυνηγόσκυλο, ώστε εφαρμόζοντας βασικούς κανόνες ασφαλείας να μηδενίζει τις πιθανότητες ατυχημάτων,
θα μάθει πώς να καθοδηγεί σωστά τα κυνηγόσκυλα στον κυνηγότοπο, πώς να παρακολουθεί και να ερμηνεύει τις κινήσεις τους, πώς να χρησιμοποιεί γενικά τον εξοπλισμό του και να αντεπεξέρχεται σε δύσκολες καταστάσεις κ.λπ. Έχοντας, λοιπόν, τις εμπειρίες από το κυνήγι της πέρδικας, της μπεκάτσας, του ορτυκιού, της φάσσας, του τρυγονιού, της τσίχλας, του λαγού, που ξεπετάχτηκε έστω και τυχαία, έχοντας περάσει δηλαδή τη βασική εκπαίδευση, θα προχωρήσει στο κυνήγι του λαγού. Όλες αυτές οι εμπειρίες θα του επιτρέψουν να επιλέξει τη μορφολογία των κυνηγότοπων κι αυτοί με τη σειρά τους θα του επιβάλλουν κάποιους συγκεκριμένους τρόπους με τους οποίους θα κυνηγήσει το λαγό.
6 Παράγοντες που επηρεάζουν την επιλογή
Η παραπάνω επιλογή οπωσδήποτε θα είναι επηρεασμένη από παράγοντες όπως:
1. Η μορφή των κυνηγότοπων που μας προσφέρονται ανάλογα με τη γεωγραφική θέση του τόπου κατοικίας μας και σε ακτίνα που έχουμε τη δυνατότητα εύκολης μετακίνησης.
2. Η κατάσταση υγείας, η σωματική διάπλαση ή ένα μόνιμο κινητικό πρόβλημα. Για έναν πολύ βαρύ σκελετό, για παράδειγμα, όχι μόνο θα είναι πάρα πολύ δύσκολη η κίνησή του στα άγρια και κακοτράχαλα βουνά, αλλά παράλληλα θα έχει πολύ υψηλό ποσοστό επικινδυνότητας για ατύχημα, καθώς κι επιπρόσθετη δυσκολία κατά τη μεταφορά του για παροχή ιατρικής περίθαλψης. Είναι λογικό να προτιμήσει μαλακούς και βατούς κυνηγότοπους.
3. Ο χαρακτήρας: πώς μπορώ να περιμένω ικανοποίηση από την κυνηγετική μου εξόρμηση αν ο κυνηγότοπός μου είναι στενάχωρος; Ένας καθιστικός τύπος θα επιλέξει μαλακά και στρωτά κυνηγοτόπια, για κυνήγι με καρτέρι κυρίως, ενώ ο ατίθασος άνθρωπος της περιπέτειας, αν και παντός εδάφους, θα έχει ιδιαίτερη προτίμηση στο αθλητικό λαγοκυνήγι πάνω στα απότομα και δύσβατα βουνά.
4. Τα ιδιαίτερα στοιχεία του επαγγέλματός μου. Άγχος, πολλές ώρες εργασίας, μεγάλες ευθύνες, πίεση, καθιστική εργασία, ορθοστασία και κοινωνικότητα επαγγέλματος. Εξασκώντας π.χ. ένα καθιστικό επάγγελμα θα προτιμήσω μάλλον περπατητό κυνήγι. Ένας πολύ κοινωνικός άνθρωπος θα προτιμήσει μοναχικό κυνήγι ή το πολύ με άλλο ένα άτομο, γιατί το κυνήγι γι’ αυτόν είναι η απόδραση από την κοινωνικότητα.
5. Αναμνήσεις από την παιδική ηλικία. Αν π.χ. με έπαιρνε ο πατέρας μου μαζί του στο κυνήγι με καρτέρι στα δάση κι αν οι πρώτες μου επιτυχίες ήταν εκεί, σίγουρα το είδος αυτό θα είναι στις πρώτες επιλογές μου.
6. Τα οικογενειακά και πάσης φύσεως προβλήματα σίγουρα θα με επηρεάσουν κι αν θέλω να ξεχνιέμαι θα επιλέξω περπατητό κυνήγι σε ανοιχτές περιοχές και βουνά, ούτως ώστε να έχω πολλή συμμετοχή στο κυνήγι και να ξεχνιέμαι.
