Του Ευάγγελου Χατζηνίκου, Δασολόγου – Περιβαλλοντολόγου MSc Διαχείριση Άγριας Πανίδας
Η επίδραση της εκπαίδευσης των κυνηγετικών σκύλων στους θηραματικούς πληθυσμούς κατά την περίοδο της αναπαραγωγής είναι ένα μεγάλο ζήτημα που απασχολεί ιδιαίτερα τους κυνηγούς την περίοδο που διανύουμε. Ας δούμε πώς προκαλείται η όχληση στα διάφορα θηραματικά είδη και με ποιους τρόπους μπορούμε να την αποφύγουμε.
Η εκπαίδευση των κυνηγετικών σκύλων την άνοιξη και το καλοκαίρι, δηλαδή μετά το κλείσιμο της κυνηγετικής περιόδου, είναι ένα από τα σημαντικότερα θέματα που απασχολούν τους κυνηγούς. Για να δώσουν τη δυνατότητα στα σκυλιά τους να έρθουν σε επαφή με το θήραμα, ώστε να εκπαιδευτούν και να προπονηθούν, επιφέρουν ζημιά στους θηραματικούς πληθυσμούς χωρίς να το επιδιώκουν. Η ζημία πραγματοποιείται κυρίως εντός του κρίσιμου χρονικού διαστήματος της αναπαραγωγής των θηραμάτων, από το τέλος του Απριλίου ως και τα μέσα του Ιουλίου.
Η άνοιξη και το καλοκαίρι αποτελούν τη σημαντικότερη χρονική περίοδο του έτους για την αναπαραγωγή και κατά συνέπεια αύξηση των θηραματικών πληθυσμών.
Η επιτυχία της αναπαραγωγής είναι αυτή που θα καθορίσει αν θα υπάρχει αρκετό θήραμα για την επόμενη κυνηγετική περίοδο.
Λόγω του ότι στη χώρα μας μένουν και αναπαράγονται τα ενδημικά θηραματικά είδη κι ελάχιστα μεταναστευτικά, είναι φυσικό επακόλουθο όλη την όχληση που δημιουργείται με την εκπαίδευση των κυνηγετικών σκύλων, κατά την ευαίσθητη αυτή περίοδο, να τη δέχονται κυρίως οι ορεινές πέρδικες, ο λαγός, το αγριογούρουνο, η πεδινή πέρδικα όπου ενδημεί κ.λπ.
Συνέπειες της όχλησης
Με το συνεχή εντοπισμό και ξεσήκωμα συγκεκριμένων ατόμων ενός είδους, κατά τη διάρκεια του εκπαιδευτικού, αυτά αναγκάζονται να αφήσουν την περιοχή την οποία διατηρούν για την κάλυψη των αναπαραγωγικών τους αναγκών (χωροκράτεια). Απομακρύνονται από αυτή και εισέρχονται στη χωροκράτεια άλλων, με αποτέλεσμα να επέλθει μια γενικότερη αναστάτωση στον πληθυσμό της περιοχής. Η όχληση που δημιουργείται, έχει αρνητικές συνέπειες στην ομαλή εξέλιξη και επιτυχία της αναπαραγωγής.
Διαπιστώθηκε ότι αν π.χ. ένα ζευγάρι πέρδικες, το σηκώσουμε μία φορά και δεν το ξαναενοχλήσουμε, αυτό επιστρέφει στην περιοχή χωροκράτειας του και συμπεριφέρεται κανονικά μετά από μικρό χρονικό διάστημα μερικών ωρών.
Από τη στιγμή που ένα θηραματικό είδος αναγκαστεί να μείνει προσωρινά σε περιοχή που δεν έχει επιλέξει και πιθανόν δεν γνωρίζει, είναι εύκολη λεία για τους άρπαγες.
Επίσης, λόγω της συνεχούς όχλησης, αναπτύσσουν κρυπτηδική συμπεριφορά, με αποτέλεσμα να μην εκπληρώνονται στο μέγιστο οι βιοτικές τους ανάγκες, όπως τροφή, ερωτοτροπία κ.λπ.
