Του Μπάμπη Αιγινήτη, Προπονητή Κυνηγετικής Σκοποβολής
Συμβαίνει πολλές φορές όταν κυνηγάμε, στα καρτέρια κυρίως, να μην αντιλαμβανόμαστε το πλεονέκτημα που έχει το μήκος της ντουφεκιάς και να παίρνουμε πουλιά που διαφορετικά θα τα χάναμε. Αυτή η άτρακτος ή αλλιώς το μήκος της δέσμης των σκαγίων, είναι συνάρτηση του βάρους γόμωσης των σκαγίων που εμπεριέχει το φυσίγγι μας, δηλαδή αν είναι απλό με 32,34 ή 36 γρ. καθώς και αν είναι Μάγκνουμ με 56 γρ. ή Σούπερ Μάγκνουμ με 64 γρ. Στη διαφοροποίηση του μήκους της δέσμης των σκαγίων (της ατράκτου) συντελεί κατά πολύ μεγάλο ποσοστό η παραμόρφωση των σκαγίων καθώς αφήνουν την κάνη και πολύ μικρότερο ποσοστό ο βαθμός της σύσφιγξης (το τσοκάρισμα), στο οποίο παλαιότερα αποδίδονταν.
Οι πρώτες προσπάθειες να μετρηθεί το μήκος της ατράκτου των σκαγιών
Για πολλά χρόνια έγιναν προσπάθειες από διάφορους βλητικούς σε Αμερική και Αγγλία να μετρήσουν αυτό το μήκος της δέσμης που έχουν τα σκάγια κατά τη πτήση τους προς το στόχο. Η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε χωρίς όμως ικανοποιητικά αποτελέσματα στο σύνολο των δοκιμών, ήταν το κινούμενο όχημα που έσερνε πίσω του ένα τρέιλερ με μία κατά μήκος πλάκα (κάτι σαν τοίχο) και κινούνταν με τη ταχύτητα μιας αγριόπαπιας, ενός τρυγονιού κλπ.
Πάνω σε αυτή τη πλάκα υπήρχε σχεδιασμένο ένα παπί σε πτήση και ο βλητικός πυροβολούσε με την κατάλληλη προσκόπευση για τη συγκεκριμένη απόσταση, ενώ το όχημα και η πλάκα κινούνταν. Βέβαια υπήρχε μια αρκετή απόσταση ασφαλείας του αυτοκινήτου που έσερνε το τρέιλερ για τα μέτρα προφύλαξης που απαιτούνταν.
Ο πρώτος που ασχολήθηκε με το συγκεκριμένο θέμα και χρησιμοποίησε τη συγκεκριμένη μέθοδο, ήταν ο διάσημος Άγγλος βλητικός Τζέραλντ Μπέραρντ (Gerald Burrard) το 1920.
Ο τελευταίος που χρησιμοποίησε επίσημα τη συγκεκριμένη μέθοδο, ήταν ο εξαιρετικός Αμερικανός βλητικός Μπομπ Μπρίστερ (Bob Brister) στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Σήμερα πάντως οι μέθοδοι μέτρησης με ακρίβεια του μήκους της δέσμης των σκαγίων, είναι αποκλειστικά εργοστασιακές με ειδικά όργανα που είναι απλησίαστα για το βαλάντιο κάποιου κυνηγού ερασιτέχνη «βλητικού» με ανήσυχο πνεύμα.
Το σήμερα
Οι μεγάλες και διάσημες βιομηχανίες φυσιγγίων έχουν δαπανήσει αρκετά χρηματικά ποσά για τον έλεγχο του μήκους της δέσμης των σκαγίων των φυσιγγίων που παράγουν και συνεχώς προσπαθούν για το όσο το δυνατόν περιορισμό του μήκους της. Τα τελευταία χρόνια με την υποχρεωτική διάδοση των ατοξικών σκαγίων για το κυνήγι των υδροβίων σε αρκετές χώρες της Ευρώπης και Αμερικής, δηλαδή τα σιδηρούχα σκάγια (STEEL SHOTS), τα σκάγια βισμουθίου (BISMUTH SHOTS) και τα σκάγια Τάνγκστεν (TUNGSTEN SHOTS).
Έχει προχωρήσει πλέον η ανάλυση των βλητικών στοιχείων, ειδικά των σιδηρούχων σκαγίων με το μήκος της δέσμης τους σε σύγκριση με την αντίστοιχη των μολύβδινων. Εμάς μπορεί ακόμα να μη μας αγγίζει το πρόβλημα, όμως σκεφτείτε τους κυνηγούς των υδροβίων πολλών χωρών που δεν μπορούν να κυνηγήσουν το αγαπημένο τους θήραμα αν δεν έχουν απαραίτητα σιδηρούχα σκάγια (STEEL SHOTS).
Θα μπορούσα να έχω αναφερθεί εκτενώς στις βλητικές αποδόσεις και τις ιδιότητες όλων αυτών των ατοξικών σκαγίων, όμως αυτό θα μπορούσε να γίνει αφορμή για δυσάρεστες εξελίξεις και αλλαγές ειδικά για τους Έλληνες κατασκευαστές και αυτό φυσικά δεν το επιθυμώ.
Η ερευνητική ομάδα της WINCHESTER στο Ιλινόις και της FEDERAL στη Μινεσότα των ΗΠΑ, έχουν ασχοληθεί εκτεταμένα με το θέμα του μήκους της δέσμης και ήταν από τους πρώτους που παρουσίασαν φωτογραφίες σε μια απόσταση 2 μέτρων από το στόμιο της κάνης του όπλου και έδειχναν από τα πρώτα κιόλας μέτρα της πτήσης των σκαγίων την ύπαρξη του προβλήματος του μεγάλου μήκους. Από τις πρώτες αναλύσεις που είχαν γίνει από τους ερευνητές, είχε αποδοθεί το μεγάλο μήκος της δέσμης της ντουφεκιάς στην ύπαρξη υψηλής σύσφιγξης της κάνης (φουλ τσοκ). Η στήλη των σκαγίων που έφευγε από την κάνη με φουλ τσοκ έμοιαζε με το μήκος που έχει ένα ρολό από καραμέλες.. λάιφσέιβερς. Σε αντίθεση με τον τέλειο κύλινδρο που έδινε ένα εύρος στα σκάγια σαν να ήταν ένα.. στρογγυλό μπισκότο. Μπορεί να ακούγονται αστείες αυτές οι παρομοιώσεις, όμως είναι οι μόνες που μου έρχονται αυτή τη στιγμή στο μυαλό και αντιπροσωπεύουν το φαινόμενο του μήκους.
Όμως πρόσφατες και πιο εξελιγμένες αναλύσεις σε αποστάσεις μακρύτερες των 5 μέτρων από το στόμιο της κάνης, έδειξαν ότι το μήκος της δέσμης των σκαγίων της γόμωσης που φεύγει από μία κυλινδρική κάνη και από μια φουλ τσοκ κάνη, είναι σχεδόν το ίδιο και παραμένει το ίδιο κατά την πτήση προς το στόχο. Βέβαια, το μέτωπο των σκαγίων έχει περισσότερο εύρος όταν βγαίνει από μια κυλινδρική κάνη, αλλά το μήκος που έχει η δέσμη στο σύνολό της είναι σχεδόν όμοια. Η εξήγηση του μυστηρίου απαιτεί γνώση και σκέψη σε βαθύτερα πλαίσια για να γίνει κατανοητή. Όταν λοιπόν η δέσμη των σκαγίων αφήνει πίσω της το στόμιο της κάνης, όλα τα σκάγια έχουν τα ίδια βλητικά χαρακτηριστικά ανεξαρτήτως του βαθμού τσοκαρίσματος. Συνεπώς έχοντας στον αέρα, το καθένα ξεχωριστά τα σκάγια, μια ελεύθερη πτήση, η διαδρομή τους εξαρτάται περισσότερο από άλλους σημαντικούς, αλλά «αθέατους» παράγοντες, παρά από το βαθμό της σύσφιγξης.