Καθυστέρηση ή αναστολή της αναπαραγωγής
Σε περίπτωση που ένα ζευγάρι πέρδικες έχει δημιουργήσει φωλιά και η θηλυκιά κλωσάει, με τη συνεχή όχληση δεν διστάζει να εγκαταλείψει τη φωλιά. Βέβαια, για να συμβεί αυτό, πρέπει ο σκύλος να την εντοπίσει μέσα στη φωλιά, πράγμα δύσκολο από τη στιγμή που η αναθυμίαση της θηλυκιάς, όταν είναι στη φωλιά και κλωσάει, είναι ελάχιστη. Αν εγκαταλείψει τη φωλιά, υπάρχει η πιθανότητα να ξαναπροσπαθήσει αλλού, οπότε έχουμε καθυστέρηση στην εξέλιξη της αναπαραγωγής ή να μην ξαναπροσπαθήσει καθόλου, οπότε και τελειώνει η αναπαραγωγική της περίοδος, με αρνητικές συνέπειες στην αύξηση του πληθυσμού.
Τα εδαφόβια αρπακτικά, όπως η αλεπού και το κουνάβι, έχουν τη συνήθεια να ακολουθούν τα ανθρώπινα ίχνη. Αν εντοπίσουμε μια φωλιά και αφήσουμε αρκετά ίχνη γύρω απ΄ αυτή, υπάρχει η πιθανότητα κάποιο εδαφόβιο αρπακτικό να τα ακολουθήσει όσο είναι ακόμα νωπά, να βρει τη φωλιά και να την καταστρέψει.
Πώς μπορεί να χαθεί ολόκληρη φωλιά
Η πέρδικα, όταν τα μικρά της είναι ηλικίας λίγων ημερών και δεν μπορούν να πετάξουν, ποια συμπεριφορά εκδηλώνει όταν αντιληφθεί το σκύλο; Απομακρύνεται για να τραβήξει πάνω της την προσοχή του, και να δώσει την ευκαιρία στα μικρά να λουφάξουν. Αν ο σκύλος τα προσέξει, όπως είναι ακίνητα, είναι πολύ εύκολο να πιάσει μερικά απ΄ αυτά. Το μεγαλύτερο, όμως, πρόβλημα που προκύπτει από την παραπάνω διαδικασία είναι το γεγονός ότι οι νεοσσοί δεν έχουν τη δυνατότητα να αυτορυθμίζουν τη θερμοκρασία του σώματός τους, οπότε μέχρι να ολοκληρώσουν το φτέρωμά τους, η θηλυκιά τα παίρνει κατά τακτά χρονικά διαστήματα και τα ζεσταίνει κάτω από τις φτερούγες της. Αν κατά τη διάρκεια του εκπαιδευτικού, ο σκύλος εντοπίσει και σηκώσει τη θηλυκιά δύο-τρεις φορές και την απομακρύνει αρκετά, οι νεοσσοί επειδή δεν δύνανται να την ακολουθήσουν, μένουν μόνοι τους, με αποτέλεσμα να πέσει η θερμοκρασία του σώματος, να παγώσουν και να πεθάνουν, οπότε αυτόματα χάνεται σχεδόν όλη η φωλιά.
Κίνδυνοι αποβολών
Όσον αφορά τα λαγόσκυλα, η εκπαίδευσή τους κατά την περίοδο αναπαραγωγής του λαγού, είναι δυνατόν να προκαλέσει ζημιά. Αν τα λαγόσκυλα καταδιώκουν μια έγκυο θηλυκιά για αρκετή ώρα, αυτή λόγω του στρες και της κούρασης είναι δυνατόν να αποβάλει. Το ίδιο συμβαίνει και στα αγριογούρουνα.
Πολλοί συνηθίζουν να εκπαιδεύουν τα λαγόσκυλα τη νύχτα. Ο θηλυκός λαγός θηλάζει τα μικρά του τη νύχτα. Αν αυτή την ώρα διώκεται από τα λαγόσκυλα, απομακρύνεται από τα νεογνά για να απομακρύνει και τον κίνδυνο. Έτσι αυτά μένουν νηστικά κάποιες ώρες. Λόγω της πείνας, μετακινούνται απ΄ τη θέση που είναι κρυμμένα, ψάχνοντας τη μητέρα τους, και εκτίθενται σε κίνδυνο.