Αυτοί οι παράγοντες είναι το μέγεθος των σκαγίων, ο τύπος των σκαγίων, το βάρος τους, η σφαιρικότητα, η ταχύτητα κλπ.. Στοιχεία που αφορούν το κάθε ένα σκάγι ξεχωριστά θα διαπιστωθεί στην πράξη το πόσο σημαντικά είναι για την έκβαση της επιτυχίας της βολής μας.
Η θεωρία … στην πράξη στο κυνήγι
Το μήκος της δέσμης των σκαγίων –ανάλογα με τη γόμωση που έχουμε στο φυσίγγιο- κυμαίνεται από 1.90 έως 2.10 μ. Αυτό το μήκος της δέσμης θα μας δώσει μία μείωση της τάξης του 5% στον κύκλο κατανομής των σκαγίων σε στόχους που ντουφεκάμε με πλάγια κατεύθυνση από εμάς, δηλαδή τραβερσωμένους (πουλιά που κινούνται τραβέρσα). Αν λοιπόν έχουμε στα 35 μ. μια κατανομή 75% στον κύκλο δοκιμής με διάμετρο 76 εκ. όπως κανονικά γίνονται οι δοκιμές, τότε στην περίπτωση της ντουφεκιάς σε τραβέρσα θα έχουμε μείωση της απόδοσης κατά 5%. Αυτό πρέπει να ληφθεί σημαντικά υπόψιν όταν επιλέγουμε τα φυσίγγια και τις γομώσεις μας για τις ντουφεκιές του καρτεριού και γενικά για ντουφεκιές σε μακρινές αποστάσεις, διότι ένα μήκος δέσμης 4.5 μ. θα μειώσει κατά 15% την αποδοτικότητα της κατανομής των σκαγίων. Πρέπει να ξέρετε ότι συνήθως η στήλη των σκαγίων ταξιδεύει προς το στόχο δέκα φορές ταχύτερα από ότι ταξιδεύει το πουλί. Αν λοιπόν κάποιος χρησιμοποιήσει μεγαλύτερη προσκόπευση από όση χρειάζεται ο στόχος μας στη συγκεκριμένη απόσταση που ντουφεκάει, τότε το κύριο τμήμα της κατανομής θα περάσει μπροστά, πριν ακόμη φτάσει ο στόχος μας στο κέντρο της ντουφεκιάς και κυρίως στο κέντρο της στήλης των σκαγίων. Κατά συνέπεια, αν κάποιος δεν έχει την ικανότητα της άψογης σκοπευτικής δεξιοτεχνίας, ο στόχος του θα βληθεί από τα διάσπαρτα –συνήθως παραμορφωμένα- σκάγια που ακολουθούν κάπου πίσω ή γύρω από το κυρίως σύννεφο των σκαγίων, με αποτέλεσμα τον τραυματισμό και το χάσιμο των θηραμάτων.
Αυτή είναι μια από τις αιτίες που κάποιες φορές τα θηράματα πέφτουν ματωμένα και ζωντανά. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που γνωστές μεγάλες βιομηχανίες φυσιγγίων στην προσπάθειά τους να μειώσουν τη παραμόρφωση των σκαγίων που είναι ο κύριος λόγος της αύξησης του μήκους της δέσμης παρουσιάζουν φυσίγγια με σκάγια σκληρά υψηλής περιεκτικότητας αντιμονίου, σκάγια επινικελωμένα ή επιχαλκωμένα και με ειδικούς κόκκους αντιτριβικού (πολυμερές πλαστικό) ανάμεσά τους. Όταν λοιπόν κάποιος έχει στο όπλο του το σωστό φυσίγγιο για το κυνήγι που κάνει, τότε θα πρέπει και εκείνος να κάνει σωστά τη δουλειά του. Γιατί να ξέρετε ότι κανένα φυσίγγι και κανένα όπλο, όσο ακριβό και αν είναι, δεν μπορεί να κάνει τη δουλειά που καλούμεθα να κάνουμε εμείς. Η σκοπευτική δεινότητα και η τεχνική που διαθέτει ο κυνηγός στον υπολογισμό της προσκόπευσης και της σωστής εκτίμησης της απόστασης, είναι τα στοιχεία της δουλειάς του που θα του εξασφαλίσουν και την επιτυχία.