Οι νεαροί λαγοί, ηλικίας μέχρι 30 ημερών, όταν αντιληφθούν κίνδυνο λουφάζουν και είναι εύκολο να συλληφθούν. Αλλά και αν σηκωθούν και τρέξουν, είναι εύκολο για ένα γρήγορο λαγόσκυλο να τους πιάσει.
Οριοθέτηση περιοχών
Οι βιότοποι της θηραματοπανίδας έχουν υποβαθμιστεί σε αρκετά μεγάλο βαθμό. Οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες σε συγκεκριμένες φάσεις της αναπαραγωγικής περιόδου, οι επιδημικές ασθένειες που πλήττουν κατά περιόδους τους θηραματικούς πληθυσμούς και η μεγάλη αρπακτικότητα, επιδρούν αρνητικά. Αν και κατά την περίοδο της αναπαραγωγής οχλούμε τους θηραματικούς πληθυσμούς, τότε η κατάσταση θα είναι κάθε χρόνο και χειρότερη.
Με την οριοθέτηση περιοχών που θα χρησιμοποιούνται για την εκπαίδευση των κυνηγετικών σκύλων, την περίοδο που δεν επιτρέπεται το κυνήγι, δίνεται μια λύση σ΄ αυτό το πρόβλημα. Έτσι, στις υπόλοιπες περιοχές, τα θηράματα θα έχουν την ησυχία που χρειάζονται για να αναπαραχθούν κανονικά. Οι περιοχές αυτές θα πρέπει να είναι αρκετές και σωστά χωροκατανεμημένες ώστε να αντιστοιχούν και να καλύπτουν τις ανάγκες της ζήτησης.
Βασικές προϋποθέσεις
Οι περιοχές που θα επιλεγούν για αυτό το σκοπό, θα πρέπει να πληρούν ορισμένες προϋποθέσεις:
Να είναι κοντά σε αστικά κέντρα και η πρόσβαση σε αυτές να είναι εύκολη.
Να είναι τμήμα ενός ευρύτερου βιοτόπου, στον οποίο τα πληθυσμιακά επίπεδα των θηραμάτων που μας ενδιαφέρουν να είναι υψηλά, ώστε να έχουμε συνεχή εμπλουτισμό.
Πρέπει να πληρούν τις βασικές απαιτήσεις των θηραμάτων, όπως είναι η τροφή, το νερό και η κάλυψη σε μεγάλη επάρκεια, για να μειωθούν, όσο είναι δυνατό, τα αρνητικά αποτελέσματα της όχλησης.
Επιθυμητό είναι να διαθέτουν κάποια τμήματα τα οποία θα είναι δυνατό να καλλιεργηθούν, ώστε να αυξηθούν τα διαθέσιμα της τροφής. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να γίνουν πόλος έλξης των θηραμάτων από τις γύρω περιοχές, αλλά και να διατηρούν τα ήδη υπάρχοντα.
Εκπαιδευτήρια με εισαγωγή θηραμάτων
Μια δεύτερη παράλληλη λύση είναι η δημιουργία εκπαιδευτηρίων με την εισαγωγή θηραμάτων, σε περιοχές κοντά σε αστικά κέντρα, όπου παλιότερα ενδημούσαν θηραματικοί πληθυσμοί ενώ τώρα δεν υπάρχουν. Έτσι, θα αποφύγουμε όσο είναι δυνατό την όχληση στους φυσικούς θηραματικούς πληθυσμούς, κατά την κρίσιμη περίοδο της αναπαραγωγής.
Από τη στιγμή που ο πρωταρχικός σκοπός της απελευθέρωσης των εκτρεφομένων θηραμάτων στο εκπαιδευτήριο θα είναι η εκπαίδευση των κυνηγετικών σκύλων και όχι η εγκατάσταση και αναπαραγωγή τους, η επιτυχία της γίνεται ευκολότερη. Δημιουργώντας τις κατάλληλες προϋποθέσεις στο βιότοπο και ακολουθώντας μια ορθολογική διαδικασία απελευθέρωσης, τα απελευθερωμένα θηράματα θα αποκτήσουν τη συμπεριφορά που χρειάζεται ώστε να είναι δυνατή η εκπαίδευση των σκύλων και να προσομοιάζει στην κυνηγετική πραγματικότητα.
Εξσιρετικο αρθρο!!!!